Τέμπλο του Τιμίου Προδρόμου (17ος αι.) στο ναό Αγίου Σπυρίδωνος Καστοριάς (!).

Η αποτομή της κεφαλής του Προδρόμου
στο θωράκιο της εικόνας του.

Κείμενο Γιώργου Τ. Αλεξίου

Ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Σπυρίδωνος Καστοριάς, που ανακατασκευάστηκε εκ βάθρων κατά τη δεκαετία του 1920 (;), διαθέτει εντός του ένα ξυλόγλυπτο τέμπλο, μικρών μεν διαστάσεων, αλλ’ υψηλής καλλιτεχνικής στάθμης. Το τέμπλο αυτό, όπως δείχνουν τα βασικά στοιχεία ταυτοποίησης και αναγνώρισής του, είναι αφιερωμένο στον άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή και σίγουρα έχει κατασκευαστεί για να κοσμήσει κάποιο ιερό ναό τού εν λόγω αγίου. Αυτό όμως δεν έγινε κι έτσι τώρα κοσμεί και λαμπρύνει τον υπόψη ναό του Αγίου Σπυρίδωνος Καστοριάς.

Τα προαναφερόμενα βασικά στοιχεία αναγνώρισης και ταυτοποίησης του τέμπλου είναι δύο, τα ακολούθως εκτιθέμενα.

1)    Στην εικονοθέση του τέμπλου που βρίσκεται δίπλα στην εικόνα της Παναγίας τοποθετείται, κατ’ απαρέγκλιτο κανόνα, η εικόνα του πάτρωνα αγίου του ναού, δηλαδή του αγίου στον οποίον είναι αφιερωμένος ο ναός. Εδώ, στον Άγιο Σπυρίδωνα Καστοριάς είναι αναρτημένη η εικόνα του αγίου Ιωάννου Προδρόμου και Βαπτιστή και όχι του πάτρωνά του αγίου Σπυρίδωνος. Σημειωτέον, ότι επί του εξεταζόμενου τέμπλου δεν υπάρχει η εικόνα του αγίου Σπυρίδωνος, όπως θα έπρεπε.

2)    Οι γλυπτές “αφηγηματικές” παραστάσεις στα θωράκια του τέμπλου που υπόκεινται των τεσσάρων μεγάλων εικόνων του παρουσιάζουν αντιστοίχως, την αποτομή της κεφαλής του αγίου Ιωάννου Προδρόμου, τον αρχάγγελο Μιχαήλ  και δύο διακοσμητικές σκηνές με αγγέλους και άνθη. Η σεπτή μορφή του αγίου Σπυρίδωνος και σκηνές από το βίο του δεν υπάρχει, όπως ασφαλώς θα συνέβαινε εάν το τέμπλο είχε φιλοτεχνηθεί για τον συγκεκριμένο ναό της Καστοριάς.

Το παρόν σύντομο κείμενο που αναφέρεται στο υπέροχο τέμπλο του Τιμίου Προδρόμου, το οποίο κοσμεί το ναό Αγίου Σπυρίδωνος Καστοριάς, θα κλείσει με την παράθεση ενός Απολυτίκιου του αγίου Ιωάννου Προδρόμου.

Η εικόνα του Προδρόμου
στο εξεταζόμενο τέμπλο.

Απολυτίκιον

Ήχος β΄.

Μνήμη δικαίου μετ᾽ εγκωμίων· σοι δε αρκέσει η μαρτυρία του Κυρίου Πρόδρομε· ανεδείχθης γαρ όντως και Προφητών σεβασμιώτερος, ότι και εν ῥείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τον κηρυττόμενον· όθεν της αληθείας υπεραθλήσας, χαίρων ευηγγελίσω και τοις εν άδῃ, Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί, τον αίροντα την αμαρτίαν του κόσμου, και παρέχοντα ημίν το μέγα έλεος.

Γενική άποψη του θεματικού τέμπλου (17ος αιών;)

Ιησούς Χριστός, ο Σωτήρ.
Εικόνα επί του τέμπλου.

Το καταπληκτικό θωράκιο της εικόνας του Χριστού.

Η λατρευτική εικόνα του αγίου Σπυρίδωνος.
Βρίσκεται εντός του Αγίου Βήματος.

Η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας
αναρτημένη στο τέμπλο.

Το εξαίσιο θωράκιο της Παναγίας Οδηγήτριας.

Το θωράκιο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Ο Άρχων Μιχαήλ.