Φως της Καστοριάς: Η υπηρεσία εμού, του Χρίστου Γεωργίου, ως διδασκάλου, έτη 1909

Το Δημοτικό σχολείο της Κλεισούρας.

Τελείωσα το γυμνάσιο Τσοτυλίου τον Ιούνιο του 1909 με γενικό βαθμό άριστα (9,60). Πριν πάγω στο Πανεπιστήμιο, εργάστηκα ως δάσκαλος ένα έτος στη γενέτειρα μου Λόσνιτσα, σημερινό Γέρμα, (1909-1910) και δύο έτη στην Κλεισούρα, — το δεύτερο ως διευθυντής του σχολείου — (1910-1912). Στην Κλεισούρα λειτουργούσε και ρουμανικό σχολείο, αλλά με πολύ λίγους μαθητάς. Ένας λόγος, που φυτοζωούσε το σχολείο αυτό, ήταν και γιατί τα ελληνικά εκπαιδευτήρια, σχολή αρρένων και σχολή θηλέων, εργάζονταν με περισσότερη ευσυνειδησία και ζήλο. Και τούς λίγους μαθητάς του ρουμανικού σχολείου τους συγκρατούσε η ρουμανική προπαγάνδα με τα πολλά χρήματα, που διέθετε και που τότε οργίαζε.

Κατά της προπαγάνδας αυτής αντέδρασαν οι εκπαιδευτικοί των ελληνικών σχολείων, όπως και τολμηροί κι ανδρείοι Κλεισουργιώτες αγωνισταί, οι οπλαρχηγοί Ανδρέας Παναγιωτόπουλος, Δημήτριος Μήζας, Γεώργιος Σάββας και πολλοί άλλοι οπλίτες, μεταξύ των οποίων διακρίνονταν και ο Γεώργιος Ντούλας, που κατόπι έγινε παπάς και στην Κατοχή σκοτώθηκε κοντά στο Αμύνταιο σε μάχη με αντάρτες κομμουνιστάς^- επίσης αντιτάχθηκαν και ευυπόληπτοι κάτοικοι και πρόκριτοι της κωμοπόλεως κατά της ρουμανικής επιβουλής, όπως σημειώνω παρακάτω.

Χρίστος Γεωργίου (1890-1972),
φιλόλογος και συγγραφέας.

Η τουρκική κυβέρνηση στις εθνικές μας αυτές διαφορές μεροληπτούσε, όπως ήτο φυσικό, υπέρ των ρουμανιζόντων, που αποτελούσαν τη μειοψηφία. Στις φυλετικές διενέξεις των κατοίκων του Κράτους πάντοτε τάσσονταν με το μειονεκτούν στοιχείο.

Οι κάτοικοι της Κλεισούρας ανέκαθεν έχουν ελληνική συνείδηση κι εμφορούνται από αγνά και ζωηρά ελληνικά φρονήματα. Η Κλεισούρα άλλοτε ήταν μια από τις σπουδαίες εμπορικές κωμοπόλεις της Μακεδονίας. Έμποροι Κλεισουργιώτες ήταν εγκατεστημένοι και σε μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, της Ρουμανίας, Αυστρίας, Ουγγαρίας, Γερμανίας και αλλαχού, προόδεψαν οικονομικώς κι επλούτισαν και προσέφεραν μεγάλα χρηματικά ποσά, για να θεραπεύσουν διάφορες ανάγκες της γενέτειράς τους και μάλιστα εκπαιδευτικές.

Ρουμανίζοντες την εποχή, που υπηρετούσα στην Κλεισούρα, ήταν... (αναφέρονται ονόματα) και ο Αχιλλέας Δήμτσιας, ρουμανοδιδάσκαλος ραχιτικός. Αυτός παραπονούνταν, που, ενώ παρεκάλεσε να τον βοηθήσουν ως ανάπηρο ο Μητροπολίτης Καστοριάς και άλλοι Έλληνες παράγοντες τότε να σπουδάσει στα ελληνικά σχολεία, δεν τον προστάτευσαν κι αναγκάστηκε να ζητήσει την υποστήριξη των Ρουμάνων.

Κλεισουργιώτες, που εργάζονταν για εθνικούς σκοπούς την εποχή εκείνη, ήταν οι δάσκαλοι Γεώργ. Κιάντος και Δημήτριος Ευαγγέλου και οι πρόκριτοι Κωνσταντίνος Βούτσιας, Γεώργιος Πάτσας, Ανδρέας Τσέκας κι άλλοι πολλοί.

Οι Έλληνες δάσκαλοι δε μιλούσαν ούτε και χαιρετούσαν τους Ρουμάνους δασκάλους. Εγώ δεν εύρισκα το μέτρο αυτό ορθό, καλύτερη αντίπραξη κατά των εθνικών τους σκοπών θεωρούσα την ευσυνείδητη εκτέλεση των καθηκόντων των Ελλήνων Εκπαιδευτικών και την ευγενή και συνετή απέναντί τους συμπεριφορά.

Η όμορφη Κλεισούρα Καστοριάς χιονισμένη.

Μια μέρα, που πήγαμε οι δάσκαλοι με τους μαθητάς περίπατο στο μοναστήρι της Παναγίας, που βρίσκεται κάτω από την Κλεισούρα και σ’ ένα βαθύ λάκκο, μάθαμε πως ο καπετάν Ανδρέας Παναγιωτόπουλος με την ανταρτική ομάδα του λημεριάζει στο δάσος, όχι και πολύ μακριά απο το μοναστήρι, και κρυφά από τους μαθητάς τον επισκεφθήκαμε. Αυτό γίνονταν ύστερα από την ανακήρυξη του Τουρκικού Συντάγματος, νομίζω το 1911. Κι αν μας έπαιρναν είδηση οι τουρκικές αρχές. Κάτι όμως ψιθυρίστηκε, ευτυχώς δεν είχαμε καμιά δυσάρεστη συνέπεια. Ο καπετάν Ανδρέας δε μπορούσε να ησυχάσει, έπρεπε κάτι να κάμνει, να εξακολουθεί χωρίς διακοπή να συνεχίζει τη δράση του, τις εθνικές του ενέργειες. Αυτός σκότωσε και το ρουμανίζοντα Κωνσταντίνο Πάππα, όπως κι έναν Τούρκο Γιούζμπαση επάνω στο Μουρίκι.

(Από το βιβλίο του Ο Γέρμας και τα γεγονότα του Μακεδονικού Αγώνα, εκδ. ΙΜΧΑ, Θεσσαλονίκη 1966, σελ. 70-72).