Πέμπτη 18 Αυγούστου 2011

Η απεικόνιση της «Ουράνιας Λειτουργίας» σε ναό των Πρεσπών (έτ. 1745).


Το κεντρικό τμήμα της "Ουράνιας Λειτουργίας"
   Η αγία Εκκλησία μάς διδάσκει τις εξής συγκλονιστικές αλήθειες:
        1) Η σταυρική θυσία του Ιησού Χριστού, που συντελέστηκε μία φορά στον Γολγοθά, συνεχίζεται μέχρι σήμερα αδιάκοπα, τόσο εδώ στη Γη κατά την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας απ’ τους ιερείς στους ναούς μας, όσο και στον Ουρανό, κατά την τέλεση από τον Ίδιο τον Χριστό της αντίστοιχης Ουράνιας Θείας Λειτουργίας.
     2) Στην επίγεια Θεία Λειτουργία βρίσκεται αληθινά και ουσιαστικά (ουσιωδώς) παρών ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός στα είδη του άρτου και του οίνου της Θείας Ευχαριστίας, πρώτον για να γίνει μία πραγματική και αναίμακτη παράσταση της σταυρικής Του θυσίας, και δεύτερον για να κοινωνήσουν οι πιστοί και να ενωθούν μαζί Του.
        3) Τη Θεία Λειτουργία που τελεί ο Κύριος αοράτως εδώ στη γη διά του ιερέως, την τελεί ο Ίδιος παράλληλα και ταυτόχρονα και στον Ουρανό ως Μέγας Αρχιερεύς.
Ο ανατολικός τοίχος της Παναγιάς Πορφύρας.
Επάνω απ' την Πλατυτέρα η "Ουράνια Λειτουργία".
Η Ορθόδοξη Εκκλησία ζώντας αυτή τη βέβαιη και αόρατη παρουσία του Μεγάλου Αρχιερέα Χριστού, τόσο στην επίγεια Θεία Λειτουργία, όσο και στην επουράνια, την απτοποιεί (τη διπλή αόρατη παρουσία Του) και την καθιστά ορατή στους πιστούς με τρεις συμβολικές ευχαριστιακές απεικονίσεις, που είναι:
        α)  Η Κοινωνία των Αποστόλων.
        β)  Η Λειτουργία των Πατέρων της εκκλησίας
        γ)  Η Ουράνια Λειτουργία.
Αναφορικά με την Ουράνια Λειτουργία σημειώνουμε ότι, είναι εμπνευσμένη από τον Χερουβικό Ύμνο, αποδίδεται εικαστικά με την απεικόνιση της Μεγάλης Εισόδου, και απαντάται με (σε) αρκετές παραλλαγές. Απ’ τις εν λόγω παραλλαγές, η πιο σπάνια, ενδιαφέρουσα και λίαν σημαντική ιστορήθηκε το έτος 1745 και βρίσκεται στο καθολικό του Μοναστηριού της Παναγίας Πορφύρας Πρεσπών. Αυτήν την απεικόνιση της Ουράνιας Λειτουργίας, που ορίζεται με την επιγραφή «Η Θεία Μυσταγωγία», είδε και θαύμασε προσφάτως ο γράφων Γιώργος Αλεξίου και την περιγράφει εν συντομία ακολούθως:
Ολόκληρη η παράσταση της "Ουράνιας Λειτουργίας"
Η εξεταζόμενη Ουράνια Λειτουργία βρίσκεται αγιογραφημένη ψηλά στον ανατολικό τοίχο του ναού της Παναγιάς Πορφύρας, ακριβώς κάτω απ’ τη σκηνή της Πεντηκοστής κι επάνω απ’ την μορφή της Πλατυτέρας. Στο κέντρο της πολυπρόσωπης παράστασής της είναι ζωγραφισμένη μία Αγία Τράπεζα, που συμβολίζει το Θρόνο του Τριαδικού θεού. Επάνω της υπάρχει ένα Ευαγγέλιο και το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή λευκής περιστεράς. Εκατέρωθέν της εικονίζεται δύο φορές ο Ιησούς Χριστός ως Μέγας Αρχιερέας, στ’ αριστερά με τη γεροντική μορφή του Παλαιού των Ημερών, στη θέση και αντί του Θεού Πατέρα που είναι απερίγραπτος, και στα δεξιά με τη θεανδρική μορφή του Παντοκράτορα.
Ο Χριστός - Παλαιός των Ημερών
προπέμπει ως Μέγας Αρχιερεύς τα Τίμια Δώρα.
Ο Χριστός Παλαιός των Ημερών παρουσιάζεται κατά την έναρξη της λιτανείας της Μεγάλης Εισόδου, να προπέμπει και να ευλογεί με το δεξί χέρι τα τίμια δώρα και τα ιερά σκεύη της Πρόθεσης και να κρατάει στο άλλο χέρι βασιλικό σκήπτρο. Μπροστά Του εικονίζονται από δεξιά και με τη σειρά, τρεις άγγελοι με ιερατική αμφίεση να κρατούν επάνω απ’ τις κεφαλές τους και να μεταφέρουν έναν υφασμάτινο επιτάφιο, ένας άγγελος να βαστάει το κάλυμμα Αγίου Ποτηρίου, τον «Αέρα», κι ένας προπορευόμενος άγγελος να θυμιατίζει.
Στην άλλη πλευρά της Αγίας Τράπεζας εικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτορας κατά το πέρας της Μεγάλης εισόδου, να παραλαμβάνει τον «Αέρα» από τον προαναφερόμενο μεταφορέα του άγγελο, τον οποίον ακολουθούν, ο άγγελος με το θυμιατό και οι άγγελοι με τον Επιτάφιο.
Ο Χριστός Παντοκράτωρ
υποδέχεται ως Μέγας Αρχιερεύς τα Τίμια Δώρα.
Κλείνοντας τη σύντομη περιγραφή της θεματικής Ουράνιας Λειτουργίας αναφέρουμε και υπογραμμίζουμε, ότι το εικονιστικό της στοιχείο που δεν απαντάται σε άλλες ομοθεματικές της παραστάσεις και που την καθιστά πολύ σημαντική θεολογικώς, είναι η παρουσία όλων των Προσώπων της Αγίας Τριάδας σ’ αυτήν. Η εν λόγω παρουσία δηλώνει εμφαντικώς τη μεγάλη δογματική αλήθεια, ότι αποδέκτης της Θείας Λειτουργίας είναι η Τριαδική Θεότητα, και ότι ο Ιησούς Χριστός κατά την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας είναι ο Προσφέρων το τίμιο σώμα Του, ο Προσφερόμενος και Διαδιδόμενος στους πιστούς που μεταλαμβάνουν, καθώς και ο Δεχόμενος την αναίμακτη θυσία Του (!), ως ένα από τα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος.

Δευτέρα 15 Αυγούστου 2011

Η μεταφορά της εικόνας της Παναγίας Πορφύρας στη Μαυριώτισσα. Δευτέρα 15 Αυγούστου 2011.


Η εικόνα της Παναγίας Πορφύρας
στο μοναστήρι της Μαυριώτισσας.
 Το απόγευμα της Δευτέρας 15 Αυγούστου 2010, εορτή της Κοιμήσεως της υπεραγίας Θεοτόκου, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καστοριάς κ.κ. Σεραφείμ τέλεσε στον πανηγυρίζοντα μητροπολιτικό ναό της πόλης τον μεθεόρτιο Αρχιερατικό Εσπερινό. Ακολούθως, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης, πολλοί κληρικοί της περιοχής μας, ο Δήμαρχος Καστοριάς κ. Μανώλης Χατζησυμεωνίδης, ανώτεροι Αξιωματικοί του Στρατού και της Αστυνομίας και πλήθος κόσμου, μετέφεραν όλοι μαζί πεζή την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Πορφύρας, απ’ τον Μητροπολιτικό ναό Καστοριάς, στην προβλήτα του Σταυρού της Ορεστιάδας λίμνης, και απ’ εκεί, με το καράβι Ολυμπία του Μαυροχωρίου, στο Μοναστήρι της Μαυριώτισσας.
Στην προβλήτα του εν λόγω Μοναστηριού ανέμεναν και υποδέχτηκαν την εικόνα της Παναγίας Πορφύρας με τιμές και ψαλμωδίες, αρκετοί ιερείς και πάρα πολλοί ευσεβείς Καστοριανοί. Αμέσως μετά, η εικόνα μεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε σε ξύλινο βάθρο, που ήταν στημένο έξω απ’ το Καθολικό της Μονής. Εκεί, ενώπιόν της, ο οικείος Μητροπολίτης και οι παρόντες Κληρικοί και Ιερομόναχοι έψαλαν τα συγκινητικά Επιτάφια Εγκώμια της Θεοτόκου, παρουσία πάμπολλων κατοίκων κι επισκεπτών της Καστοριάς.
Ακολούθως, η εν λόγω εικόνα της Θεομήτορος αναρτήθηκε μέσα στον ιερό ναό της Παναγίας Μαυριώτισσας, όπου και θα παραμείνει έως την 23η Αυγούστου, που η Εκκλησία μας εορτάζει την Απόδοση της Κοιμήσεως αυτής (της Θεοτόκου). Κατόπιν θα επιστρέψει στη μόνιμη θέση της, στον Μητροπολιτικό ναό της Καστοριάς.
Ιερείς και ψάλτες αναμένουν στη Μαυτριώτισσα
την εικόνα της παναγιάς Πορφύρας.
Καστοριανοί περιμένουν στο μοναστήρι
τη μεταφορά της εικόνας
Το καράβι Ολυμπία μεταφέρει την εικόνα
στην ιερά μονή της  Μαυριώτισσας.
Η αποβίβαση της εικόνας
στην προβλήτα του μοναστηριού.
Η πομπική μεταφορά της Παναγίας Πορφύρας
απ' την προβλήτα στην ιερά  μονή.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καστοριάς
ψάλλει τα εγκώμια της Θεοτόκου.
Πιστοί παρακολουθούν την τέλεση
της  Ακολουθίας των εγκωμίων της Παναγίας.

Παρασκευή 12 Αυγούστου 2011

Οδοιπορικό στην περιοχή των Πρεσπών. 12 – 8 – 2011.

Χαρακτηριστικό τοπίο των Πρεσπών.
Την Παρασκευή 12 Αυγούστου 2011 αποφάσισα να επισκεφτώ για μία ημέρα τη μαγευτική περιοχή των Πρεσπών. Ξεκίνησα, λοιπόν, απ’ την πόλη της Καστοριάς με το αυτοκίνητό μου την 8η πρωινή ώρα και αφού ταξίδεψα επί 40 λεπτά παραπλεύρως του γραφικού Λιβαδοπόταμου Κορεστείων, έφθασα στον ορεινό αυχένα Περβόλι, που αποτελεί τη γεωγραφική είσοδο στο λεκανοπέδιο των Πρεσπών. Εκεί στάθμευσα για λίγο και θαύμασα την υπέροχη θέα της λίμνης Μικρή Πρέσπα. Κατόπιν επισκέφτηκα με τη σειρά, το όμορφο χωριό Μικρολίμνη, την πλαζ και το στρατιωτικό Φυλάκιο της Κούλας, διάβηκα την πλωτή γέφυρα της μικρής λίμνης και κατέληξα την 11η πρωινή ώρα στη νησίδα του Αγίου Αχιλλείου.
Το όμορφο χωριό Μικρολίμνη.
Μόλις έφθασα στην εν λόγω νησίδα, πήγα αμέσως στον ερειπωμένο ναό του Αγίου Αχιλλείου, που έκτισε ο Βούλγαρος τσάρος Σαμουήλ περί το έτος 985. Στάθηκα εκεί αρκετή ώρα, θαύμασα το μεγάλο μέγεθός του και προσκύνησα τον τάφο του πάτρωνα αγίου του. Ακολούθως, βάδισα επί ένα μισάωρο προς το νότιο άκρο της αναφερόμενης νησίδας και μετέβην στο έρημο μοναστήρι της Παναγίας Πορφύρας (: Βασίλισσας), όπου άναψα κεράκι και φωτογράφησα τις υπέροχες τοιχογραφίες του καθολικού του.
Όταν τελείωσα τη φωτογράφιση των αγιογραφιών του καθολικού (: ναού), που χρονολογούνται στα έτη 1524 και 1745, κατά περίπτωση, πήρα το δρόμο της επιστροφής για την Καστοριά, στην οποία έφθασα αργά το απόγευμα.
Η πλωτή γέφυρα και το νησί Άγιος Αχίλλειος.
Ο Γιώργος Αλεξίου επάνω στην πλωτή γέφυρα.
Ο ναός του Αγίου Αχιλλείου,10ος αιών .
Ο Άγιος Αχίλλειος.
Ο ναός της Παναγίας Πορφύρας (έτ. 1524).

Η τοιχογραφία της Παναγίας Πορφύρας, έτ. 1524.
Η Παναγία Βλαχέρνα - Πλατυτέρα, έτ. 1745.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου, έτ. 1524.

Τρίτη 9 Αυγούστου 2011

"Άνθινες Παναγιές". Εικόνες της Παναγίας στολισμένες με ζωγραφιστά αγριολούλουδα.

Άνθινες Παναγιές (ποίημα Λ. Πορφύρα)
Είναι στα ερημοκκλήσια που γκρεμίζονται
θλιμμένες Παναγιές, χλωμές εικόνες,
και μοναχά αγαπάνε τα αγριολούλουδα -
κρινάκια, κυκλαμιές, σπάρτα, ανεμώνες.
Σα θυμιατήρια αγροτικά κι εφήμερα,
σκόρπια ή δεμένα σ’ άτεχνο στεφάνι,
την άνθινή τους την ψυχή σκορπίζουμε
ψυχομαχώντας σ’ άυλο λιβάδι…

Παναγία - Ρόδον το Αμάραντον.
Εικόνα στα Μετέωρα, έτ. 1790.

Αχ, όποιος πάει εκεί με τ’ αγριολούλουδα,
στο πρώτο άγγιγμά του ανοίγει η πόρτα,
που ολόγυρα οι φωλιές την επλουμίσανε,
της λησμονιάς την κέντησαν τα χόρτα.
Ανοίγει η πόρτα έτσι όπως συνήθισε
να την ανοίγει μόνον ο αγέρας –
σάμπως να την ανοίγει η Παναγιά
με την ανησυχία γλυκιάς μητέρας…
                  

«Παντοίοις άνθεσι κατεστεμμένη»

Παναγία η Μυρτιδιώτισσα.
Την περιβάλλουν ανθοφόροι κλαδίσκοι μυρτιάς.
Η Παναγία με το γαρύφαλλο.
Πίνακας του Ντα Βίντσι, έτ. 1480;





Η Παναγία με τα κεράσια.
Έργο του Τιτσιάνο έτ. 1515.
Παναγία η Αμπελιώτισσα.

Παναγία η Αμπελιώτισσα.
Martin Schongauer (c. 1448 – 2 February 1491).

Παναγία η Αμπελιώτισσα.
Σύγχρονή μας εικόνα.

Σάββατο 6 Αυγούστου 2011

Ο προεόρτιος Εσπερινός του αγίου Νικάνορα στην Καστοριά. Σάββατο 6 Αυγούστου 2011.

Ο ναός του Αγίου Νικάνορα, Καστοριάς,
την ώρα του Εσπερινού.
   Το απόγευμα του Σαββάτου 6 Αυγούστου 2011, από ώρα 7 μ.μ. έως ώρα 9.30 μ.μ., τελέστηκε στο νεόκτιστο και μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου Νικάνορα συνοικισμού Χλόης Καστοριάς, ο προεόρτιος Εσπερινός του πάτρωνα αγίου του. Στον εν λόγω πανηγυρικό Εσπερινό χοροστάτησαν τέσσερις Αρχιερείς, ο Μητροπολίτης Εδέσσης-Πέλλης-Αλμωπίας κ. Ιωήλ, ο Νέας Σμύρνης κ. Συμεών, ο Ρόδου κ. Κύριλλος και βεβαίως ο Καστορίας κ. Σεραφείμ, συμμετείχαν δε πάρα πολλοί ιερείς και μέγα πλήθος ευσεβών κατοίκων της Καστοριάς.
Καστοριανοί περιμένουν έξω απ' το ναό
την έναρξη της λιτανείας.
   Κατά τον περιγραφόμενο Εσπερινό ομίλησαν επικαίρως, ο Μητροπολίτης Καστορίας κ. Σεραφείμ και ο Ρόδου κ. Κύριλλος. Μετά τις ψυχοφελείς ομιλίες των δύο Αρχιερέων τελέστηκε  η καθιερωμένη Αρτοκλασία και κατόπιν έγινε πέριξ του ναού, με την αρμόζουσα ευλάβεια και ιεροπρέπεια, η λιτάνευση της εικόνας του αγίου Νικάνορα και ιερών λειψάνων.
   Ως γνωστόν, ο όσιος Νικάνωρ ο εν Καλλιστράτω τω όρει - της Ζάβορδας (1491-1549) είναι ο κατ’ εξοχήν Προστάτης Άγιος των κατοίκων της Δυτικής Μακεδονίας και ιδιαίτερα των μικρών παιδιών της Καστοριάς.

Η εικόνα του οσίου Νικάνορα
μεταφέρεται από ιερείς προς λιτάνευση.

Στιγμιότυπο της Λιτανείας.

Οι τέσσερις Μητροπολίτες
κατά τη λιτάνευση της εικόνας του αγίου Νικάνορα.

Παρασκευή 5 Αυγούστου 2011

Εσπερινός στην Ιερά Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, Δρυόβουνου Κοζάνης. Παρασκευή 5 – 8 – 2011.

Η ιερά μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος
 στο Δρυόβουνο Κοζάνης.
   Το φημισμένο μοναστήρι Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, που βρίσκεται επάνω στο βουνό Σάντοβο (υψ. 1050 μ.) του χωριού Δρυόβουνου Κοζάνης, ιδρύθηκε το έτος 1592. Σήμερα είναι επανδρωμένο από δέκα άξιους Μοναχούς, οι οποίοι έχουν Ηγούμενό τους τον Αρχιμανδρίτη π. Στέφανο. Το μοναστήρι αυτό πανηγυρίζει κάθε χρόνο κατά την επώνυμή του εορτή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στις 6 Αυγούστου, δέχεται δε μεγάλο πλήθος προσκυνητών απ’ τις γύρω περιοχές, τόσο κατά την παραμονή της εν λόγω εορτής, όσο και ανήμερα αυτής.
   Εφέτος, το απόγευμα της Παρασκευής 5 Αυγούστου 2011, ώρα 19.00, παραμονή της πανήγυρής του, τελέστηκε στο αναφερόμενο μοναστήρι Μέγας Αρχιερατικός Εσπερινός από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ρόδου κ.κ. Κύριλλο και με τη συμμετοχή του Ηγουμένου του Αρχιμανδρίτη π. Στεφάνου, των λοιπών Μοναχών του και μεγάλου αριθμού ευσεβών προσκυνητών. Αμέσως μετά τον Εσπερινό τελέστηκε η καθιερωμένη προεόρτιος Ιερά Αγρυπνία, που διήρκησε έως αργά τα μεσάνυχτα.

Το καθολικό της Μονής, έτ. 1592.

Μία πτέρυγα της Μονής.
Το Αγίασμα του αγίου Κοσμά Αιτωλού
στη Μονή του Δρυόβουνου.
Η γυναικεία Μονή Γενεσίου Θεοτόκου
στο Δρυόβουνο Κοζάνης

Πέμπτη 4 Αυγούστου 2011

Ο Βυζαντινός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Καστοριά εκπέμπει S.O.S. (εορτάζει την 6η Αυγούστου).

Ο βυζαντινός ναός της Μεταμόρφωσης
(9ος αιών)
.
      Κοντά στο χωριό Μεταμόρφωση Καστοριάς και σε απόσπαση 10 χιλ. περίπου από την πόλη, σώζεται μισοερειπωμένος ένας πανέμορφος Βυζαντινός Ναός. Πρόκειται για έναν τρίκογχο, μονόκλιτο, τρουλαίο ναό της Μεσοβυζαντινής περιόδου (9ου αιώνα;), που είναι κτισμένος στην κορυφή ενός μικρού λόφου, δίπλα στη λίμνη. Το μνημείο αυτό είναι από τα παλαιότερα Βυζαντινά της Καστοριάς και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τα αρχαϊκά στοιχεία πού εμφανίζει. Μαζί με την Παναγία την Κουμπελίδικη, είναι οι μοναδικοί Σταυροειδείς ναοί της περιοχής, που ακολουθούν τον αρχαιότατο τύπο του τρίκογχου. Στον τύπο αυτό, ο εγγεγραμμένος σταυρός σχηματίζεται με κόγχες, που ανοίγονται στους 3 τοίχους του ναού. 
Ο παραλίμνιος λόφος με το ναό στην
κορυφή του.
   Γύρω απ’ τον εν λόγω βυζαντινό ναό, τον «αδελφό» της Κουμπελίδικης, έγιναν και ολοκληρώθηκαν πριν μερικά χρόνια αρχαιολογικές ανασκαφές. Έκτοτε όμως, δυστυχέστατα, αυτό το μοναδικό και σημαντικότατο χριστιανικό μνημείο ξανααφέθηκε απ’ τους «αρμόδιους» εκτεθειμένο στη βροχή, στο χιονιά και στους βοριάδες και τώρα κινδυνεύει με ολοκληρωτική καταστροφή.
   Εάν ο ναός αυτός βρισκόταν σε άλλη χώρα, έστω και βαλκανική, θα είχε διασωθεί και αξιοποιηθεί προ πολλού. Εδώ σπαταλούμε εκατομμύρια Ευρώ για τη «μελέτη του βίου της αρκούδας» και δεν διαθέτουμε λίγα χρήματα για τη διάσωση του αναφερόμενου εκκλησιαστικού «θησαυρού». Επιβάλλεται να ενδιαφερθούν τώρα και να επέμβουν άμεσα προς διάσωσή του οι «πνευματικοί ταγοί» της περιοχής μας, διότι, όπως φαίνεται, θα καταρρεύσει πλήρως κατά τον επερχόμενο χειμώνα.

Άποψη του ναού.

 
Εσωτερικό του ναού.
Ο Γιώργος Αλεξίου, τακτικός επισκέπτης,
προσκυνητής και θαυμαστής του ναού.

Τρίτη 2 Αυγούστου 2011

Ο Άγιος Νικάνορας († 7 Αυγούστου) και το μοναστήρι του στη Ζάβορδα Γρεβενών.

Ο άγιος Νικάνορας.
Ψηφιδωτή εικόνα του στην Καστοριά.
Ο Άϊ-Νικάνορας της Ζάβορδας (1491-1549) είναι, ως γνωστόν, ο κατ’ εξοχήν Προστάτης Άγιος των κατοίκων της Δυτικής Μακεδονίας και ιδιαίτερα των μικρών παιδιών της και των φιλόπονων και άδολων κτηνοτρόφων της. Απ’ το έτος 1534, που ο εν λόγω Θεσσαλονικιός Όσιος ήλθε, κατόπιν θεϊκής υπόδειξης κι εντολής, στην περιοχή της κι έκτισε το ξακουστό Μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στο όρος Καλλίστρατο (Ζάβορδα) Γρεβενών, και μέχρι σήμερα, επιτέλεσε κι επιτελεί πάμπολλα θαύματα και ευεργέτησε κι ευεργετεί ποικιλοτρόπως όλους τους Δυτικομακεδόνες Χριστιανούς. Για όλες αυτές τις ευεργεσίες του Οσίου Νικάνορα, οι ευσεβείς κάτοικοι των τεσσάρων Νομών της Δυτικής Μακεδονίας (Γρεβενών, Κοζάνης, Καστοριάς και Φλώρινας) τον θεωρούν ακαταπόνητο Βοηθό τους, τον ευγνωμονούν, τον τιμούν, και σέβονται το ιερό καθίδρυμά του (το μοναστήρι της Μεταμόρφωσης Ζάβορδας, που είναι γνωστό και ως Μοναστήρι του Άϊ-Νικάνορα).
Η ιερά μονή του Οσίου Νικάνορα Ζάβορδας.
Η Ιερά Μονή του Αγίου Νικάνορα είναι κτισμένη στο στενόμακρο πλάτωμα της κορυφής του Καλλίστρατου όρους κι έχει τη μορφή μικρής βυζαντινής καστροπολιτείας, μ’ εκτεταμένη εσωτερική αυλή και πολλές οχυρές οικοδομές ολόγυρά της. Το Καθολικό της (ο κεντρικός ναός) βρίσκεται στο μέσον της υπόψη αυλής, έχει αρχιτεκτονικό ρυθμό τρίκογχου τρουλαίου ναού αγιορείτικου τύπου και είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού (πανηγυρίζει την 6η Αυγούστου). Έξω απ’ τη νότια κόγχη του αναφερόμενου Καθολικού βρίσκεται ο σεπτός τάφος του οσίου Νικάνορα, κτήτορα της Μονής, που εορτάζει στις 7 Αυγούστου, ενώ στη ΝΔ γωνία του υψώνεται επιβλητικό το κωδωνοστάσιό του. Ολόγυρα στη μεγάλη αυλή του Μοναστηριού, βρίσκονται σε κυκλική αλληλοδιαδοχή και με φρουριακή εμφάνιση οι λοιπές επιβλητικές οικοδομές της Μονής, που είναι: Ο νεόκτιστος ναός του Αγίου Νικάνορα, όπου φυλάσσεται η τίμια κάρα του, ο ναός του Αγίου Μηνά, το Ηγουμενείο, το μαγειρείο και η Τράπεζα του Μοναστηριού, ο ξενώνας, η βιβλιοθήκη, αρκετές αποθήκες και πολλοί στεγασμένοι βοηθητικοί του χώροι.
Το καθολικό της μονής και το κωδονοστάσιό της.
Περαίνοντας τη σύντομη αναφορά στην ιερά μονή του Οσίου Νικάνορα σημειώνουμε, ότι πρόκειται για ένα επιβλητικό μοναστηριακό συγκρότημα με φρουριακό χαρακτήρα, που βρίσκεται κτισμένο σε άκρως δυσπρόσιτη αλλά και πανέμορφη τοποθεσία, κυριολεκτικά επάνω απ’ την κοίτη του Αλιάκμονα, και το οποίο είναι πανομοιότυπο στην εμφάνιση και ισάξιο σε πνευματικότητα και προσφορά με τις χιλιόχρονες Ιερές Μονές του Αγίου Όρους. Αληθώς, η περιγραφόμενη Ιερά Μονή της Ζάβορδας αποτελεί, απ’ το έτος 1534 που ιδρύθηκε και θ’ αποτελεί εσαεί, πολύτιμη κιβωτό πνευματικών και ιστορικών θησαυρών της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας και του φιλόχριστου Ελληνικού Έθνους.

Χαιρετισμοί του οσίου Νικάνορα
Χαίρε, Καλλιστράτου του όρους το καύχημα,
χαίρε, των Σερβίων το θείον εντρύφημα.
Χαίρε, κλέος υπερθαύμαστον της Κοζάνης αληθώς,
χαίρε, άνθος το ηδύπνοον, Θεοφόρε, Γρεβενών.
Χαίρε, της Σιατίστης βοηθός και προστάτης,
χαίρε, Θεσσαλονίκης, ωραιότατος όρπηξ.
Η εσωτερική αυλή του μοναστηριού.
Πτέρυγα της ιεράς μονής.
Ο λαμπρός ναός του αγίου Νικάνορα στην Καστοριά.