Κυριακή 30 Οκτωβρίου 2011

Οι Άγιοι Ανάργυροι († 1η Νοεμβρίου) και η Καστοριά.

Οι άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός.
Εικόνα στο Καστανόφυτο Καστοριάς (18ος αιών).
Ευρύτατα διαδεδομένη είναι η λαϊκή πίστη στους ιαματικούς αγίους της Εκκλησίας μας. Η πίστη αυτή έχει βαθιά τις ρίζες της στο παρελθόν της φυλής μας, που φθάνει ως την αρχαιότητα. Όπως αναφέρουν οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς, από τα πολύ παλιά χρόνια οι πρόγονοί μας επικαλούνταν το Θεό, για τη θεραπεία των ασθενειών τους και γι’ αυτό τιμούσαν ιδιαίτερα τους Ιατρούς αγίους της εκκλησίας μας. Οι άγιοι αυτοί που ονομάζονταν Ανάργυροι, επειδή κατά την επίγειο ζωή τους είχαν εξασκήσει αφιλοκερδώς την ιατρική επιστήμη, είναι οι έξης: Κοσμάς και Δαμιανός, Κύρος και Ιωάννης, Παντελεήμων και Ερμόλαος, Σαμψών και Διομήδης, Φώτιος και Ανίκητος, Θαλλέλαιος και Βλάσιος κ.ά.
Οι ευσεβείς κάτοικοι της Καστοριάς, όπως και όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, τιμούσαν και τιμούν ιδιαίτερα δύο από τους αναφερόμενους αγίους Αναργύρους, τον Κοσμά και τον Δαμιανό, και γι’ αυτό, ήδη από τα Βυζαντινά χρόνια, κτίζουν κι αφιερώνουν ιερούς ναούς στα σεπτά πρόσωπά τους, φιλοτεχνούν τοιχογραφίες και φορητές τους, και χαρίζουν τα τιμημένα ονόματα αυτών στα τέκνα τους (: Αργύρης, Αργυρώ, Κοσμάς ,Δαμιανός).
Ο βυζαντινός ναός των Αγίων Αναργύρων
Καστοριάς (10ος - 11ος αιών). 
Σήμερα, στην εκκλησιαστική περιφέρεια της Ιεράς Μητρόπολης Καστοριάς υπάρχουν πέντε ιεροί ναοί κι ένα μοναστήρι (του Μελισσοτόπου) με την επωνυμία των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού. Υπάρχουν επίσης αρκετές φορητές εικόνες και τοιχογραφίες τους σε όλους σχεδόν τους ναούς της υπόψη περιοχής.
Θα κλείσω την παρούσα σύντομη αναφορά στους ιαματικούς αγίους Κοσμά και Δαμιανό ζητώντας για τους ασθενείς μας από τη χάρη τους, ό,τι και ο πρόγονός μας Θεόδωρος Λημνιώτης, κτήτορας του Βυζαντινού ναού τους στην Καστοριά: «Εκείσε (στην άλλη ζωή) την αείδροσον χλόην (παράδεισον), τανύν δε ρώσιν σαρκός ησθενημένης».
Τροπάριο των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού.
Ιατροί των ασθενούντων, θησαυροί των ιαμάτων, σωτήριοι των πιστών, Ανάργυροι πανευκλεείς, τους εν ανάγκαις κράζοντας και οδυνωμένους ιάσασθε, ικετεύοντες Θεόν τον αγαθόν, λυτρώσασθαι ημάς των παγίδων του εχθρού.
Ο ναός των Αγίων Αναργύρων του Γυμνασίου
στην Καστοριά (15ος αιών;).
Τοιχογραφία των αγίων Αναργύρων Παντελεήμονος
Κοσμά και Δαμιανού  (17ος αιών;)
στο ναό Αγίου Νικολάου Βογατσικού.

Ο ναός των Αγίων Αναργύρων
στο Ντολτσό Καστοριάς  (19ος αιών).
Η ιερά μονή αγίων Αναργύρων
Μελισσοτόπου Καστοριάς (11ος αιών)
Οι άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς, Δαμιανός και Παντελεήμων.
Ψηφιδωτό στο μοναστήρι του Μελισσοτόπου.
Η Παναγία  και οι άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός.
γλυπτικό σύμπλεγμα του Μιχαήλ Αγγέλου, έτ. 1532.


Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2011

Η πρωτοφανής παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου 2011 στην Καστοριά.

Καστοριανοί δάσκαλοι διαμαρτύρονται με πλακάτ
κατά της κυβέρνησης του Γ. Α. Παπανδρέου.
Το μεσημέρι της Παρασκευής 28 Οκτωβρίου 2011 διεξήχθη στην Καστοριά, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, η καθιερωμένη παρέλαση της ανάλογης εθνικής εορτής, στην οποία έλαβαν μέρος μαθητές σχολείων και φοιτητές Τ.Ε.Ι., μέλη Εθνικών Ενώσεων, και Τμήματα Στρατού και Αστυνομίας. Η εν λόγω παρέλαση όμως διέφερε κατά πολύ από τις ανάλογες παρελάσεις των προηγούμενων ετών, καθότι συνοδευόταν από συμβολικές πράξεις των μετεχόντων μαθητών και από  έντονες διαμαρτυρίες παρόντων πολιτών της Καστοριάς, κατά της «σοσιαλιστικής» (;) Κυβέρνησης του Γ. Α. Παπανδρέου, για την έως τώρα καταστροφική πολιτική της. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, καθ’ όλη τη διάρκεια της παρέλασης, τα μέλη του Δ. Σ. του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Καστοριάς στέκονταν με ενεπίγραφες πινακίδες απέναντι απ’ την εξέδρα των επισήμων και διαμαρτύρονταν σιωπηλά για την προαναφερόμενη κυβερνητική πολιτική. Για τον ίδιο λόγο, στο τέλος της παρέλασης, διαμαρτυρήθηκαν έντονα προς την κυρία που εκπροσωπούσε την Κυβέρνηση  και μερικοί έγκριτοι πολίτες της Καστοριάς, με πρωτοστατούντα τον κ.  Πάνο Κρίκη, ευπατρίδη δικηγόρο - δημοσιογράφο - συγγραφέα. 
Η εξέδρα με τους επίσημους.
Απών ο κ. Φ. Πετσάλνικος,
Σημειωτέον, ότι απ’ την περιγραφόμενη παρέλαση απουσίαζε ο κ. Φ. Πετσάλνικος, ο επί 30 συνεχή έτη (!)  βουλευτής του Νομού Καστοριάς και κορυφαίος Υπουργός όλων σχεδόν των ανεπαρκών κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, που οδήγησαν τη χώρα μας στη σημερινή τραγική της κατάσταση.  Ο κ. Πετσάλνικος δεν προσήλθε στην παρέλαση, διότι προφανώς είχε προβλέψει τις αυθόρμητες και απόλυτα δικαιολογημένες διαμαρτυρίες και αποδοκιμασίες των Καστοριανών προς το πρόσωπό του.
Ο κ. Πάνος Κρίκης διαμαρτυρόμενος.

Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2011

28η Οκτωβρίου, εορτή της Αγίας Σκέπης (Παναγίας).

Η Αγία Σκέπη. Ελληνορθόδοξη εικόνα 1.
Ο περίφημος Βυζαντινός ναός της Παναγίας Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης είχε ένα παρεκκλήσι, όπου φυλάσσονταν η Αγία Σορός της Θεοτόκου, δηλαδή το εξωτερικό ένδυμά της που ονομαζόταν μαφόριο (Ωμοφόριον), και η Τιμία Ζώνη της. Στο εν λόγω παρεκκλήσι γινόταν κάποτε, στα χρόνια του αυτοκράτορα Λέοντος του Σοφού (886 - 911) ολονύκτια Αγρυπνία, στην οποία μετείχαν και οι άγιοι, Ανδρέας ο διά Χριστόν σαλός και ο μαθητής του Επιφάνιος. Κατά τη διάρκεια της Αγρυπνίας οι αναφερόμενοι άγιοι είδαν σε όραμα την Παναγία να εισέρχεται στο ναό και να προχωρεί μεγαλοπρεπής προς το Άγιο Βήμα, συνοδευόμενη από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, τον Ιωάννη τον Θεολόγο, άλλους Προφήτες και Αποστόλους και πολλούς αγγέλους. Όταν η Θεοτόκος έφθασε μπροστά στην Αγία Τράπεζα του ναού, γονάτισε και προσευχήθηκε επί αρκετή ώρα με δάκρυα στα μάτια της. Κατόπιν σηκώθηκε, έβγαλε απ’ τη σεπτή κεφαλή της το μαφόριο και το άπλωσε και σκέπασε μ’ αυτό όλους τους παρευρισκόμενους χριστιανούς. Τέλος αναχώρησε απ’ το ναό, παίρνοντας μαζί της το μαφόριο και αφήνοντας στη θέση του τη χάρη του Θεού να προστατεύει το λαό Του.
Ελληνορθόδοξη εικόνα 2.
Το περιγραφόμενο θαύμα της Αγίας Σκέπης προξένησε και προξενεί ισχυρότατη εντύπωση στους Χριστιανούς Ανατολής και Δύσης. Από τότε που τελέστηκε κι έως σήμερα έχουν συνταχθεί γι’ αυτό πολλές θεολογικές μελέτες κι αναλύσεις του, έχουν ανεγερθεί επ’ ονόματί του αρκετοί ιεροί ναοί, κι έχουν φιλοτεχνηθεί πάμπολλες θεόπνευστες εικόνες του. Δέκα απ’ αυτές τις εικόνες – τρεις ελληνορθόδοξες, τρεις ρωσικές, τρεις ρωμαιοκαθολικές και μία ελληνοαμερικάνικη - παρουσιάζονται μαζί με το παρόν κείμενο.

Επισήμανση: Η θαυματουργική εμφάνιση της Παναγίας – Αγίας Σκέπης εορτάζεται σε ολόκληρη την Οικουμένη την 1η Οκτωβρίου κάθε χρόνου. Στην Ελλάδα όμως, απ’ το έτος 1952 κι εξής, καθιερώθηκε να εορτάζεται την 28η Οκτωβρίου, για να θυμίζει στους ευσεβείς κατοίκους της τη σκέπη και προστασία των Ελλήνων στρατιωτών από τη Θεοτόκο, κατά το νικηφόρο έπος του 1940 (εικ. 3).



Ελληνική εικόνα 3.

Κοντάκιον Αγίας Σκέπης. Ήχος πλ. δ΄.
Ώσπερ νεφέλη αγλαώς επισκιάζουσα,
της Εκκλησίας τα πληρώματα Πανάχραντε,
εν τη πόλει πάλαι ώφθης τη Βασιλίδι.
Αλλ’ ως σκέπη του λαού σου και υπέρμαχος,
περισκέπασον ημάς εκ πάσης θλίψεως,
τους κραυγάζοντας, Χαίρε Σκέπη ολόφωτε.






Η Αγία Σκέπη. Ρωσική εικόνα 1.





















Ρωσική εικόνα 2.




















Ρωσικό εικονίδιο 3.



















Η Αγία Σκέπη. Ρωμαιοκαθολική εικόνα 1.




















Ρωμαιοκαθολική εικόνα 2.

Ρωμαιοκαθολική εικόνα (λεπτομέρεια) 3.



















Ελληνοαμερικάνικη εικόνα της Αγίας Σκέπης.














Έργο του El Greco, έτ. 1605.