Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2013

Εσπερίδα ξενιτεμένων απ’ το Άργος Ορεστικό στη Νέα Υόρκη. 4 Δεκεμβρίου 1934.


Νέα Υόρκη. 4 Δεκεμβρίου 1934.
Ανταποκριτής Ρ.
Είμαι πολύ ευχαριστημένος, που, κατόπιν της ωραίας χοροεσπερίδος της «Ομονοίας» των Καστοριανών της Νέας Υόρκης, ευρίσκομαι εις την ευχάριστον θέσιν να σας δώσω πληροφορίας διά μίαν επιτυχή Εσπερίδα τού Αλληλοβοηθητικού Συλλόγου «Άργος Ορεστικόν», ο οποίος, μολονότι προ δέκα περίπου μηνών συνέστη, δεικνύει μίαν ζωτικότητα αξιοζήλευτον.
Την παρελθούσαν Τετάρτην εδόθη και η πρώτη ετησία χοροεσπερίς του Συλλόγου, την οποίαν η αγαπημένη εφημερίς των Δυτικομακεδόνων «Εθνικός Κήρυξ» χαρακτηρίζει ως μίαν πρώτης τάξεως επιτυχίαν. Την 8η μ.μ. είχαν αρχίσει να συρρέουν εις το Παρκ Παλλάς, στους 110 δρόμους, Χρουπιστιναί οικογένειαι. Κάπου 500 πρόσωπα είχαν συναθροισθεί εις την αίθουσαν.
Πανοραμική άποψη του Άργους Ορεστικού
Το καλλιτεχνικόν πρόγραμμα ήρχισεν εις τας 9.30 μ.μ., με την ορχήστραν του Α. Σακελλαρίου να ανακρούει τους Εθνικούς Ύμνους Αμερικής και Ελλάδος. Την στιγμήν αυτήν εμφανίζεται επί της σκηνής μία Χρουπιστινή λεβεντοπούλα ντυμένη την αθάνατη φουστανέλα και κρατούσα μίαν πελωρίαν ελληνική σημαία, διατελούσα δε εις στάσιν προσοχής κατά την διάρκειαν της ανακρούσεως του Εθνικού Ύμνου. Κατόπιν επαίχθη ένα δραματάκι, το «Πατρικό σπίτι», υπό του θιάσου του κ. Κ. Ζαπνουκαδιά. Τα διάφορα πρόσωπα έπαιξαν με ευσυνειδησίαν τα μέρη των. Κατόπιν ηκολούθησεν μία αστειοτάτη κωμωδία και διάφορα νούμερα υπό του θιάσου «Ελληνικόν Θέατρον» του κ. Ν. Πάτση, που εσκόρπισεν τα γέλια σε όλους. Ο Πάτσης με την κυρίαν του ως Μενιδιάτες ήτανε στο φόρτε τους. Κατόπιν ενεφανίσθη ο γνωστός τραγουδιστής κ. Τέτος Δημητριάδης, ο οποιος ετραγούδησε διάφορα λαϊκά τραγούδια σόλο. Αργότερα εκάλεσε το ακροατήριον να τραγουδήσει μαζί του την «Μαρίτσα», «Καριόκα», «Το Γελεκάκι» και άλλα. Τω όντι, το κοινόν εφαίνετο αρεσκόμενον μεγάλως εις την ωδικήν αυτήν πολυφωνίαν, την οποίαν και παρέτεινε επ’ αρκετόν.
Χιόνια στο ναό  Αγίας Παρασκευής  Άργους Ορεστικού.
Ο κ. Β. Τσουτσούλης, πρόεδρος του Συλλόγου, ηυχαρίστησε όλους όσοι συνετέλεσαν εις την επιτυχίαν της βραδιάς. Ο κ. Γ. Κώτσου ωμίλησεν επίσης και ηυχήθη, Αθηναίος αυτός, τα βέλτιστα εις τους Χρουπιστινούς φίλους του.
Δίκαιον είναι να εκφράσωμεν τα θερμά μας συγχαρητήρια εις τον επίτιμον Πρόεδρον του Διοικητικού Συμβουλίου κ. Κυριαζόπουλον, εις τον νυν Πρόεδρον του αλληλοβοηθητικού Συλλόγου κ. Τσουτσούλην και εις όλα τα μέλη του Διοικητικού του Συμβουλίου, διά την επιτυχή δράσιν των, ευχόμενοι όπως εδραιωθεί και μεγαλυνθεί ο Σύλλογός των.
Η είσοδος στην αρχαία Διοκλητιανούπολη,
στο Άργος Ορεστικό.
Εφημερίς ΚΑΣΤΟΡΙΑ, αριθμ. Φύλλ. 595 / 30- 12 - 1934.

Το κτίριο του Μ/Φ Συλλόγου "Αρμονία"
Άργους Ορεστικού.

Το εκκλησιαστικό οικοτροφείο Άργους Ορεστικού

Η αρχοντική οικία του ιατρού Ι. Ζάχου στο Άργος.

Νεοκλασική οικία στο Άργος Ορεστικό.

Παλαιά οικία στο Άργος Ορεστικό.

Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2013

Το ξωκλήσι του «Άι – Νικόλα των ψαράδων» στην Καστοριά. 15ος αιών (;).


"Ο Άι -Νικόλας των Ψαράδων"
«Ο Άι- Νικόλας των Ψαράδων» είναι ένα βυζαντινό εκκλησάκι του 15ου αιώνα (;) που βρίσκεται κτισμένο επάνω σ’ έναν επιβλητικό παραλίμνιο βράχο, στη μεσημβρινή πλευρά της καστοριανής χερσονήσου. Στο εσωτερικό του υπάρχει ένα ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο μικρών διαστάσεων, που φιλοτεχνήθηκε περί το έτος 1800. Κάτω απ’ το δάπεδό του κι εντός του βράχου, βρίσκεται ένα στενόχωρο σπηλαιώδες ασκηταρειό, στο οποίο αγωνιζόταν παλαιότερα ένας Καστοριανός ασκητής.
Το εν λόγω εκκλησάκι, απ’ τον καιρό της ανέγερσής του και μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα αποτελούσε το καθολικό μιας ολιγάριθμης κοινότητας 3 – 4 Μοναχών. Οι Μοναχοί αυτοί διέμεναν στα κελιά του γραφικού οικίσκου που βρίσκεται δίπλα του, προς τη μεριά της Παναγίας Μαυριώτισσας.
Οι πάμπολλοι διαβάτες, Καστοριανοί και αλλομερίτες, που διέρχονται καθημερινώς και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους μπροστά απ’ το αναφερόμενο εκκλησάκι (: προσκυνητές της Παναγίας Μαυριώτισσας, εκδρομείς και φυσιολάτρες, επισκέπτες της «Σπηλιάς του Δράκου»), στέκονται για λίγο εκεί, το παρατηρούν με θαυμασμό, και αρκετοί το φωτογραφίζουν και το ζωγραφίζουν.
Πίνακας με τον "Άι-Νικόλα των Ψαράδων",
άριστου ζωγράφου, αλλά άγνωστου στον Γ.Τ.Α
Στους προαναφερόμενους παρατηρητές και θαυμαστές του «Άι-Νικόλα των ψαράδων» περιλαμβάνεται και ο δάσκαλος Γιώργος Αλεξίου, ο οποίος, κάθε φορά που το επισκέπτεται και το προσκυνά, θυμάται και απαγγέλει νοερά το ακόλουθο ποίημα:
Ταπεινό και παράξενο ξωκλήσι
Πλάι στη ροδίτσα την εφτάκλωνη
στέκει ταπεινό, παράξενο ξωκλήσι.
Μονάχο του χτυπά πάντα το σήμαντρο,
κάθε φορά που ο ήλιος γέρνει για τη
δύση.
…………………………………
Τότε απ΄ τα ουράνια γλυκοψέλνουνε
άγγελοι και κουνιούνται τα καντήλια.
Τα δέντρα σιγοσκύβουν κι αφουγκράζονται
και κουρνιάζουν στη σκεπή, σπουργίτια χίλια.
……………………………………………
Κι από τ’ ανοικτά τα παραθύρια του
κοιτάζει η Παναγία μας τον κόσμο
και ευωδιάζει η πλάση γύρω ολόκληρη
από λεβάντα, μοσχομπίζελο και δυόσμο.
…………………………………………
Ω, Θεέ μου δώσε μας τη Χάρη Σου
για την αγάπη να καούμε σαν λιβάνι
και στο εκκλησάκι το μικρό να βάλουμε,
για τάμα τις καρδιές μας σαν στεφάνι.
Το τέμπλο του "Άι- Νικόλα. των Ψαράδων".
Τμήμα του θριγκού του.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ Το παρατιθέμενο ποίημα είναι καταχωρημένο με τον τίτλο «Η ζωή μας σαν ποίημα» στον Ιστότοπο της Κύπρου «Οδοιπόροι Αγάπης», απ’ τον οποίον κι ελήφθη.
Ο Άι-Νικόλας των ψαράδων.
Τρισδιάστατη μακέτα υπό κλίμακα του κ. Ν. Πιστικού.

Ο Καστοριανός δάσκαλος Γιώργος Αλεξίου,
εμπρός στον 'Άι-Νικόλα των ψαράδων.

Το μοναστήρι της Παναγίας Μαυριώτισσας.
Εξαίσια υδατογραφία του Βασίλη Χατζηπαναγιώτου.
Ο Άι-Νικόλας των Ψαράδων σε πίνακα ζωγραφικής.

Η μαγευτική Καστοριά.


Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013

Η «ΜΑΚΕΔΝΟΣ Α.Ε.», Ανώνυμη Εταιρεία του Δήμου Καστοριάς.


Η «ΜΑΚΕΔΝΟΣ» Α.Ε. είναι μία Δημοτική Ανώνυμη Εταιρεία, που ανήκει στον Δήμο Καστοριάς. Η εν λόγω εταιρεία δραστηριοποιείται απ’ το έτος 1984 στον τομέα των Λατομικών & Τουριστικών επιχειρήσεων, με την εκμετάλλευση Λατομείου που βρίσκεται στο Μαυροχώρι Καστοριάς. Το έτος 1997 επεκτάθηκε και στον τουριστικό κλάδο, με την ανακατασκευή του τουριστικού σκάφους «ΟΛΥΜΠΙΑ», καθώς και με την εποπτεία της στον Προϊστορικό Λιμναίο Οικισμό του Δσπηλιού και στο Ενυδρείο Καστοριάς.
Ο Λιμναίος Οικισμός του Δισπηλιού.
Η επίσκεψη στην αναπαράσταση του προϊστορικού Λιμναίου Οικισμού που βρίσκεται στο Δισπηλιό του Δήμου Καστοριάς προσφέρει ένα «ταξίδι» στο χρόνο, ένα ταξίδι στη Νεολιθική εποχή, τότε που οι μακρινοί μας πρόγονοι είχαν επιλέξει τη λίμνη Ορεστιάδα και τη γύρω εύφορη περιοχή για να ζήσουν μόνιμα, να κτίσουν τα «σπίτια» τους, να εργαστούν, να εκφράσουν τις σκέψεις, τις επιθυμίες και τους προβληματισμούς τους, να επικοινωνήσουν, να δημιουργήσουν το δικό τους σημαντικό πολιτισμό.
Αναπαράσταση προϊστορικού λιμναίου οικισμού
στο Δισπηλιό Καστοριάς.
Το καταπληκτικό Ενυδρείο Καστοριάς.
Στο Ενυδρείο της Καστοριάς φιλοξενούνται αυτόχθονα και ενδημικά ψάρια και οργανισμοί των γλυκών νερών (ποταμών και λιμνών) της Ελλάδος. Υπόσχεση των δημιουργών και διαχειριστών του Ενυδρείου είναι να «φιλοξενήσουν» τα σχετικά ερωτήματα της νέας γενιάς και να τα μετατρέψουν σε μία νέα γνώση, με σκοπό την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου – λιμνών - ποταμών. Πρόκειται για ένα ενυδρείο, που αναπαριστώντας μεσογειακά λιμναία και ποτάμια οικοσυστήματα με σύγχρονο τρόπο, προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα για μικρούς και μεγάλους, με στόχο την ευαισθητοποίηση και την πληροφόρηση του κοινού, σχετικά με την ποικιλότητα των ψαριών και των βιοτόπων τους. Αρπάξτε την ευκαιρία και «περιηγηθείτε» τις λίμνες και τα ποτάμια της Ελλάδας στο Ενυδρείο της Καστοριάς.
Η κ. Γιοβανοπούλου
στο λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού.
Το τουριστικό πλοιάριο «Ολυμπία».
Δεν μπορεί κανείς να φανταστεί πόσο ωραία είναι η Καστοριά. Πρέπει να την δει!». Με το καραβάκι «ΟΛΥΜΠΙΑ» έχετε την ευκαιρία να γνωρίσετε το ειδυλλιακό τοπίο της λίμνης και την πόλη της Καστοριάς. Μέσα από την εν πλω περιήγηση, κάνοντας τον «μικρό γύρο» της λίμνης, μπορείτε να θαυμάσετε τους παραδοσιακούς οικισμούς της πόλης με τα επιβλητικά αρχοντικά που στέκουν αγέρωχα στο πέρασμα του χρόνου, να παρατηρήσετε τις όμορφες παραλίες της Καστοριάς και τα ψαροχώρια της, να απολαύσετε τη γραφική παραλίμνια διαδρομή τής χερσονήσου με τα αιωνόβια πλατάνια και τις ιτιές που γέρνουν μέσα στη λίμνη, να συναντήσετε τη Σπηλιά του Δράκου και την Ιερά Μονή της Παναγιάς της Μαυριώτισσας, και να ιδείτε ένα πλήθος εικόνων απαράμιλλης ομορφιάς, που αφήνουν μαγεμένο ακόμα και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.
Ενημερωτικό έντυπο της εταιρείας  "Μακεδνός".
Το καραβάκι «ΟΛΥΜΠΙΑ» λειτουργεί καθημερινά, εκτός Τετάρτης, ως καφετέρια.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Τα παρατιθέμενα κείμενα ελήφθησαν από ενημερωτικό έντυπο της εταιρείας «Μακεδνός Α.Ε.».
Το Ενυδρείο της Καστοριάς.

Ψάρι σε προθήκη του Ενυδρείου.

Μαθητής Δημ. Σχολείου στο Ενυδρείο.

Κόσμος στην είσοδο της "Σπηλιάς του Δράκου".

Εσωτερική άποψη της "Σπηλιάς του Δράκου".
Το τουριστικό καραβάκι "Ολυμπία".

Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2013

Τα Εγκαίνια αίθουσας Αναγνωστηρίου στο κτίριο Αντιδημαρχίας Πολιτισμού Καστοριάς. 24 – 1 – 2013.

Η τελετή των εγκαινίων (στιγμιότυπο).

Την Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2013, ώρα 11.30 π.μ., πραγματοποιήθηκαν στο κτίριο της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού - Τουρισμού του Δήμου Καστοριάς (Πάρκο Ολυμπιακής Φλόγας Αθ. Διάκου 1), τα εγκαίνια τής εκεί ευρισκόμενης αίθουσας Αναγνωστηρίου. Τις δαπάνες διαμόρφωσης κι εξοπλισμού της υπόψη αίθουσας διέθεσε ο Καστοριανός επιχειρηματίας κ. Ναούμ Δίτσιος, εις μήμην των γονέων του Τρύφωνος και Αθηνάς Δίτσιου. Τα εν λόγω εγκαίνια, καθώς και την πλαισιούμενή τους κοπή Βασιλόπιτας τής αναφερόμενης Αντιδημαρχίας τέλεσε ο σεβαστός ιερέας π. Ελευθέριος Συτιλίδης. Στο τέλος των εγκαινίων ευχήθηκαν καταλλήλως και ομίλησαν επικαίρως και με τη σειρά, ο ιερέας π. Ελευθέριος, ο Δήμαρχος Καστοριάς κ. Μανώλης Χατζησυμεωνίδης, η αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Ειρήνη Γεωργοσοπούλου – Μισκία και ο Δωρητής κ. Ναούμ Δίτσιος.
Ο ιερέας π. Ελευθέριος  ομιλών.
Τα περιγραφόμενα εγκαίνια  παρακολούθησαν αρκετοί υπάλληλοι του Δήμου Καστοριάς και πολλοί κάτοικοι της πόλης.

Το κτίριο της Αντιδημαρχίας όπου το Αναγνωστήριο.
Σημερινή φωτογραφία.

Το εγκαινιασθέν Αναγνωστήριο.

Ο ιερέας κόβει τη Βασιλόπιτα.

Η Βασιλόπιτα.

Η Αντιδήμαρχος κ. Ειρήνη ομιλούσα.

Ο Δήμαρχος Καστοριάς. κ. Χατζησυμεωνίδης.


Προθήκη στο κτίριο της Αντιδημαρχίας.


Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2013

Ο Καστοριανός Αρχιμανδρίτης Ιλαρίων Βασδέκας, καθηγητής Πανεπιστημίου Βαρσοβίας (1879 – 1949).

Ο  Καστοριανός Ιλαρίων Βασδέκας

Μεταξύ των μεγάλων μορφών της Καστορίας καταλέγεται αναμφισβητήτως και ο Αρχιμανδρίτης Ιλαρίων Βασδέκας, όστις υπήρξε κολοσσός σοφίας, διάνοια ευρυτάτης μαθήσεως και πατριώτης μεγάλης ολκής. Εγεννήθη τo 1879 και τα πρώτα γράμματα εδιδάχθη εις τα εκπαιδευτήρια Καστορίας. Αποφοιτήσας των Σχολών της Πατρίδος του μετέβη εις Ρωσίαν, όπου επεδόθη εις τας θεολογικάς σπουδάς και απέκτησε μεγάλην μόρφωσιν, φοιτήσας εις Πανεπιστήμια της Ρωσίας, της Οξφόρδης και εις την Σχολήν Χάλκης. Επεδόθη επίσης και εις μελέτας εν Αγίω Όρει.
Μετά την αποφοίτησίν του από το Πανεπιστήμιον της Οξφόρδης εχειροτονήθη ως Αρχιμανδρίτης εις Καστορίαν και ετοποθετήθη εις Λονδίνον. Επίσης διετέλεσεν Αρχιμανδρίτης εις Γένουαν της Ιταλίας και εις την Βραΐλαν της Ρουμανίας.
Κατά το έτος 1931 διωρίσθη τακτικός Καθηγητής της Ελληνικής Φιλοσοφίας και Δογματικής Θεολογίας εις το Πανεπιστήμιον της Βαρσοβίας, έχων εκεί και αποστολήν τού Αποκρισαρίου του Πατριάρχου. Συνάμα, διωρίσθη και αντιπρόσωπος της Ελληνικής Κυβερνήσεως.
Την εποχήν εκείνην, αποθανόντος του Μητροπολίτου Ιωακείμ: Λεπτίδου, εχήρευεν η Μητροπολική θέσις Καστορίας. Παρουσιάσθη όθεν ευκαιρία και οι συμπατριώται του Καστοριανοί εζήτησαν την χειροτονίαν τού Ιλαρίωνος Βασδέκα ως Μητροπολίτου τής ιδιαιτέρας του Πατρίδος. Η χειροτονία του όμως ανεβάλλετο, μέχρις ου κατέλαβεν αυτόν το όριον της ηλικίας και κατέστη πλέον αύτη ανέφικτος.
Ο εκραγείς Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος την 1ην Σεπτεμβρίου 1939 τον ηύρεν εις Λονδίνον και απεκλείσθη.εκεί. Τότε η Ελληνική Κυβέρνησις τον τοποθέτησε εις Βουδαπέστην δι’ εθνικούς σκοπούς και υψηλήν πατριωτικήν αποστολήν, όπου και μετέβη.
Εις Βουδαπέστην έλαβε το αξίωμα του Προϊσταμένου της Ελληνικής Κοινότητος. Λόγω δε της, ένεκα του πολέμου, διακοπής των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδος και Ουγγαρίας, οι εκεί Έλληνες υφίσταντο διωγμούς παρά των Ούγγρων και υπέφερον τα πάνδεινα.
Ο διωγμός δεν αργεί να ρίψει εις περιπέτειαν και τον Ιλαρίωνα Βασδέκαν, κατασυκοφαντηθέντα υπό των ανθελληνικών κύκλων. Αποτέλεσμα ήτο να φυλακισθεί αναπολόγητος εις ένα ρωμαιοκαθολικόν μοναστήριον, όπου επί έξι μήνας υπέστη μαρτύρια, αφέθη δε ελεύθερος φέρων καταφανή τα στίγματα της κακοπαθείας.
Ωμιλούσεν επτά γλώσσας επιστημονικώς, αποσταλείς δέ ως αντιπρόσωπος της Πολωνίας εις το εν Αθήναις Διεθνές Ιερατικόν Συνέδριον, παρασημοφορήθη υπό του Βασιλέως Γεωργίου Β΄ με το παράσημον του Φοίνικος, διά την πολυσχιδή εθνικοθρησκευκήν δράσιν του.
Μετά την λήξιν του πολέμου εγκατεστάθη εις το Λονδίνον, όπου διήρχετο τας ημέρας του πτωχότατος. Δεν τον λησμονεί όμως το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, εις το οποίον θεωρείται ως μεγίστη εθνικοθρησκευτική φυσιογνωμία. Κινείται δέ αλληλογραφία και αποφασίζεται όπως χειροτονηθεί Επίσκοπος και διορισθεί Διευθυντής της Αθωνιάδος εν Αγίω Όρει Σχολής, ίνα διδάξει την σοφίαν εις τους αριστούχους σπουδαστάς. Ένεκα τούτου στέλλονται τρεις Αρχιερείς εις Μάντσεστερ της Αγγλίας, όπου ευρίσκετο, διά την τέλεσιν της χειροτονίας του. Η μοίρα του όμως! Την νύκτα έφθασαν οι Αρχιερείς διά την χειροτονίαν του και την αυγήν της ο Ιλαρίων Βασδέκας, η κορυφή αύτη της διανοήσεως, ο τιμήσας την πατρίδα του Καστορίαν δια της εξαιρετικής εθνικής και θρησκευτικής δράσεώς του, έπαθε συμφόρησιν και εκοιμήθη προς Κύριον, εις ήλικίαν 70 ετών.
Ιωάννης Μπακάλης
19-6-1955

ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Εκτενέστερη βιογραφία του μακαριστού Αρχιμανδρίτου Ιλαρίωνος Βασδέκα είναι καταχωρημένη στον Ιστότοπο «Χριστιανική Καστοριά» Δνση: https://sites.google.com/site/adeb1952/, Υποσελίδα 2) Εκκλ. Ιστορία / Κείμενο 7) Ο Αρχιμανδρίτης Ιλαρίων Βασδέκας.

Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2013

Ο Καπετάν-Γεώργιος Ζέρβας (περίπου 1820 – 1860), λησταντάρτης στο όρος Μουρίκι της Καστοριάς.


Κείμενο Κωνσταντίνου Αγγελή (1866 – 1943).
Φανταστική απεικόνιση λησταντάρτη
της τουρκοκρατίας (ελήφθη απ' το Διαδίκτυο)
«Του Ζέρβα». Δημοτικό άσμα Κλεισούρας – Βλάστης – Γέρμα.

- Καλά ήσουν Ζέρβα μ’ στη Βλαχιά,
καλά στο Βουκουρέστι,
τι ήθελες, τι γύρευες στο Μπλάτσι, στο Μουρίκι;
(Επωδός) Πάει ο Ζέρβας στην Κλεισούρα,
για να πάρει Βλαχοπούλα,
πάει ο Ζέρβας στο Μουρίκι,
για να ιδεί τη Σαλονίκη
- Ήρθα να ιδώ τους φίλους μου
και τα παλιά λημέρια.
(Επωδός) Πάει ο Ζέρβας στην Κλεισούρα,
για να πάρει Βλαχοπούλα,
πάει ο Ζέρβας στην οξιά
για να ιδεί την Καστοριά.
- Τους κλέφτες τι τους κάματε
και τους καπεταναίους;
- Όλον το Μάη ήταν εδώ
κι όλον τον Αλωνάρη.
(Επωδός) Πάει ο Ζέρβας στο Μουρίκι,
για να ιδεί τη Σαλονίκη,
πάει ο Ζέρβας στην οξιά,
για να ιδεί την Καστοριά.

Το θρυλικό βουνό Μουρίκι.
Άποψή του από περιοχή του Γέρμα.
Το πρόσωπον του άνω παρατιθεμένου άσματος είναι ο καπετάν Γεώργιος Ζέρβας, καταγόμενος εξ Αγίου Γεωργίου Γρεβενών (Τσουρχλίου). Ήτο ευσταλής ληστής, εξασκήσας το ληστρικόν επάγγελμα περί το 1860, και έχων ως ενδιαίτημα κυρίως το όρος Μουρίκι. Απαυδήσας απήλθεν εις Βουκουρέστιον, όπου προσελήφθη υπό τινος Προξενείου ως καβάσης. Ταχέως όμως επόθησε τον καθαρόν αέρα του Μουρικίου και τους παλαιούς φίλους του. Επέστρεψε λοιπόν εις τα παλαιά του ενδιαιτήματα και ανέλαβε τον πρώην ληστρικόν του βίον. Κατά τον χρόνον τούτον ενυμφεύθη εν Κλεισούρα, ως εμφαίνεται και εκ του διστίχου του άσματος: Πάει ο Ζέρβας κ.λ.π, του επιφερομένου ως επωδού μεθ’ έκαστον δίστιχον του κυρίου άσματος.
Η Κλεισούρα Καστοριάς,
κτισμένη σε πλαγιά του Μουρικιού.
Βλατσιώται όμως, πιεσθέντες πολύ από τας τουρκικάς αρχάς εφόνευσαν τον Ζέρβαν εις το Μοναστήριον του Αγίου Δημητρίου απέχον από της Βλάστης ημίσειαν ώραν περίπου, την εσπέραν της παραμονής του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου), και έθαψαν εκεί πλησίον, παρά την οδόν την άγουσαν εις Βλάστην, όπου και σήμερον δεικνύεται ο τάφος του (Μνήμα Ζέρβα).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. α) Μουρίκι (παρά το μουριά): Τμήμα του όρους Βαρνούντος, σύνδενδρον και κατάφυτον, εκτεινόμενον εις τρίωρον διάστημα από Κλεισούρας μέχρι Βλάστης και Γέρμα (μέγιστο υψόμετρο 1703 μ.).
Η ξακουστή Βλάστη Κοζάνης. Αριστερά διακρίνεται
 η κορυφή "Άγιος Παντελεήμονας" Μουρικιού.
β) Το θρυλικό όνομα «Καπετάν-Ζέρβας» είχε λάβει ως αγωνιστικό επώνυμό του ο Σερραίος Μακεδονομάχος Δούκας Γ. Δούκας (1879 – 1938), που υπήρξε Αρχηγός ανταρτικών σωμάτων στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και του Παγγαίου, κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα 1904 – 1908.
γ) Ο Κωνσταντίνος Αγγελή, συγγραφέας του παρουσιαζόμενου κειμένου,  ήταν καθηγητής φιλόλογος καταγόμενος από τον Γέρμα Καστοριάς.
Ο Γερμανιώτης Γιώργος Αλεξίου
στον Άγιο Παντελεήμονα Μουρικιού (Βλάστης).

Ο ναός Αγίου Δημητρίου Κλεισούρας.

Ο Μακεδονομάχος Δ. Δούκας,
"Καπετάν- Ζέρβας" (1879-1938).

Πέμπτη 17 Ιανουαρίου 2013

Τα τρία παλικάρια από την Καστοριά, που έπεσαν υπέρ πατρίδος στο Μπιζάνι της Ηπείρου, τον Δεκέμβριο του 1912.


Τον Οκτώβριο του 1912, η τότε μικρή Ελλάδα κήρυξε τον πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και σε σύντομο χρονικό διάστημα την κατανίκησε κι απελευθέρωσε τις νυν βόρειες επαρχίες της, καθώς και τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου Πελάγους. Αυτό το σημαντικό γεγονός έγινε αμέσως γνωστό σε όλον τον κόσμο και συγκλόνισε και συνήγειρε τους απανταχού ευρισκόμενους Έλληνες. Στους εν λόγω Έλληνες περιλαμβάνονταν και αρκετοί Καστοριανοί νέοι, που ήταν ξενιτεμένοι κι εργάζονταν ως γουναράδες στη Νέα Υόρκη της Αμερικής. Αυτοί οι γενναίοι Καστοριανοί συγκρότησαν τότε τον λεγόμενο «Ιερό Λόχο της Νέας Υόρκης», ταξίδεψαν με υπερωκεάνιο πλοίο από τις ΗΠΑ στον Πειραιά και κατατάχτηκαν ως εθελοντές στον ένδοξο Ελληνικό Στρατό. Κατόπιν, αφού έλαβαν σύντομη στρατιωτική εκπαίδευση, εστάλησαν στο πολεμικό μέτωπο της Ηπείρου, με σκοπό να εκπορθήσουν το φοβερό Μπιζάνι και να εισέλθουν νικητές στα Ιωάννινα.
Οι αναφερόμενοι Καστοριανοί εθελοντές στρατιώτες έφθασαν στο Μπιζάνι στις αρχές Δεκεμβρίου 1912, πολέμησαν όλοι με απαράμιλλη γενναιότητα και τρεις απ’ αυτούς άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή για τη λευτεριά της πατρίδας μας. Οι τρεις πεσόντες Μπιζανομάχοι από την Καστοριά ήταν οι εξής: Ο Βασίλειος Παπαδίσκος, ο Στέργιος Παπαμαντζάρης και ο Δημ. Παπαλαζαρίου. Γι’ αυτούς τους ήρωες έγραψε δύο συγκινητικά ποιήματα ο Αργύριος Παπαδίσκος, που ήταν αδελφός του Βασιλείου Παπαδίσκου. Τα ποιήματα αυτά παρουσιάζονται ακολούθως.
Ο Αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος, Διάδοχος του Θρόνου,
παρακολουθεί τις μάχες στο Μπιζάνι.
 1) Στον αδελφό μου πού ’πεσε για τη γλυκιά πατρίδα
(Ο Βασίλειος Παπαδίσκος ανεχώρησε εκ Νέας Υόρκης ως εθελοντής εις τον Α΄ Βαλκανικόν πόλεμον με τον ιερόν Λόχον της Νέας Υόρκης και εφονεύθη την 6ην Δεκεμβρίου του 1912 εις μίαν μάχην παρά το Μπιζάνιον).

Το εθνικό μνημείο στο Μπιζάνι.
Σαν αετός επέταξες σε μακρινά λημέρια
με ζήλο κι ενθουσιασμό κι απόφαση μεγάλη,
μαζί με τ’ άλλα της γλυκιάς Πατρίδος τα ξεφτέρια,
μέσ’ στης Ηπείρου τα βουνά, στο τρομερό Μπιζάνι.
……………………………………………………….
Αχ! Πόσες σαν τη Μάνα μας μανούλες θα θρηνήσουν
βλαστούς και λεβεντόπαιδα, Βασίλη, σαν και ’σένα!
Πόσων γονιών στηρίγματα κι ελπίδες θε να σβήσουν,
από παιδιά πού ήτανε στα μακρινά τα ξένα.
………………………………………………..
Το οχυρωμένο Μπιζάνι. Παλαιά φωτογραφία του.
Σαν έμαθα πώς έπεσες σε είδα στ’ όνειρό μου,
πώς στη Πατρίδα ήμασταν μαζί και με ρωτούσες,
γιατί να βασανίζομαι, να μάθεις τον καημό μου
και τότε χαμογέλασες σαν σ’ είπα κι απορούσες.
…………………………………………………
Σου φάνηκε παράξενο σαν μ’ είδες δακρυσμένο
κι ακούμπησες στη πλάτη μου το χέρι σου σε είδα
και μού ’πες. «Αδελφάκι μου πολυβασανισμένο!
Δεν αποθνήσκουν όσοι ’κει πέφτουν για την Πατρίδα!».
……………………………………………………
Σαν ξύπνησα σε ζήλεψα, και μέσ’ στο στεναγμό μου,
Βασίλη, σε μακάρισα που πήγες στο Μπιζάνι
κι έχυσες το αίμα σου. Κι είπα. «Και το δικό μου
για της Πατρίδος ας χυθεί τη δόξα μια ημέρα!

Νέα Υόρκη Δεκέμβριος 1912
Το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου στην Αθήνα.

2) Στα τρία λεβεντόπαιδα της Καστοριάς βλαστάρια
(Στους Βασίλειον Παπαδίσκον, Στέργιον Παπαμαντζάρην και Δημ. Παπαλαζαρίου, μέλη του Συλλόγου Καστοριέων Νέας Υόρκης και του Ιερού Εθελοντικού Λόχου, από της ενάρξεως του Α΄ Βαλκανικού πολέμου αγωνισθέντας προς στήλωσιν της κυανολεύκου επί των επάλξεων του Μπιζανίου, προ του οποίου και έπεσαν περί τας αρχάς Δεκεμβρίου του 1912).

Για την Πατρίδα τη γλυκιά, παιδιά ξενιτεμένα,
Επιγραφή στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου.
που πήγατε και πέσατε στο τρομερό Μπιζάνι,
τα τρία Σας ονόματα θα τα κρατεί γραμμένα
η Καστοριά, σ’ αμάραντο δαφνόπλεκτο στεφάνι!
…………………………………………………
Εθρήνησε τη νιότη Σας... Μα τό ’χει για καμάρι,
που στης Πατρίδος το βωμό εγίνατε θυσία,
κι αν τ’ ανθισμένα νιάτα Σας το βόλι τά ’χει πάρει,
η τιμημένη μνήμη Σας θα μείνει αιωνία!

Ο Αργ. Παπαδίσκος, αδελφός του Βασίλη.
Νέα Υόρκη, Μάρτιος 1913.

(Παρουσίαση: Γιώργος Τ. Αλεξίου)