Ο άγιος Νήφων (+ 11 Αυγούστου) και οι πνευματικοί δεσμοί του με την Καστοριά

Ο άγιος Νήφων.

Στίχοι.

«Λιπών ο Νήφων την κάτω προεδρίαν

Χριστώ παρέστη τω προέδρω των όλων».

Ο Πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Νήφων ο Β΄(1418 - 1508), είναι ένας μεγάλος άγιος της Εκκλησίας μας. Ο άγιος αυτός έχει στενούς πνευματικούς δεσμούς με την Καστοριά, καθόσον:

α) Μόνασε στην αγιορείτικη Iερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου, που ίδρυσε το 1375 ο Καστοριανός όσιος Διονύσιος ο εκ Κορησού.

β) Κήρυξε δύο φορές κι επί μακρόν στην Άνω Μακεδονία και συγκεκριμένα στις περιοχές Αχρίδας και Μοναστηρίου, πιθανότατα δε και στην Καστοριά, και

γ) Υπήρξε ο πνευματικός πατέρας και διδάσκαλος του οσιομάρτυρα Ιακώβου του Καστοριανού (+ 1520).

Ο άγιος Νήφων γεννήθηκε στην Πελοπόννησο το έτος 1418. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν Νικόλαος. Στη νεανική του ηλικία μόνασε στην Επίδαυρο, μαζί με το φημισμένο ασκητή Αντώνιο, απ’ τον οποίον κι έλαβε το μοναχικό όνομα Νήφων. Μετά το θάνατο τού Αντωνίου μετέβη στην Ιλλυρία, κοντά στον τότε πρόμαχο των Χριστιανών Γεώργιο Καστριώτη ή Σκεντέρμπεη. Κατά τους αμέσως επόμενους χρόνους μόνασε σε μοναστήρι της Αχρίδας κι αργότερα στην Iερά Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους.

Απ’ το Άγιο Όρος τον προσκάλεσαν οι Θεσσαλονικείς στην πόλη τους και τον χειροτόνησαν αρχιεπίσκοπο της συμπρωτεύουσας. Μετά δυο χρόνια κι ενώ ο Νήφων βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη για υποθέσεις της εκκλησίας, οι εκεί ομογενείς τον ανέβασαν παρά τη θέληση του στον Οικουμενικό θρόνο.

Ο όσιος Ιάκωβος ο Καστοριανός.

Ως πατριάρχης ο άγιος Νήφων διακρίθηκε, τόσο για τα πνευματικά, όσο και για τα διοικητικά του προσόντα Δυστυχώς όμως, μερικοί σκανδαλοποιοί κληρικοί τον συκοφάντησαν στο Σουλτάνο, ο οποίος τον εξόρισε στη Σωζόπολη. Απ’ τον τόπο της εξορίας του τον κάλεσαν οι Κωνσταντινουπολίτες ξανά στον πατριαρχικό Θρόνο, αλλ’ ο Σουλτάνος γρήγορα τον εξόρισε και πάλι, αυτή τη φορά στην Αδριανούπολη (Α΄ πατριαρχία: 1486 – 89 / Β΄ πατριαρχία: 1497 - 98).

Ευρισκόμενος ο άγιος Νήφων στην Αδριανούπολη έλαβε πρόσκληση απ’ το Ρουμάνο ηγεμόνα Ράδουλο να μεταβεί και να κηρύξει στην Βλαχία, πράγμα το οποίο κι έκανε. Ο Ράδουλος όμως, επειδή ελέγχθηκε απ’ τον Άγιο για κάποια ηθική του παράβαση, τον έδιωξε απ’ τη Ρουμανία. Κατόπιν τούτου ο σεπτός Πατριάρχης επισκέφθηκε για δεύτερη φορά την Άνω Μακεδονία και με τη θεία διδαχή του στήριξε στο Χριστιανισμό τους κατατρεγμένους Έλληνες της περιοχής Μοναστηρίου.

Αφού εκπλήρωσε κι αυτό το καθήκον του ο Φωστήρας της Μεγάλης Εκκλησίας επέστρεψε σαν απλός μοναχός στον τόπο άσκησης του, στο αγιορείτικο μοναστήρι του οσίου Διονυσίου, όπου και παρέδωσε την αγία του ψυχή στον Κύριο το 1508 σε ηλικία ενενήντα ετών.

Απολυτίκιον του αγίου Νήφωνος (11 Αυγούστου)

Ήχος γ΄. Θείας πίστεως.

Έργοις έλαμψας, της ευσεβείας, πάσαν ηύγασας, τήν Εκκλησίαν, της ταπεινώσεως τρόποις υψούμενος, ασκητικώς δοξασθείς γαρ εν Άθωνι, Πατριαρχών καλλονή εσχημάτισας. Νήφων ένδοξε, θείων χαρίτων έμπλησον, τους πίστει και πόθω σε μεγαλύνοντας.

Ο άγιος Διονύσιος
ο εκ Κορησού Καστοριάς.

Σημείωση. Νήφων (‹ νήφω) = ο έχων πνευματικήν διαύγειαν εχέφρων, ήρεμος

(Ετυμ. Λεξικό).

Το παρατιθέμενο αγιολογικό κείμενο ελήφθη από το βιβλίο του Γεωργίου Τ. Αλεξίου, Άγιοι της Καστοριάς, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 31-32.

Η ιερά μονή Διονυσίου Αγίου Όρους,
όπου μόνασε ο άγιος Νήφων.

Η λάρνακα του αγίου Νήφωνος στο Άγιο Όρος.

Διαμονητήριο στο Άγιο Όρος
προσκυνητή εκ Καστοριάς, έτ. 1985.

Το βιβλίο Άγιοι της Καστοριάς, απ' όπου
ελήφθη το κείμενο για τον άγιο Νήφωνα.

Η Κορησός Καστοριάς, πατρίδα του αγίου Διονυσίου.