Παρασκευή 24 Αυγούστου 2018

Ο ναός των Αγίων Αναργύρων στο Βογατσικό Καστοριάς (μέσα 19ου αιώνα).

Ο ναός των Αγίων Αναργύρων  Βογατσικού
και ο αρχάγγελος της Ωραίας θύρας του.

Το ιστορικό και όμορφο χωριό Βογατσικό Καστοριάς έχει δύο ενοριακούς ναούς, του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου και των Αγίων Αποστόλων. Δίπλα στον δεύτερο εξ αυτών, δηλαδή στο ναό των Αγίων Αποστόλων υπάρχει ένας ακόμη αξιόλογος ναός, που είναι αφιερωμένος στους τρεις Αγίους Αναργύρους, Παντελεήμονα, Κοσμά και Δαμιανό και που αναγνωρίζεται ως κοιμητηριακός.
Ο προαναφερόμενος ναός των Αγίων Αναργύρων είναι μικρών διαστάσεων, πετρόκτιστος, ρυθμού Βασιλικής, και χρονολογείται στον 18ο αιώνα. Στο εσωτερικό του υπάρχει ένα απλό - λιτό τέμπλο, που κοσμείται από την αγιογραφημένη Θύρα της Ωραίας Πύλης του, από τρεις μεγάλες φορητές εικόνες και από αρκετά εικονίδια τής λεγόμενης Ζώνης των Αποστολικών. Η εν λόγω Θύρα της Ωραίας Πύλης φέρει στην όψη της την παράσταση του Ευαγγελισμού τής Θεοτόκου, καθώς και τις σεπτές μορφές των προφητάνακτων Δαβίδ και Σολομώντος.
Το τέμπλο του ναού Αγίων Αναργύρων
Βογατσικού.
Στα δεξιά της Ωραίας πύλης βρίσκεται η εικόνα του Ιησού Χριστού - Μεγάλου Αρχιερέως. Ο Χριστός παρουσιάζεται καθήμενος σε Δεσποτικό θρόνο, να ευλογεί με το δεξί Του χέρι και να κρατάει ανοικτό Ευαγγέλιο στο αριστερό. Στο κάτω αριστερό μέρος της εικόνας υπάρχει γραμμένο το όνομα του αγιογράφου της: δια χειρός Αναγνώστου Ανασιλτσιώτου”.
Στην έτερη πλευρά της Ωραίας Πύλης υπάρχει η εικόνα της Παναγίας στον εικονιστικό τύπο του “Ακαθίστου Ύμνου - Ρόδον το Αμάραντον”. Η Θεοτόκος απεικονίζεται ένθρονη, ντυμένη με γαλάζιο καμίσιο και κίτρινο μαφόριο, να βαστάει στο δεξί της χέρι σκήπτρο και δύο ανοικτά βιβλία (!) και να ανακρατάει στην αριστερή της αγκάλη το μικρό Χριστό. Ο Χριστός εικονίζεται ως τριετές παιδίον με βασιλική αμφίεση (;), να ευλογεί με το δεξί χέρι και να κρατάει τυλιγμένο ειλητάριο στο αριστερό. Υπεράνω της Παναγίας κι εκατέρωθεν της τιμίας κεφαλής της εικονίζονται δύο άγιοι άγγελοι να πετούν και να έχουν στα χέρια τους ανοικτά ειλητάρια με αναγραμμένους θεομητορικούς ύμνους. Στην κάτω δεξιά γωνία της εικόνας υπάρχει αφιερωτική επιγραφή όπου αναφέρονται τα εξής: δέησις τοις δούλοις του Θεού / ....νας και των τέκνων / αυτής εις Μνημόσυνον αυτών / έτει χιλιοστώ οκτακοσιοστώ τεσαρακοστώ πέμπτου / χειρ Αδάμ Αναγνώστου / .......”
Η εφέστια εικόνα των αγίων Αναργύρων
Κοσμά, Παντελεήμονος και Δαμιανού.
Δίπλα στην εικόνα του Χριστού Αρχιερέως είναι αναρτημένη η εικόνα των σύνναων αγίων Αναργύρων Κοσμά, Παντελεήμονος και Δαμιανού. Οι τρεις ιατροί άγιοι είναι πολυτελώς ντυμένοι, ο καθένας δε εξ αυτών κρατάει στα χέρια του ένα ιατρικό κιβωτίδιο και μία ανάλογη λαβίδα. Στο κάτω μέρος της εικόνας υπάρχει δυσανάγνωστη αφιερωτική επιγραφή.
Τέλος, στη Ζώνη των Αποστολικών του τέμπλου υπάρχουν 13 εικονίδια, παλαιότερά μας και σύγχρονα.
Απ' τα δύο Προσκυνητάρια του ναού, το μεν δεξιό είναι αφιερωμένο στον άγιο Νικόλαο κι έχει επάνω του μία παλαιά και αξιόλογη εικόνα τού εν λόγω αγίου ευλογούντα, ενώ το άλλο είναι αφιερωμένο στον πάτρωνα τού ναού άγιο Παντελεήμονα και προβάλλει μία σύγχρονή μας εικόνα του.
Συμπερασματικά, ο εξεταζόμενος ιερός ναός των τριών Αγίων Αναργύρων, Παντελεήμονος, Κοσμά και Δαμιανού, αναγνωρίζεται ως ιδιαίτερα σημαντικός, διότι είναι ένας απ' τους αρχαιότερους ναούς του Βογατσικού, και διότι κοσμείται με αξιόλογες μεταβυζαντινές φορητές εικόνες.

Απολυτίκια αγίων Αναργύρων.
    1. Απολυτίκιον των 20 αγίων Αναργύρων.
      Ήχος γ΄. Την Ωραιότητα.
Την εικοσάριθμον ένθεον φάλαγγα, την εξαστράπτουσαν χάριν ουράνιον, των Αναργύρων των λαμπρών, το στίφος ανευφημούμεν, ούτοι γάρ κατεβαλών, του βελίαρ την δύναμιν, πάντων τα νοσήματα, συμπαθώς εξιώμενοι, των μετ’ ευλαβείας βοώντων, δόξα Θεώ τω εν Τριάδι.
  1. Απολυτίκιον αγίου Παντελεήμονος ( + 27 Ιουλίου).
    Ήχος γ'.
Αθλοφόρε άγιε, και ιαματικέ Παντελεήμον, πρέσβευε τω ελεήμονι Θεώ, ίνα πταισμάτων άφεσιν, παράσχη ταις ψυχαίς ημών.
      3.  Απολυτίκιον αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού ( + 1 Νοεμβρίου).
      Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείου Πνεύματος, τη χειρουργία, θεραπεύετε, παντοίας νόσους, συν Κοσμά Δαμιανέ οι Ανάργυροι, ο γαρ Σωτήρ ιατρούς υμάς έδειξεν, εις περιποίησιν πάντων και ίασιν όθεν ρύσασθε, παθών δυσαλθών και θλίψεων, τους ποθώ τω ναώ υμών προστρέχοντας.

Η δυσανάγνωστη αφιερωτική επιγραφή
στην εφέστια εικόνα των αγίων Αναργύρων.

(" Γέγραπται αύτη η εικών ..... εγράφη......").


Η Ωραία θύρα του τέμπλου.



Ο Άρχων Γαβριήλ
της Ωραίας Θύρας.


Η παναγία του Ευαγγελισμού
στην Ωραία Θύρα.

Ιησούς Χριστός ο Μέγας Αρχιερεύς.
Δεσποτική εικόνα του τέμπλου.





Η επιγραφή στην εικόνα του Χριστού Αρχιερέως.
(δια χειρός Αναγνώστου Ανασιλτσιώτου).

Η Παναγία - Ρόδον το Αμάραντον
στην εικόνα του τέμπλου.

Η αφιερωτική επιγραφή στην εικόνα της Παναγίας.
"δέησις τοις δούλοις του Θεού / ....νας και των τέκνων /
 αυτής εις Μνημόσυνον αυτών / έτει χιλιοστώ
οκτακοσιοστώ τεσαρακοστώ πέμπτου /
χειρ Αδάμ Αναγνώστου / .......'
(Την επιγραφή ανέγνωσε ο κ. Ν. Σιώκης).





Η εικόνα της Παναγίας. Λεπτομέρεια.



Η εικόνα του αγίου Νικολάου
στο δεξιό προσκυνητάρι.

Το αριστερό προσκυνητάρι,
του αγίου Παντελεήμονος



Ευσεβής ενενηκοντούτις γερόντισσα
καταγόμενη εκ Βογατσικού
ασπάζεται την εικόνα
των αγίων Αναργύρων.

Ο άγιος Παντελεήμων.
Μικρή εικόνα εντός του ναού.


Ο Απόστολος Θωμάς.
Εικόνα στα Αποστολικά.




Ο πλησιόχωρος ναός των Αγίων Αποστόλων
Βογατσικού. Μερική του άποψη.





Το όμορφο κωδωνοστάσιο του ενοριακού ναού
Αγίων Αποστόλων Βογατσικού.


Ο ενοριακός ναός Αγίων Αποστόλων Βογατσικού.

Πέμπτη 2 Αυγούστου 2018

Η ιδρυση, κατά τους βυζαντινούς χρόνους, της ιεράς μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Δρυόβουνου Κοζάνης {+ 6 Αυγούστου}.

Ο ιερός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
 (έτ. 1592) στο μοναστήρι του Δρυόβουνου.

Η ιερά μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Δρυόβουνου Κοζάνης ιδρύθηκε, σύμφωνα με την τοπική παράδοση και τις υπάρχουσες σχετικές ενδείξεις, κατά τη βυζαντινή εποχή, από Ασκητές και Μοναχούς, που εγκαταβίωναν στο κοντινό της ασβεστολιθικό βουνό Σαρακίνα. Το εν λόγω βουνό, που εκτείνεται από την Κορησό κι έως το Βογατσικό, αποτελούσε κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους το ιδιότυπο “Άγιον Όρος” των όμορων περιοχών Καστοριάς και Βοΐου.
Στις βουνοκορφές και στις σπηλιές της Σαρακίνας, όπως δηλώνουν οι υπάρχουσες ονομασίες τους, διέμεναν τότε και ασκούνταν αρκετοί μοναχοί και αναχωρητές της Ορθοδοξίας. Συγκεκριμένα, η υψηλότερη κορυφή της Σαρακίνας (υψ. 1386 μ.) ονομάζεται “Άι-Δονάτος”, ενώ μία άλλη κοντινή της βουνοκορφή έχει την ονομασία “Καλόγερος”. Επίσης, το μεγαλύτερο σπήλαιο τού αναφερόμενου βουνού, που βρίσκεται προς τη μεριά του Γέρμα και που “φιλοξενεί” εντός του τον ξακουστό σπηλαιώδη ναό της Αγίας Τριάδος, φέρει την ονομασία “Σπηλιά της Άι-Τριάδας”, ενώ ένα δεύτερο και απρόσιτο σπήλαιο, που υπάρχει πλησίον τού προαναφερόμενου, ονομάζεται “Σπηλιά του Παπά”. Ένα τρίτο σπήλαιο, το οποίο ανήκει στην Ενορία Αμπελοκήπων Καστοριάς, λέγεται του Αγίου Νικολάου κι έχει εντός του έναν ομώνυμο ναΐσκο. Τέλος, η νότια περιοχή της Σαρακίνας φέρει την ονομασία “Καλόγρια”, η δε πηγή που αναβλύζει εκεί ονομάζεται “Καλογερικό πηγάδι”.
 Οι Ασκητές και οι Μοναχοί, λοιπόν, της Σαρακίνας μετακινήθηκαν απ' αυτήν, για δικούς τους λόγους, ίσως κατά το έτος 1101, σίγουρα δε κατά το 1592, και μετέβησαν στο γειτονικό της δασωμένο βουνό του Δρυόβουνου (υψ. 1000 μ.), όπου ίδρυσαν τη θεματική ιερά μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού, τη γνωστή στους περίοικους ως “Η Άι-Σωτήρα”. Έκεί έκτισαν τότε και τον υπάρχοντα ιερό ναό, που αποτελεί μέχρι σήμερα το σεπτό Καθολικό της υπόψη μονής.
Γιώργος Τ. Αλεξίου

Τηλεάποψη της ιεράς μονής Μεταμορφώσεως
 του Σωτήρος Δρυόβουνου Κοζάνης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Για την ιερά μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Δρυόβουνου βλέπε:
2) Για το βουνό Σαρακίνα Καστοριάς ως μοναστικό κέντρο βλέπε:

Η εφέστια και προσκυνηματική εικόνα
 της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο
ομώνυμο μοναστήρι του Δρυόβουνου.



Πτέρυγα κελιών της ιεράς μονής.

Ο ξενώνας του μοναστηριού.

Το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Δρυόβουνου και στο βάθος η νότια απόληξη
του όρους Σαρακίνα.

Ο δάσκαλος Γιώργος Τ. Αλεξίου
στην είσοδο του μοναστηριού.

Το κωδωνοστάσιο της μονής.


Ο εξώστης του Μοναστηριού.


Το μοναστήρι του Δρυόβουνου.
Στο βάθος το οροπέδιο του Βοΐου και μακρυά
η οροσειρά της Πίνδου.