Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2013

Οι σουρβιές στον παλαιό μοναστηριακό αμπελώνα της Παναγίας Μαυριώτισσας.



Η τοιχογραφία (σχεδ.) της Παναγίας Μαυριώτισσας.

Σουρβιά (η) (αρχ. Όα) ονομάζεται ένα φυλλοβόλο δέντρο ύψους 10 – 15 μέτρων, που παράγει ραγοειδείς κίτρινους ή κόκκινους καρπούς, οι οποίοι όταν ωριμάσουν είναι φαγώσιμοι. Η σουρβιά ήταν και είναι ένα φυτό πολύ αγαπητό στην πατρίδα μας. Οι αρχαίοι Έλληνες εκτιμούσαν ιδιαίτερα τη σουρβιά και την καλλιεργούσαν για το «πολύτιμο» ξύλο της και για τους νόστιμους καρπούς της, που λέγονται σούρβα. Για το ξύλο της σουρβιάς πίστευαν ότι είχε μαγικές ιδιότητες και ότι έφερνε τύχη στους κατόχους του. Έλεγαν μάλιστα, ότι ο τυφλός μάντης Τειρεσίας είχε ένα ραβδί από κλαδί σουρβιάς και μ΄ αυτό «έβλεπε».
Μεγάλη εκτίμηση για το δέντρο της σουρβιάς έτρεφαν και οι αρχαίοι Ρωμαίοι. Θεωρούσαν και αυτοί, ότι η σουρβιά έφερνε καλή τύχη στους ανθρώπους και γι’ αυτό κατά τις «ρωμαϊκές καλένδες» (τέλη Δεκεμβρίου – αρχές Ιανουαρίου) τα μικρά παιδιά επισκέπτονταν όλα τα σπίτια της γειτονιάς τους, κτυπούσαν τις πόρτες τους με τις σουρβάκες, που ήταν ραβδιά από κλαδί σουρβιάς, και ζητούσαν ως φιλοδώρημα, σούρβα, καρύδια και κάστανα.
Κλαδίσκος σουρβιάς με κόκκινα σούρβα.
Αυτή η αγάπη και ο σεβασμός των αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων για τη σουρβιά, καθώς και οι σχετικές δοξασίες και τα συναφή τους εθιμικά δρώμενα, συνεχίστηκαν και αργότερα, κατά τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι κατά τους χρόνους αυτούς, κι έως το έτος 1965 περίπου, σε πολλούς αμπελώνες της πατρίδας μας καλλιεργούνταν σουρβιές, ενώ σε αρκετά χωριά της Βορείου Ελλάδος, όπως π.χ. στο Μαυροχώρι και στην Κορησό Καστοριάς και στην Καλίνδρια Κιλκίς, ονομάζουν μέχρι σήμερα τα κάλαντα των Χριστουγέννων και τις Πρωτοχρονιάς «Σούρβα» και τα ραβδιά των καλαντισμών «σουρβάκες».
Μεταξύ των αναφερόμενων αμπελώνων που είχαν και δέντρα σουρβιάς ήταν και ο φημισμένος παλαιός αμπελώνας του μοναστηριού της Παναγίας Μαυριώτισσας. Ο Αμπελώνας αυτός βρισκόταν πίσω ακριβώς από το καθολικό της υπόψη ιεράς μονής, στην εκεί ευρισκόμενη απάνεμη βουνοπλαγιά. Τον εν λόγω αμπελώνα, που είχε εκλεκτές ποικιλίες σταφυλοφόρων κλημάτων, τον καλλιεργούσαν οι φιλόπονοι μοναχοί τής Μαυριώτισσας έως τις αρχές του 20ου αιώνα περίπου. Απ’ τις 4 – 5 σουρβιές που ευδοκιμούσαν εντός του υπάρχει σήμερα μόνον η μία, την οποία επισκέπτονται κάθε Σεπτέμβριο και Οκτώβριο οι ευσεβείς κάτοικοι της Καστοριάς που γνωρίζουν την «ιστορία» της και αναγνωρίζουν την παραδοσιακή της αξία.
Γιώργος Τ. Αλεξίου
Το μοναστήρι της Παναγίας Μαυριώτισσας.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
«Η ιερά μονή Αγίας Τριάδος, Σουρβιάς Πηλίου.
«Η ιστορική ιερά μονή Αγίας Τριάδος, Σουρβιάς της Ι. Μ. Δημητριάδος ιδρύθηκε από τον όσιο Διονύσιο τον εν Ολύμπῳ, κατά το διάστημα που οι κατακτητές τούρκοι έδιωξαν τον άγιο από τον Όλυμπο όπου ασκήτευε. Σε αυτήν την μονή αργότερα έλαβε το μέγα και αγγελικό σχήμα ο μετέπειτα ιδρυτής της Σκήτης των Καυσοκαλυβίων Αγίου Όρους Όσιος Ακάκιος ενώ στην ίδια μονή έζησε, ασκήτευσε και ετάφη ό θαυματουργός άγιος Γεράσιμος ο νέος, του οποίου την κάρα διαφυλάττει ως πολύτιμο θησαυρό.
Η ιερά μονή έπαιξε σημαντικό ρόλο σε όλους του αγώνες της πατρίδας για ελευθερία και εθνική αξιοπρέπεια προσφέροντας άψυχο μα και έμψυχο υλικό. Την περίοδο της γερμανικής κατοχής αντάρτες κατέλαβαν την μονή προξενώντας ανεπανόρθωτες ζημίες, ενώ στο καθολικό της μονής εγκατέστησαν τυπογραφείο προκηρύξεων.
Κόκκινα σούρβα.
Η μεγαλύτερη όμως προσφορά της μονής στον τόπο μας ανά τους αιώνες είναι κυρίως η πνευματική, διότι ήταν πάντα και είναι σημείο αναφοράς αγιότητας καθώς οι πατέρες στήριζαν και στηρίζουν πνευματικά λειτουργώντας, νουθετώντας και εξομολογώντας τους κατοίκους των γύρω περιοχών.
Σήμερα η μονή έχει ενωθεί σε μία ηγουμενία μαζί με την επίσης ιστορική μονή Φλαμουρίου και βρίσκεται σε φάση κτηριακής ανασυγκρότησης στα ακριβή σχέδια στα οποία είχε κτιστεί από τους οσίους κτίτορές της και των οποίων τις πρεσβείες και ευχές να έχουμε».
(Απ’ το Διαδίκτυο.
http://www.ierovima.gr/pages/article.aspx?id=2343).
Η σουρβιά της Μαυριώτισσας.

Τα σούρβα της Μαυριώτισσας.

Σουρβιά με κίτρινα σούρβα.

Ώριμα σούρβα στο έδαφος.

Σούρβα στη ρίζα σουρβιάς.

Τρία σούρβα σε παλάμη.

Καλάθι και σακούλα με σούρβα.


Άποψη του μοναστηριού της Μαυριώτισσας.

Ανώριμα και ώριμα σούρβα.

Καλάθι με σταφύλια της Καστοριάς.


Το μοναστήρι της Σουρβιάς Πηλίου.

Η είσοδος στη μονή της Σουρβιάς Πηλίου.

Ο άγιος Γεράσιμος της Σουρβιάς.

Ωραιότατα σούρβα.

Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013

Το παλαιό πετρόκτιστο και τοξωτό γεφυράκι του Άργους Ορεστικού.



Το πανέμορφο και πολυαγαπημένο μου
Άργος Ορεστικό.
   Πλησίον του Άργους Ορεστικού, και πιο συγκεκριμένα, έξω από την ακρόπολη της Διοκλητιανούπολης, της ρωμαιοβυζαντινής πρωτεύουσας των Ορεστών Μακεδόνων, σώζεται ένα πανέμορφο γεφυράκι. Το εν λόγω μικρό γεφύρι κτίστηκε σε παλαιά απροσδιόριστη εποχή επάνω από ένα ρυάκι της περιοχής Αρμενοχωρίου, στο μέρος που αυτό (το ρυάκι) συναντάει την πανάρχαια οδό που συνέδεε τη Διοκλητιανούπολη και αργότερα τη Χρούπιστα με το αρχαιοελληνικό Κέλετρο και τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή Καστοριά, αντίστοιχα. Η κατασκευή του αναφερόμενου γεφυριού έγινε από άριστους γηγενείς τεχνίτες, οι οποίοι χρησιμοποίησαν προς τούτο λευκόχρωμες σκληρές μαρμαρόπλακες της περιοχής Δισπηλιού.

Το εξεταζόμενο γεφυράκι του Άργους Ορεστικού.
Πριν από μερικά χρόνια οικοδομήθηκε κοντά στην παρουσιαζόμενη πετρόκτιστη γεφυρούλα το τυροκομείο της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Καστοριάς. Για τις αυξημένες συγκοινωνιακές ανάγκες του τυροκομείου αυτού διαπλατύνθηκε και ασφαλτοστρώθηκε το ανάλογο τμήμα τής υπόψη οδικής αρτηρίας. Ταυτόχρονα κατασκευάστηκε και μία νέα τσιμεντογέφυρα δίπλα ακριβώς στην παλαιά, επειδή προφανώς η δεύτερη (η πετρόκτιστη) δεν θα άντεχε το μεγάλο βάρος των διερχόμενων φορτηγών αυτοκινήτων.
   Μετά την κατασκευή και χρήση του νέου γεφυριού, η όμορφη μονότοξη γέφυρα εγκαταλείφτηκε εντελώς και αδικαιολόγητα από τις αρμόδιες τοπικές αρχές, με αποτέλεσμα να βρίσκεται αυτή σήμερα στα πρόθυρα της άμεσης κατάρρευσης και ολοκληρωτικής καταστροφής της. Είναι βέβαιον, ότι εάν δεν κινηθούν κι ενεργήσουν δυναμικά και πάραυτα για τη σωτηρία της, ο Δήμος Άργους Ορεστικού, η αρμόδια Αρχαιολογική Υπηρεσία και ο Μορφωτικός Σύλλογος «Ορεστίς», θα εξαφανιστεί και η τελευταία υπάρχουσα απ’ τις πετρόκτιστες τοξωτές γέφυρες της περιοχής που εξυπηρετούσαν διαχρονικά τους κατοίκους της. Είναι επίσης βέβαιον και παραδεκτό απ’ όλους, ότι η σωτηρία, η ανάδειξη και η προβολή του περιγραφόμενου όμορφου γεφυριού, σε συνδυασμό με την επίκαιρη θέση του δίπλα στα τείχη, τις παλαιοχριστιανικές βασιλικές και τους ρωμαϊκούς τάφους της Διοκλητιανούπολης, θα αποτελέσει έναν ακόμη σημαντικό πόλο έλξης για τους μελλοντικά πολυάριθμους επισκέπτες του Άργους Ορεστικού και θα συμβάλλει αναλογικά στην τουριστική αναβάθμιση της ευρύτερης περιφέρειάς του.
Η εσωτερική νότια πλευρά του γεφυριού.

(Γιώργος Αλεξίου).

Η βόρεια εσωτερική πλευρά της γέφυρας.
Η ερειπωμένη καμάρα του γεφυριού.


Το σωζόμενο παλαιό γεφύρι του Άργους
στον ποταμό Αλιάκμονα





















Η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο
της Διοκλητιανούπολης Άργους Ορεστικού.



















Τα ερείπια κυκλικού πύργου
 των τειχών της Διοκλητιανούπολης.



















Ερειπωμένος τετράγωνος πύργος
των τειχών της Διοκλητιανούπολης.
















Ο Ανθλγός (ΠΒ) Γιώργος Αλεξίου
στον όρχο πυροβόλων 8 ιντσών
στρατοπέδου Άργους Ορεστικού. Έτος 1974.



















Νεοκλασική οικία του Άργους Ορεστικού.

Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2013

Ο ναός του Αγίου Νικήτα στο εγκαταλειμμένο χωριό «Λιτσοτέρι» Νεστορίου. Εορτάζει την Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013.

  
Ο μεγαλομάρτυρας άγιος Νικήτας.
Εορτάζει στις 15 Σεπτεμβρίου.
   Πλησίον του χωριού Νέα Κοτύλη Καστοριάς, και σε απόσταση 500 μ. περίπου από τον δημόσιο δρόμο Νεστορίου – Επταχωρίου, υπάρχουν τα ερείπια ενός παλαιού χωριού που ονομαζόταν «Λιτσοτέρι». Απ’ το χωριό αυτό σώζεται σήμερα η εκκλησία του, που είναι αφιερωμένη στον μεγαλομάρτυρα άγιο Νικήτα, ο οποίος εορτάζει κάθε χρόνο στις 15 Σεπτεμβρίου.
   Πριν μερικά χρόνια, αρκετοί ευσεβείς κάτοικοι του γνωστού χωριού «Νικήτη» Χαλκιδικής, που έχουν ως πολιούχο τους τον άγιο Νικήτα, πληροφορήθηκαν την ύπαρξη τής εκκλησίας του Αγίου Νικήτα στο Λιτσοτέρι, την επισκέφθηκαν ομαδικά και τέλεσαν Θεία Λειτουργία σ’ αυτήν. Τότε μάλιστα προέβησαν και σε μία άτυπη αδελφοποίηση (!) του χωριού τους (: της Νικήτης Χαλκιδικής) με το χωριό τής Νέας Κοτύλης, στο οποίο υπάγεται σήμερα η περιοχή Λιτσοτερίου και ο αναφερόμενος ναός του Αγίου Νικήτα.
   Αύριο Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013, εορτή του αγίου Νικήτα, ο σεβαστός ιερέας της Νέας Κοτύλης θα τελέσει Θεία λειτουργία στον πανηγυρίζοντα ναό του Λιτσοτερίου, την οποίαν θα παρακολουθήσουν πολλοί κάτοικοι της Κοτύλης και του γειτονικού της Νεστορίου Καστοριάς.
   Ακολούθως παρουσιάζεται ο θαυμαστός βίος του αγίου Νικήτα, όπως είναι καταγραμμένος στον Μέγα Συναξαριστή:

 Ὁ Ἅγιος Νικήτας ὁ Γότθος
    Ἦταν ἀπὸ τὸ ἔθνος τῶν Γότθων, ποὺ εἶχαν ἐγκατασταθεῖ πέραν τοῦ Ἴστρου ποταμοῦ, στὰ χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου. Ἀπὸ παιδὶ ὁ Νικήτας διδάχθηκε τὴν ἁγία πίστη ἀπὸ τὸ Γότθο ἐπίσκοπο Θεόφιλο, ὁ ὁποῖος συχνὰ ὑπενθύμιζε στὸ Νικήτα τὰ λόγια του Ἀπ. Παύλου: ‘Μένε ἐν οἲς ἔμαθες... ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενα σὲ σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Δηλαδή, μένε ἀκλόνητος σ’ ἐκεῖνα ποὺ ἔμαθες. Ἀπὸ μικρὸ παιδὶ γνωρίζεις τὶς Ἅγιες Γραφές, ποὺ μποροῦν νὰ σοῦ μεταδώσουν τὴν ἀληθινὴ σοφία, ποὺ ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία διὰ μέσου τῆς πίστεως στὸν Ἰησοῦ Χριστό.
Ρωσική εικόνα του αγίου Νικήτα
με μικρογραφίες των μαρτυρίων του.
   Καὶ ἔτσι ἔγινε. Ὅταν ὁ ἡγεμόνας Ἀθανάριχος συνέλαβε τὸ Νικήτα καὶ τὸν ἀπείλησε γιὰ νὰ ἀρνηθεῖ τὸν Χριστό, αὐτὸς ἔμεινε ἀμετακίνητος σ’ αὐτὰ ποὺ ἔμαθε ἀπὸ παιδί. Ὁμολόγησε μὲ θάρρος τὸν Χριστὸ μπροστὰ στὸν ἡγεμόνα, ὁ ὁποῖος ὅταν τὸν ἄκουσε ἐξαγριώθηκε πολύ. Διέταξε ἀμέσως καὶ τοῦ ἔσπασαν τὰ κόκαλα μὲ τὸν πιὸ φρικτὸ τρόπο. Ἄλλα τὸ μίσος τῶν Βαρβάρων ἦταν τόσο, ὥστε μετὰ τὸν ἔριξαν στὴ φωτιά, ὅπου βρῆκε τὸ θάνατο. Ἡ φωτιά, ὅμως, μὲ τὴ θεία θέληση σεβάστηκε τὸ λείψανό του. Τὸ πῆρε κάποιος εὐσεβὴς χριστιανὸς καὶ τὸ διαφύλαξε σὲ θήκη.
   Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
   Νίκην ἔστησας, κατὰ τῆς πλάνης, νίκης εἴληφας, ἄφθαρτον γέρας, ἐπαξίως Νικήτα φερώνυμε· σὺ γὰρ νικήσας ἐχθρῶν τὴν παράταξιν, διὰ πυρὸς τὸν ἀγώνα ἐτέλεσας. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
   Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
   Νικητὴς γενόμενος ἐν τοῖς ἀγῶσι, νικητὰς ἀνάδειξον, κατὰ παθῶν φθοροποιῶν, τοὺς εὐλαβῶς ἐκβοῶντάς σοι· χαίροις Νικήτα, Μαρτύρων ὡράϊσμα.
   Μεγαλυνάριον.
   Πῦρ τὸ ζωηφόρον ἔνδον λαβών, ἔφλεξας ὡς ἄνθραξ, ἀγνωσίας ὕλην σαθράν, καὶ ὡλοκαυτώθης, οἷα τερπνὴ θυσία, Νικήτα Ἀθλοφόρε, τῷ σὲ δοξάσαντι.


Ο ναός του Αγίου Νικήτα στο χωριό Λιτσοτέρι.

Το όμορφο χωριό Νέα Κοτύλη Καστοριάς,
που έχει ναό αφιερωμένο στον άγιο Νικήτα
(ο ναός του Λιτσοτερίου).
















Η παραθαλάσσια Νικήτη Χαλκιδικής, που έλαβε
το όνομά της από τον πολιούχο της άγιο Νικήτα.


Το ηρωικό Άνω Νεστόριο Καστοριάς.


Το σεπτό Στρατιωτικό Νεκροταφείο Νεστορίου,
όπου είναι θαμμένοι χιλιάδες γενναίοι στρατιώτες μας,
που έπεσαν στον Γράμμο υπέρ της Ελευθερίας μας.
Αιωνία η μνήμη των παλικαριών.













Το δωρικό  Ηρώο με την εύγλωττη επιγραφή
στο Στρατιωτικό Νεκροταφείο Νεστορίου.






Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2013

Ο πολύτιμος σταυρός αγιασμού που φυλάσσεται στην Κορομηλιά Καστοριάς (18ος αιών).


Ο εξεταζόμενος Σταυρός
της Κορομηλιάς
.

Ένας πολύτιμος σταυρός αγιασμού βρίσκεται σήμερα και λαμπρύνει τον ενοριακό ναό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού Κορομηλιάς, που πανηγυρίζει το Σάββατο  14 Σεπτεμβρίου 2013. Ο σταυρός αυτός φιλοτεχνήθηκε κατά τον 18ο αιώνα και προέρχεται από τη γειτονική ιερά μονή Αγίου Νικολάου Σλίβενης, η οποία πυρπολήθηκε απ’ τους Κομιτατζήδες κατά το έτος 1905.
Ο εξεταζόμενος σταυρός της Κορομηλιάς είναι κατασκευασμένος από ξύλο, φέρει μερική αργυροεπένδυση και λογίζεται ως ένα από τα θαυμαστά έργα της εκκλησιαστικής μας μικρογλυπτικής. Το ύψος του είναι 29 εκατ., ενώ το μήκος της εγκάρσιας κεραίας του φθάνει τα 21 εκατ.. Οι δύο ξύλινες όψεις του φέρουν επάνω τους σκαλισμένες με καταπληκτική δεξιοτεχνία και με πολλές λεπτομέρειες 12 θρησκευτικές παραστάσεις (συνολικά), το λεγόμενο Δωδεκάορτο. Η εμπρόσθια απ’ τις όψεις αυτές έχει στο κέντρο τη σκηνή της Γέννησης του Χριστού, ενώ η έτερη προβάλλει ως κεντρική της παράσταση τη φρικτή Σταύρωσή Του.
Τον περιγραφόμενο Σταυρό περιτρέχει ομοιόσχημή του αργυροεπένδυση, που είναι ταινιόμορφη και διακοσμημένη με έκτυπους φυτικούς κλάδους, ελισσόμενους και συμπλεκόμενους μεταξύ τους, φυλλοφόρους και ανθοφόρους. Παρόμοια ταινιόμορφη επένδυση περιβάλλει και την κάθε μία απ’ τις 12 ξυλόγλυπτες παραστάσεις των δύο όψεων του Σταυρού.
Ο παρουσιαζόμενος Σταυρός αγιασμού αναγνωρίζεται απ’ τους Χριστιανούς της Ορεστίδας, ότι ήταν και είναι φορέας ιδιαίτερης θαυματουργικής δύναμης. Σύμφωνα με τις προφορικές και τις γραπτές μαρτυρίες, ο εν λόγω Σταυρός μεταφερόταν παλαιότερα με σεβασμό, σε όσες πόλεις, κώμες και χωριά αντιμετώπιζαν κάποιον σοβαρό κίνδυνο (: επιδημικές ασθένειες, επιδρομές αλλοφύλων κ. ά.) και τους παρείχε ευλογία, ιάματα και σωτηρία. Στις ημέρες μας τον βλέπουν και τον προσκυνούν οι πάμπολλοι χριστιανοί, που εκκλησιάζονται κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου στον πανηγυρίζοντα ναό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, Κορομηλιάς.
(Γιώργος Τ. Αλεξίου)




















Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού
στα Ιεροσόλυμα .
Εικόνα του ναού της Κορομηλιάς.




















 Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού
στην   Κωνσταντινούπολη.
Εικόνα στο μοναστήρι της Κορομηλιάς.



 











Ιερή Ακολουθία στον ενοριακό ναό της Κορομηλιάς.



 














Χρυσοκέντητος Επιτάφιος στο ναό 
της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, Κορομηλιάς.


Το χωριό Κορομηλιά Καστοριάς.


Η ιερά μονή του Αγίου Νικολάου Κορομηλιάς.