Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου 2025

Οι Ύμνοι του Τριωδίου που ψάλλουμε οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί στη γη είναι αντίστοιχοι και ανάλογοι του Τρισάγιου Ύμνου «Άγιος, άγιος, άγιος, Κύριος Σαββαώθ …» που ψάλλουν οι Άγγελοι στους Ουρανούς.

     


Τριώδιον (το) ονομάζεται η περίοδος τού εκκλησιαστικού έτους που αρχίζει από την Κυριακή τού Τελώνου και Φαρισαίου και τελειώνει το βράδυ τού Μεγάλου Σαββάτου. Περιλαμβάνει δέκα εβδομάδες, φέρει δε την ονομασία Τριώδιο, επειδή οι “Κανόνες” (“Κανόνας” = σύνολο ύμνων) τής εκκλησιαστικής Ακολουθίας του Όρθου τής εν λόγω περιόδου αποτελούνται μόνον από τρεις ωδές (“ωδή” = ομάδα τροπαρίων), ενώ οι “Kανόνες” τής υπόλοιπης χρονιάς έχουν, κατά περίπτωση, τέσσερις, οκτώ, εννέα ωδές.

    Τριώδιον ονομάζεται επίσης και το λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας μας που περιλαμβάνει ολόκληρο το υμνολογικό υλικό τής προαναφερόμενης περιόδου των δέκα εβδομάδων. Το βιβλίο αυτό είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος του έργο των αδελφών Θεοδώρου και Ιωσήφ των Στουδιτών (η’ - θ΄ αι.).

    

    Οι ύμνοι τής περιόδου τού Τριωδίου που υπάρχουν στο ομώνυμό του βιβλίο είναι από τους ωραιότερους τής εκκλησίας μας και γι΄ αυτό οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί τους θεωρούμε, αντίστοιχους και ανάλογους τού Τρισάγιου ύμνου που άκουσε ο προφήτης Ησαΐας να ψάλλουν ακατάπαυστα οι Άγγελοι γύρω από τον θρόνο του Θεού. Ο εν λόγω Τρισάγιος Ύμνος των Αγγέλων είναι ο εξής: «Άγιος, άγιος, άγιος, Κύριος Σαββαώθ, πλήρης πάσα η γη τής δόξης αυτού».

    Η προαναφερόμενη άποψη περί της αντιστοιχίας και αναλογίας των ύμνων τού Τριωδίου με τον Τρισάγιο ύμνο των αγγέλων υποδηλώνεται και απ’ τους ακολούθως παρατιθέμενους «Στίχους εις το Τριώδιον», που περιλαμβάνονται στην ιερή Ακολουθία τής Κυριακής «Τελώνου και Φαρισαίου».

Στίχοι εις το Τριῴδιον

Ο δημιουργός των άνω και των κάτω,

Τρισάγιον μεν ύμνον εκ των Αγγέλων,

Τριῴδιον δε και παρ' ανθρώπων δέχου.

 

Απόδοση των στίχων στη Νεοελληνική.

Ιησού Χριστέ, Εσύ που δημιούργησες όλα όσα υπάρχουν στον Ουρανό και στη γη,

και που δέχεσαι απ’ τους Αγγέλους τον Τρισάγιον Ύμνον,

(Σε παρακαλούμε) να δεχθείς και από εμάς τους ανθρώπους τους ύμνους τού Τριωδίου.

 Γιώργος Τ. Αλεξίου.













Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2025

Η Ιεραποστολική διακονία τού Αρχιμανδρίτου Ευσεβίου Βίττη εις την Σκανδιναυΐαν 1965 – 1980.

 Βιβλιοπαρουσίαση.

Μητροπολίτου Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας Κλεόπα Στρογγύλη:

«Η Ιεραποστολική διακονία τού Αρχιμανδρίτου Ευσεβίου Βίττη εις την Σκανδιναυΐαν 1965 – 1980». {Α΄ έκδ. σχήμα 17 χ 24εκατ., σελ. 776}.

    Ο αφιερωματικός τόμος στον Γέροντα Ευσέβιο Βίττη, (που καταγόταν από τη Βλάστη Εορδαίας Κοζάνης), αποτελεί ένα μοναδικής ιστορικής και ποιμαντικής αξίας πόνημα του πολυγραφώτατου Μητροπολίτου, αφού παρουσιάζει την επί δεκαπενταετία ιερατική διακονία του αοιδίμου ιερομονάχου κι τον ιεραποστολικό του ζήλο για την οργάνωση, την ανέγερση ναών και την ποιμαντική μέριμνα της Ελληνορθόδοξης Διασποράς σε όλη την Σκανδιναυΐα. Ο ιερός ζήλος του για την εδραίωση της Ορθοδόξου Εκκλησίας στις υπερβόρειες χώρες υπήρξε ο σπόρος για το αγλαόκαρπο δένδρο της ακμάζουσας πλέον Ελληνορθόδοξης Διασποράς. Το βιβλίο περιλαμβάνει ενδιαφέροντα στοιχεία του βίου τού μακαριστού Γέροντος, αρχεία ανέκδοτης βιβλιογραφίας, θεόπνευστες ομιλίες και ψυχωφελή συγγράμματα, καθώς και πλούσιο υλικό σχετικά με το ιδρυθέν από τον ίδιο, Ιερό Ησυχαστήριο του Αγίου Νικιολάου στο Ρέττβικ, που αποτελεί τόπο προσκυνήματος για τους πιστούς.

(Φυλλάδιο «Φωνή του Κυρίου» της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, 16 Φεβρουαρίου 2025}.

Βλέπε σχετικώς: https://fos-kastoria.blogspot.com/2018/02/1927-2009.html

Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2025

Η μεγάλη Χριστιανική αρετή τής Ταπείνωσης που εξαίρεται ιδιαιτέρως την Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου και τη Μεγάλη Πέμπτη.

 

    Η Ταπείνωση είναι μία πολύ μεγάλη ανθρώπινη αρετή, που παρουσιάζεται κι εκθειάζεται πολλάκις από την Εκκλησία μας. Η παρουσίασή της γίνεται επιτυχώς με τα ευαγγελικά αναγνώσματα, με εκκλησιαστικά τροπάρια, με ιερές εικόνες, με πατερικές ομιλίες κ.ά. Δύο τροπάρια ως τα προαναφερόμενα, της Κυριακής Τελώνου και Φαρισαίου, παραθέτονται εδώ σε κείμενο και σε ελεύθερη νοηματική απόδοση. Τα εν λόγω δύο τροπάρια αναφέρουν και δεικνύουν καλώς τη σχέση πνευματικού περιεχομένου που υπάρχει μεταξύ τής προαναφερόμενης Κυριακής Τελώνου και Φαρισαίου και της Μεγάλης Πέμπτης.

    1ο Τροπάριο. Ωδή δ’ Τριωδίου. Ήχος πλ. β’.

Προς θείαν ύψωσιν, αεί ανάγων ημάς, ο Σωτήρ και Δεσπότης υψοποιόν, έδειξε ταπείνωσιν· τούς πόδας γαρ των Μαθητών αυτοχείρως εναπένιψεν.

Ελεύθερη νοηματική απόδοση του Τροπαρίου.

Ο Σωτήρας και Δεσπότης Χριστός που μας καλεί πάντα να ανεβούμε ψηλά στον Ουρανό, έπλυνε και σκούπισε με τα ίδια Του τα χέρια τα πόδια των μαθητών Του, υποδείχνοντάς μας έτσι ότι η ταπείνωση είναι η οδός αυτής της ανάβασης.

2ο Τροπάριο. Ωδή στ΄ Τριωδίου, ήχος πλ. β΄.

Υπέδειξας Δέσποτα, τοις οικείοις Μαθηταίς υψοποιόν ταπείνωσιν, τω λεντίῳ ζωννύμενος την οσφύν, τους πόδας απέπλυνας, και τον τρόπον μιμείσθαι παρεσκεύασας.


Ελεύθερη νοηματική απόδοση του Τροπαρίου
.

Δέσποτα Χριστέ, παρουσίασες και δίδαξες με το παράδειγμά Σου στους μαθητές Σου την αρετή τής ταπείνωσης που ανυψώνει τον άνθρωπο στον Θεό, δένοντας την πετσέτα στη μέση Σου και πλένοντας με τα ίδια τα χέρια Σου τα πόδια τους.

Γιώργος Τ. Αλεξίου.




Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025

Ο «Μακεδονικός Αγώνας» δεν έληξε κατά το έτος 1908, αλλά συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

     

    Η έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα ορίζεται στα σχολικά μας εγχειρίδια στο έτος 1904 και η λήξη του στο έτος 1908. Η άποψη αυτή όμως είναι έωλη. Αρκετοί έγκυροι ιστορικοί θεωρούν ορθώς και υποστηρίζουν βασίμως, ότι ο αναφερόμενος εθνικός μας Αγώνας άρχισε περί το 1870, όταν δημιουργήθηκε η Βουλγαρική Εξαρχία, συνεχίστηκε κατά τον Β’ Βαλκανικό πόλεμο (έτος 1913), εντάθηκε κατά την περίοδο της Κατοχής και του Ανταρτοπολέμου (1944 – 1949), και συνεχίζεται αμείωτος έως σήμερα, κυρίως εκτός Ελλάδος.

    Το γνωστόν τοις πάσι εθνικό μας πρόβλημα που υπήρξε η αιτία έναρξης και διεξαγωγής τού αναφερόμενου Αγώνα, δυστυχώς εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη, είναι δε πολύ σοβαρό και χρήζει αποτελεσματικής αντιμετώπισης από την Πατρίδα μας. Κατά την άποψη πολλών έγκριτων πολιτών, είναι επιτακτική ανάγκη να εκπονηθεί επειγόντως στο αρμόδιο Υπουργείο ένα ανάλογο γενικό σχέδιο από ανοιχτόμυαλους ιστορικούς και πεπειραμένους διπλωμάτες που, ει δυνατόν, να κατάγονται από τη Μακεδονία και να κατέχουν καλώς το θέμα. Αφού συμβεί αυτό,  κατόπιν, όλες οι επίσημες ενέργειες, εκδηλώσεις κ.λ.π. για τον Μακεδονικό Αγώνα, που θα προγραμματίζεται να γίνουν εντός Ελλάδος από τον οποιονδήποτε, πρέπει να συμφωνούν απολύτως με το υπόψη βασικό σχέδιο και να πραγματοποιούνται μόνο μετά την έγκρισή τους απ' τις αρμόδιες Αρχές. Σχετικές κοντόφθαλμες κι αψυχολόγητες ενέργειες είναι βέβαιον ότι δεν πρόκειται να ωφελήσουν την εθνική μας υπόθεση, αλλά μόνο ζημιά θα προξενήσουν.

Γιώργος Τ. Αλεξίου.





Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 2025

Ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης (1866 – 1935), ο Ιεράρχης με τη μαχητική ζωή και το πονεμένο τέλος.

 

    Ο Μακαριστός Επίσκοπος Κυρός Γερμανός Καραβαγγέλης γεννήθηκε το έτος 1866 στη Στύψη της Λέσβου και αποβίωσε την 11η Φεβρουαρίου 1935 σε προάστιο της Βιέννης. Υπήρξε άριστος πτυχιούχος και καθηγητής τής Θεολογικής Σχολής Χάλκης και ακολούθως επιφανής Μητροπολίτης κατά σειράν, τής Καστοριάς (1900 – 1907) και της Αμασείας του Πόντου. Ήταν εθνικός αγωνιστής με έντονη δράση στον Μακεδονικό Αγώνα της περιοχής Καστοριάς και στον ανάλογο αγώνα του Ποντιακού Ελληνισμού.

    Κατά την επταετή αρχιερατική διακονία του στη Μητρόπολη Καστοριάς αναγκάστηκε μερικές φορές, ωθούμενος απ’ τις πολιτικές συνθήκες τής εποχής και πιεζόμενος από δυσμενείς περιστάσεις, να προβεί και σε ορισμένες σοβαρές ενέργειες που δεν ήταν απολύτως σύμφωνες και συμβατές με τ’ αρχιερατικά του καθήκοντα. Οι ενέργειές του αυτές παρουσιάζονται συχνά και υπερτονίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απ’ τους επικριτές τής εθνικής δράσης του και απ’ τους αρνητές του εθνικού έργου του, οι οποίοι δυστυχώς υπάρχουν ακόμη εντός κι εκτός Ελλάδος.

    Ο Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης αμέσως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, το έτος 1922 κατέφυγε στη μητέρα Ελλάδα κι εξελέγη Μητροπολίτης Ιωαννίνων. Λίγο αργότερα, το 1924 το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον μετέθεσε  δυσμενώς και παρά τη θέλησή του ως Έξαρχο Κεντρώας Ευρώπης στη Βουδαπέστη και κατόπιν στη Βιέννη. Εκεί πέθανε πάμπτωχος και μόνος, «ξένος μέσα σε ξένους», από εγκεφαλικό επεισόδιο στις 11 Φεβρουαρίου του 1935, σε ηλικία 69 ετών.

    Στη Διαθήκη του ζητούσε με πίκρα και με παράπονο για την αχαριστία των ομοεθνών του, να τελεστεί η εξόδιος ακολουθία του στον Ι.Ν Αγίου Γεωργίου Καρύτση Αθηνών «μεθ' ενός μόνον ιερέως, άνευ διακόνου, ως κι άνευ της παρουσίας αντιπροσώπου τής Ελληνικής Πολιτείας και της Εκκλησίας ομοίως». Τελικώς, ετάφη από έναν αρχιμανδρίτη σε λιτό μνήμα Κοιμητηρίου τής Βιέννης. Δώδεκα χρόνια αργότερα, τα σεπτά οστά του μεταφέρθηκαν στη Θεσσαλονίκη κι από εκεί στην Καστοριά όπου βρίσκονται τώρα.

Γιώργος Τ. Αλεξίου.















Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2025

Εύστοχη θα είναι η θέσπιση και πραγμάτωση στην εδαφική περιφέρεια τής Ορεστίδας {: Καστοριάς} ετήσιων πολιτιστικών εκδηλώσεων με την περιεκτική κι εκφραστική ονομασία (τα) «Ορέστεια».

 

    «Ορεστίδα» ονομαζόταν και ονομάζεται η γεωγραφική περιφέρεια τής Καστοριάς επειδή περιβάλλεται από ψηλά όρη. Κατ’ ακολουθίαν, οι κάτοικοι τής Ορεστίδας λέγονται Ορέστες, η κωμόπολή της Άργος φέρει την προσωνυμία «Ορεστικό», μία Ομάδα χωριών της λέγονται (Κ)Ορέστεια, και η λίμνη αυτής ονομάζεται Ορεστιάδα.

    Οι Αρχαίοι Έλληνες κάτοικοι τής Ορεστίδας έχοντας και λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερόμενα αναγνώριζαν και τιμούσαν ως επώνυμο ήρωά τους τον μυθικό Ορέστη, τον γιο τού βασιλιά Αγαμέμνονα. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο και οι απόγονοί τους τής βυζαντινής, της μεταβυζαντινής και της σημερινής εποχής τιμούσαν και τιμούν τον ομώνυμό τους άγιο Ορέστη και γι’ αυτό έχουν εικονίσεις του στους ιερούς ναούς τους. Δύο τέτοιες αξιόλογες εικονίσεις του αγίου Ορέστου, που υπάρχουν αντιστοίχως στο ναό του Αγίου Νικολάου τού Κασνίτζη πόλης Καστοριάς (12ος αιών ) και στο καθολικό τής ιεράς μονής Παναγίας Μαυριώτισσας (11ος – 12ος αιών), συνοδεύουν το παρόν κείμενο.

    Βάσει των προπαρατιθέμενων, θα ήταν ευχής έργον να θεσπίσει στο εγγύς μέλλον μία Δημόσια Αρχή τής Ορεστίδας, όπως είναι π.χ. η Τοπική Αντιπεριφέρεια, οι Δήμοι της κ.λ.π. έναν πολιτιστικό θεσμό ανάλογων ετήσιων εκδηλώσεων με την εκφραστική και περιεκτική ονομασία «Ορέστεια», και με προσδιοριστικό σήμα της την εικόνιση του αγίου Ορέστη. Ο Θεσμός αυτός θα ήταν οπωσδήποτε καθολικώς επαινετός και θα γινόταν ευμενώς δεκτός.

{Γιώργος Τ. Αλεξίου}.

Επίμετρον

Τη 10η μηνός Νοεμβρίου μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Ορέστου.

Τροπάριον. Ήχος β.'

Νενικηκώς τους τυράννους, μετά πλείστας βασάνους, μετήλθες προς Θεόν περιχαρώς, νίκης βραβεία δεξάμενος, ως οπλίτης γενναίος, ως μέγας αριστεύς, ως εκλεκτός του Χριστού στρατιώτης, Ορέστα παμμακάριστε.

 

Βλέπε για τον άγιο Ορέστη:

1)      https://fos-kastoria.blogspot.com/2017/09/blog-post_10.html

2)      https://www.pemptousia.gr/2023/11/agios-orestis-o-ek-tianon-tis-kappadokias-nearos-iatros-ke-aittitos-athlitis-tis-pisteos/









Σάββατο 1 Φεβρουαρίου 2025

Η Υπαπαντή του Ιησού Χριστού {+ 2 Φεβρουαρίου) και το 35νθήμερο {!} εορταστικό της διάστημα (15 Ιανουαρίου - 9 Φεβρουαρίου).

    

    Η Υπαπαντή του Ιησού Χριστού, δηλαδή η εορτή τής μετάβασης του Κυρίου μαζί με τους γονείς Του και της υποδοχής Του στο ναό των Ιεροσολύμων, που έγινε 40 ημέρες μετά απ’ τη Γέννησή Του, είναι μία απ’ τις 12 σημαντικότερες εορτές τής Εκκλησίας μας. Εκ του λόγου τούτου, το εορταστικό της χρονικό διάστημα διαρκεί 35 ολόκληρες ημέρες, αρχίζει την 15η Ιανουαρίου, μετά την απόδοση (: λήξη) τής εορταστικής περιόδου των Φώτων που γίνεται στις 14 Ιανουαρίου, κορυφώνεται την κυριώνυμο ημέρα 2 Φεβρουαρίου, και ολοκληρώνεται με την απόδοσή της (λήξη) στις 9 Φεβρουαρίου. Ακολούθως παρουσιάζονται τρία υψηλόπνοα και κατηχητικά τροπάρια απ’ τις ιερές Ακολουθίες 1) τής αρχής τής 35νθήμερης εορτής της Υπαπαντής, 2) της κυριώνυμης ημέρας αυτής και 3) τής απόδοσής της. Τα τροπάρια αυτά ανήκουν κατ’ αντιστοιχίαν στις προαναφερόμενες Ακολουθίες, η παρουσίασή τους δε είναι ενδεικτική.

1)  Η αρχή τού 35νθήμερου εορτασμού τής Υπαπαντής. + 15 Ιανουαρίου.

Σταυροθεοτοκίον. Ήχος πλ. β'.

Ρομφαία ως έφησεν, ο Συμεών την καρδίαν, την σην διελήλυθε, Παναγία Δέσποινα, ότε έβλεψας, τον εκ σου λάμψαντα, απορρήτῳ λόγῳ, υπ' ανόμων ως κατάκριτον, Σταυρώ υψούμενον, όξος και χολήν τε γευόμενον, πλευράν δε ορυττόμενον, χείράς τε και πόδας ηλούμενον· και οδυρομένη, ωλόλυζες, βοώσα μητρικώς· Τί τούτο τέκνον γλυκύτατον, το καινόν μυστήριον;

     


2) Η κυριώνυμη ημέρα τής Υπαπαντής. + 2 Φεβρουαρίου.

Δοξαστικὸν. Ήχος πλ. δ'.

Ο τοις Χερουβίμ εποχούμενος, και υμνούμενος υπό των Σεραφίμ, σήμερον τω θείω Ιερώ κατά νόμον προσφερόμενος, πρεσβυτικαίς ενθρονίζεται αγκάλαις, και υπό Ιωσήφ εισδέχεται δώρα θεοπρεπώς, ως ζεύγος τρυγόνων την αμίαντον Εκκλησίαν, και των εθνών τον νεόλεκτον λαόν, περιστερών δε δύο νεοσσούς, ως αρχηγός Παλαιάς τε και Καινής. Του προς αυτόν χρησμού δε Συμεών, το πέρας δεξάμενος, ευλογών την Παρθένον, Θεοτόκον Μαρίαν, τα του πάθους σύμβολα του εξ αυτής προηγόρευσε, και παρ' αυτού εξαιτείται την απόλυσιν βοών· Νυν απολύεις με Δέσποτα, καθώς προεπηγγείλω μοι, ότι είδόν σε το προαιώνιον φως, και Σωτήρα Κύριον του Χριστωνύμου λαού.

     3) Η απόδοση (: λήξη) του εορτασμού της Υπαπαντής, + 9 Φεβρουαρίου.

Κοντάκιον. Ήχος α΄. Ο Οίκος.

Τη Θεοτόκω προσδράμωμεν, οι βουλόμενοι κατιδείν τον Υιόν αυτής, προς Συμεών απαγόμενον, ον περ ουρανόθεν οι Ασώματοι βλέποντες, εξεπλήττοντο λέγοντες· θαυμαστά θεωρούμεν νυνί και παράδοξα, ακατάληπτα, άφραστα, ο τον Αδάμ δημιουργήσας βαστάζεται ως βρέφος, ο αχώρητος χωρείται εν αγκάλαις του Πρεσβύτου, ο επί των κόλπων απεριγράπτως υπάρχων του Πατρὸς αυτού, εκών περιγράφεται σαρκί, ου Θεότητι, ο μόνος φιλάνθρωπος. (Γιώργος Τ. Αλεξίου).