Δύο μεγάλες και θαυματουργές αγίες τής Εκκλησίας μας με το ίδιο τίμιο όνομα “Παρασκευή”.

1. Αγία Παρασκευή η Μεγαλομάρτυς, η Ρωμαία. ( + 26 Ιουλίου).

2. Αγία Παρασκευή η Νέα, η Επιβατινή. (Η Σβέτα Πέτκα). + 14 Οκτωβρίου).

.................................

Η Αγία Παρασκευή η Μεγαλομάρτυς, η Ρωμαία. ( + 26 Ιουλίου).

Η Μεγαλομάρτυς αγία Παρασκευή γεννήθηκε κι έζησε στη Ρώμη κατά τον 2ο αιώνα. Οι γονείς της ήταν εύποροι χριστιανοί, την είχαν μοναχοπαίδι, και την ανέθρεψαν με χριστιανικές αρχές. Σε ηλικία 20 ετών έμεινε ορφανή απ' αμφότερους τους γονείς της και αμέσως μοίρασε και χάρισε τη μεγάλη πατρική της περιουσία σε φτωχούς και ασθενείς συμπολίτες της. Εργάστηκε ιεραποστολικώς και λίαν επιτυχώς στη Ρώμη και σε αρκετές επαρχίες τής αυτοκρατορίας της. Εκ του λόγου τούτου οι Ρωμαίοι ειδωλολάτρες τη συνέλαβαν επί των ημερών του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου και την απόκτειναν με πολλά και φριχτά βασανιστήρια. Θεωρείται ιατήρας των οφθαλμών και γιά αυτό παριστάνεται σε ορισμένες εικόνες της να κρατάει στα σεπτά χέρια της ένα πινάκιο με δύο συμβολικά ανθρώπινα μάτια επάνω του. Το τίμιο όνομα και η μνήμη της τιμούνται από την Ορθόδοξη Εκλησία στις 26 Ιουλίου.

Η Αγία Παρασκευή η Νέα, η Επιβατινή. (Η Σβέτα Πέτκα). + 14 Οκτωβρίου).

Η αγία Παρασκευή η νέα, η Επιβατινή, γεννήθηκε περί τα τέλη του 10ου αιώνα στην κωμόπολη “Επιβάτες”, που βρίσκεται στή θάλασσα του Μαρμαρά, πλησίον τής Κωνσταντινούπολης. Ο μεγαλύτερος αδελφός της ονομαζόταν Εθύμιος και ήταν Επίσκοπος Μαδύτου. Σε νεαρή ηλικία η αναφερόμενη αγία Παρασκευή εκάρη Μοναχή και ασκήτεψε αρχικώς στη Θράκη και κατόπιν στην Παλαιστίνη. Ακολούθως επέστρεψε με θεία εντολή στη γενέτειρά της “Επιβάτες” και ασκήτεψε εκεί παραμένοντας εντελώς άγνωστη μεταξύ των συμπατριωτών της. Αποδήμησε εις Κύριον σε ηλικία 27 ετών και τότε κάποιοι ευσεβείς Χριστιανοί την κήδεψαν ως άγνωστη ξένη δίπλα στη Θάλασσα.

Λίγο καιρό αργότερα, ο τόπος όπου ήταν θαμμένη η αγία Παρασκευή η Επιβατινή άρχισε να ευωδιάζει κι έτσι αποκαλύφτηκε στους ανθρώπους η εκεί ύπαρξη τού τιμίου σκηνώματός της και η αγιότητά της. Οι Χριστιανοί της περιοχής σήκωσαν το σκήνωμά της από το χώμα, το τοποθέτησαν σε λαμπρή λειψανοθήκη και το μετέφεραν με λαμπρότητα στο ναό των Αγίων Αποστόλων τής κοντινής πόλης καλλικράτειας. Στα επόμενα χρόνια το θαυματουργό λείψανό της μεταφέρθηκε διαδοχικά σε αρκετά μέρη τής Βαλκανικής, επιτελώντας παντού πολλά και μεγάλα θαύματα. Απ' το έτος 1641 και μέχρι σήμερα βρίσκεται και τιμάται στην πόλη Ιάσιο της Μολδοβλαχίας.

    Η αγία Παρασκευή η Επιβατινή είναι γνωστή στους σλαβικούς λαούς των Βαλκανίων με την ονομασία “Σβέτα Πέτκα”, τιμάται δε ιδιαιτέρως απ' αυτούς και αναγνωρίζεται ορθώς ως η ουράνια προστάτις τους. Προς τιμήν της έχουν ανεγερθεί επ' ονόματί της λαμπροί ναοί σε πολλές πόλεις και χωριά όλων των κρατών της Βαλκανικής. Στην Ελλάδα, συμπατριώτες της πρόσφυγες προερχόμενοι από τις κωμοπόλεις “Επιβάτες” και Καλλικράτεια τής Ανατολικής Θράκης έχουν κτίσει παλαιότερα στο σεπτό όνομά της τρεις λαμπρούς ναούς, που είναι οι εξής:

1) Ιερός Ναός Οσίας Παρασκευής Νέας Καλλικράτειας Χαλκιδικής.

2) Ιερός Ναός Οσίας Παρασκευής Νέων Επιβατών Θεσσαλονίκης.

3) Ιερός Ναός Αγίου Στεφάνου και Οσίας Παρασκευής της Επιβατινής Πτολεμαΐδας.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

Στη βόρεια εδαφική ζώνη τής Δυτικής Μακεδονίας υπάρχουν αρκετοί ναοί της Αγίας Παρασκευής τής Ρωμαίας, οι οποίοι είναι γνωστοί στους κατοίκους των χωριών αυτής τής ζώνης με την ονομασία “Σβέτα Πέτκα”. Ίσως οι εν λόγω ναοί να ήταν αρχικώς αφιερωμένοι στην αγία Παρασκευή την Επιβατινή (: στην Αγία Πέτκα) και με την πάροδο των ετών και για διαφόρους εξηγήσιμους λόγους, να μεταφιερώθηκαν στην ομώνυμό της και πιο γνωστή στην Ελλάδα, Αγία Παρασκευή τη Ρωμαία, τη Μεγαλομάρτυρα. (Γ.Τ.Α).

 

Η οδυνηρή γενική επιστράτευση τής 20ης Ιουλίου 1974. Καταγραφή αναμνήσεων του Γεωργίου Τ. Αλεξίου, τότε εφέδρου αξιωματικού Πυροβολικού.

 

Τον Ιούλιο του 1974, καθ’ ον χρόνον ο γράφων δάσκαλος Γιώργος Τ. Αλεξίου υπηρετούσα ως ΔΕΑ (ΠΒ) στην 149 ΜΜΒΠΒ, που έδρευε στο Άργος Ορεστικό Καστοριάς και υπαγόταν στην ΧV Μεραρχία, κι ενώ επρόκειτο να μετατεθώ σε Τάγμα Εθνοφυλακής, έγινε το εγκληματικό πραξικόπημα του Ιωαννίδη στην Κύπρο και η επακόλουθή του απόβαση των Τούρκων στην Μεγαλόνησο. Αμέσως, στις 20 του ίδιου μήνα, έγινε γενική επιστράτευση, και όλες οι Μονάδες του Στρατού μας στελεχώθηκαν κι ενισχύθηκαν με πολλούς επίστρατους Αξιωματικούς και στρατιώτες.

    Ευθύς μετά την επιστράτευση, η 149 Μοίρα ΜΒΠΒ εξήλθε από το Στρατόπεδό της κι εγκαταστάθηκε διαδοχικά, στον Άϊ-Γιώργη Μεσοποταμίας, σε λόφο του Δενδροχωρίου και τέλος στο χωριό Κορομηλιά Καστοριάς. Κατά την 20ήμερη διαμονή μας στις τοποθεσίες αυτές υποφέραμε όλοι οι στρατευμένοι πάρα πολύ, κυρίως λόγω τής καταφανούς έλλειψης των απαιτούμενων ανάλογων προσόντων τού Διοικητή τής Μοίρας μας κι ένεκα τής σχετικής απειθαρχίας των επίστρατων οπλιτών.

Στις 15 Αυγούστου έγινε η δεύτερη επίθεση των Τούρκων στην Κύπρο και τότε εδόθη εντολή απ’ την Ηγεσία του Στρατού μας να αποσπασθεί μία Πυροβολαρχία απ’ την 149 Μοίρα, να προσκολληθεί στην 156 ΜΠΠΒ, κι ακολούθως να ενισχύσουν από κοινού την ΙΧ Μεραρχία, που θα μετέβαινε απ’ την Κοζάνη στην Κρήτη. Ο Διοικητής Π.Β. επέλεξε για την εν λόγω αποστολή την 4^η Πυροβολαρχία της Μοίρας μας και τοποθέτησε τον επίστρατο Υπολοχαγό Σ.Τ. κι εμένα, τον κληρωτό Δ.Ε.Α. Γιώργο Τ. Αλεξίου, επικεφαλής της. Μετά απ’ αυτήν την απόφαση, η Πυροβολαρχία μου εντάχθηκε οργανικά στη Δύναμη της 156 ΜΠΠΒ. και προετοίμασε τη μετάβασή της στην Κρήτη.

Η μετάβαση και η στρατοπέδευση τής 156 Μοίρας στη Χερσόνησο Ηρακλείου Κρήτης.

    Το απόγευμα της 16^ης Αυγούστου, η 156 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού (ΜΠΠΒ) αναχώρησε απ’ την Καστοριά μαζί με όλους τους άνδρες, τα οχήματα και τον οπλισμό της και αφού πορεύτηκε όλη τη νύχτα, έφθασε, διά μέσου Γρεβενών, Καλαμπάκας και Λάρισας, περί το απόγευμα της άλλης ημέρας, στα «Πευκάκια» του Βόλου. Στο μέρος εκείνο κοιμηθήκαμε όλοι οι στρατευμένοι κατάκοποι και το επόμενο πρωί 18 του μηνός Αυγούστρου 1974 μεταφέραμε οχήματα και κανόνια στο λιμάνι τής αναφερόμενης Θεσσαλικής πόλης, τα φορτώσαμε στο καράβι «Χρυσή Άμμος» και αναχωρήσαμε για το Ηράκλειο Κρήτης, όπου αποβιβαστήκαμε τα ξημερώματα τής 19^ης Αυγούστου. Από το Ηράκλειο η Μοίρα μετακινήθηκε γρήγορα και στρατοπέδευσε έξω απ’ το χωριό Χερσόνησος Κρήτης, κοντά στο οροπέδιο Λασηθίου. Στο μέρος εκείνο εγώ παρέμεινα ένα πεντάμηνο περίπου....

Λαϊκό παραμύθι απ' τον Γέρμα Καστοριάς: “Η γριά γυναίκα, ο ληστής και οι λαγγίτες (τηγανίτες)”.

 

    Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε κάποιο χωριό μια γριά γυναίκα με τη μικρή εγγονή της. Το σπίτι τους ήταν φτωχικό, χαμηλό και χωρίς ταβάνι. Η γριά, αρκετές βραδιές τηγάνιζε στο τζάκι της νόστιμες λαγγίτες και τις έδινε αντί για φαγητό στην εγγονούλα της. Αυτό το πληροφορήθηκε ένας ληστής που τριγύριζε τις νύχτες πεινασμένος στους σκοτεινούς δρόμους του χωριού και να τι έκανε. Πήρε κάποια βραδιά ένα ραβδί λεπτό και μυτερό στην άκρη του, ανέβηκε στα κεραμίδια τού σπιτιού τής γριάς, μπήκε απ' τον “μπατζιά” {: άνοιγμά τους) στο εσωτερικό τής στέγης του και κάθισε αθέατος σε μιά γριντιά {: οριζόντιο χοντρό δοκάρι της στέγης}.

    Η γριά την ώρα εκείνη τηγάνιζε λαγγίτες. Έβγαλε λοιπόν απ' το τηγάνι την πρώτη λαχταριστή λαγγίτα και την έβαλε να κρυώσει σε ένα “λινγκέρ'” {: ρηχό μεταλλικό πιάτο) που είχε τοποθετημένο δίπλα της, για να τη φάει η εγγονούλα της που καθόταν στο πλάι. Πριν την πάρει όμως το κορίτσι, ο ληστής κατέβασε γρήγορα και αθόρυβα το ραβδί του στο λινγκέρ', “ζούπησε” {: τρύπησε} τη λαγγίτα, την τράβηξε προς το μέρος του και την έφαγε ο ίδιος.

Το μικρό κορίτσι είδε το ληστή και την κλοπή της λαγγίτας του, αλλά όμως δεν τόλμησε να μιλήσει, επειδή αυτός τη φοβέρισε με ανάλογες χειρονομίες. Αυτό επαναλήφτηκε αρκετές φορές, μέχρι που ο ληστής έφαγε όλες τις λαγγίτες. Η γριά γύρισε τότε και κοίταξε στο πλάι της, είδε το λινγκέρ άδειο, είδε τον ληστή επάνω στη γριντιά και άρχισε να σκούζει δυνατά. Ο ληστής φοβήθηκε, βγήκε αμέσως απ' το μπατζιά τής στέγης και χάθηκε μέσα στη νύχτα. Και από τότε, η γριά με την εγγονούλα της έζησαν στο χωριό τους καλά κι εμείς εδώ καλύτερα.

Σημείωση. Η καταγραφή του παραμυθιού έγινε από τον Γ.Τ.Α. στον Γέρμα στις 5 Ιουλίου 2024.

Η πνευματική ανταμοιβή των Χριστιανών που συμμετέχουν στη θρησκευτική πανήγυρη των Αγίων Πάντων. (+ 30 Ιουνίου).

 

    Η Ορθόδοξη Εκκλησία κοινοποιεί και γνωστοποιεί με πολλούς τρόπους και μέσα στα πιστά μέλη της και σε όλον τον κόσμο  τις αλήθειες τής χριστιανικής πίστης . Στους τρόπους αυτούς και τα μέσα πρωτεύουσα θέση κατέχουν, η ανάγνωση και νοηματική ανάλυση των κειμένων τής Αγίας Γραφής, τα συγγράμματα των αγίων Πατέρων και των Διδασκάλων της, το ιερό κήρυγμα των κληρικών, των θεολόγων και των ιεροκηρύκων, η θεόπνευστη αγιογραφία, και οι εμπνευσμένοι ύμνοι και τα τρόπάριά της.

    Ένα απ' τα εν λόγω εμπνευσμένα τροπάρια είναι και το Ιδιόμελο που παρουσιάζεται ακολούθως σε αρχαίο κείμενο και σε νοηματική απόδοσή του απ' τον Γ.Α, το οποίο ψάλλεται στους ναούς μας κατά τη μεγάλη εορτή τής Κυριακής των Αγίων Πάντων (+ 30 Ιουνίου). Το τροπάριο αυτό αναφέρει και τονίζει τα οφέλη που αποκομίζουν οι Χριστιανοί όταν συμμετέχουν στην ιερή πανήγυρη τής αναφερόμενης Κυριακής, καθότι προτίθεται σ' αυτούς πνευματική τράπεζα, που έχει ως εδέσματά της τις αρετές των εορταζόντων αγίων !

Ιδιόμελο των Αγίων Πάντων.

Δόξα... Ήχος πλ. Α'.

    Τη νυν πανηγύρει, συνδράμωμεν οι πιστοί· προτίθεται γαρ ημίν πνευματική τράπεζα, και κρατήρ μυστικός, εξ ηδέων εδεσμάτων ευφροσύνης πλήρης, αι των Μαρτύρων αρεταί· ούτοι γαρ οι καρτερόψυχοι, εκ των περάτων της γης, των του σώματος άκρων, ετεροπόνους αικισμούς, τω Θεώ προσήνεγκαν, θυσίαν λογικήν, πάσαν ακμήν ηλικίας, οι μεν τας κεφαλάς αποτεμνόμενοι, έτεροι δε χειρών διαιρέσεις, και πάσης αρμονίας άμα, πάντες οι Άγιοι των του Χριστού παθημάτων κοινωνοί γεγόνασιν. Αλλ' ω στεφάνους αυτοίς αμοιβάς βασάνων δεδωκώς, Κύριε, κατ' ίχνος τούτων πολιτεύεσθαι αξίωσον ημάς, ως φιλάνθρωπος.

Νοηματική απόδοση του Ιδιόμελου Τροπαρίου.

    Στη σημερινή ιερά πανήγυρη των Αγίων Πάντων πρέπει να συμμετάσχουμε όλοι οι πιστοί, διότι κατ' αυτή παρατίθεται από την Εκκλησία μας στους πιστούς πνευματικό τραπέζι και νοητή οινοχόη γεμάτη με γλυκά κι ευχάριστα εδέσματα, που τ' αποτελούν οι αρετές των εορταζόντων αγίων. Απ' αυτούς τους αγίους, οι μεν καρτερόψυχοι μάρτυρες κάθε ηλικίας προσκόμισαν με κόπους και βασάνους από τα πέρατα της γης ως λογική θυσία στον Θεό, άλλοι μεν τον αποκεφαλισμό τους, άλλοι τον ακρωτηριασμό των χεριών και άλλων μελών τού σώματός τους, όλοι δε οι άγιοι έγιναν κοινωνοί των παθημάτων τού Χριστού. Αλλά εσύ Κύριε, που τους πρόσφερες ως ανταμοιβή για τα παθήματά τους στεφάνους ουράνιας δόξης και τιμής, αξίωσε κι εμάς να ακολουθήσουμε στη ζωή μας τα βήματά τους.

Γ. Τ. Α.

Λαϊκό παραμύθι απ' τον Γέρμα Καστοριάς: “ Η ζουρλή η Παπαδιά”.

     

    Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε κάποιο χωριό ένας παπάς, που είχε μία ζουρλή σύζυγο – παπαδιά και μια αγελάδα. Η παπαδιά, κάθε φορά που έβλεπε την αγελάδα τού παπά να “μαρκιέται” {: μηρυκάζει] θύμωνε πολύ και τον έλεγε: “Αφεντάκη, η αγελάδα σου με “πιργιαλάει” {: περιγελάει}, πρέπει να την πουλήσεις”. Ο παπάς όμως αγαπούσε την αγελάδα του και δεν την πουλούσε.

    Η παπαδιά επαναλάμβανε συχνά το παράλογο κι εκνευριστικό αίτημά της και γι' αυτό ο παπάς σκέφτηκε να την οδηγήσει (την παπαδιά) με πονηριά μέσα στο κοντινό δάσος και να την εγκαταλείψει εκεί μόνη της για να τη φάνε τα άγρια θηρία. Και αυτό έκανε. Είπε λοιπόν στην παπαδιά να ζυμώσει μια μεγάλη “μπουγάτσια” {: στρόγγυλο εκλεκτό ψωμί}, για να την προσφέρουν τάχα στη μάνα της, που κατοικούσε σε ένα κοντινό χωριό.

    Πράγματι, η παπαδιά ζύμωσε τη “μπουγάτσια” και ξεκίνησε μαζί με τον παπά να τη μεταφέρουν στο χωριό τής μάνας της. Κατά τη διαδρομή τους έφτασαν στην άκρη μιας βαθιάς χαράδρας και τότε ο παπάς άφησε επίτηδες τη “μπουγάτσια” να κυλήσει στο βάθος τής χαράδρας και είπε στην παπαδιά ότι θα κατέβαινε να την πάρει. Είπε επίσης στην παπαδιά, και μάλιστα τη βοήθησε, να ανεβεί σε ένα κοντινό δέντρο, για να μην τη φάνε τα αγρίμια και μετά έκλεισε με κερί τα μάτια της για να μη τα βλέπει (τα αγρίμια) και τρομάζει. Κατόπιν ο ίδιος γύρισε κρυφά στο σπίτι του.

    

    Την ώρα που η παπαδιά ήταν κρυμμένη και με κλειστά τα μάτια της επάνω στο δέντρο πέρασαν απ' εκεί 5 – 6 ληστές που είχαν μαζί τους ένα κιούπι γεμάτο με χρυσά φλουριά. Οι ληστές στάθηκαν να ξεκουραστούν κάτω απ' αυτό το δέντρο και άναψαν μια μεγάλη φωτιά για να ζεσταθούν. Ο καπνός όμως και η φλόγα τής φωτιάς έλιωσαν το κερί απ' το ένα μάτι τής παπαδιάς και αμέσως αυτή είδε τους ληστές και φώναξε δυνατά. “Άνοιξε το ένα, τσιουτσιουρίζει {;} κι τ' άλλο” !

    Όταν οι ληστές άκουσαν αυτά τα παράξενα λόγια τής παπαδιάς και την είδαν ανεβασμένη επάνω στο δέντρο, τρόμαξαν πολύ, παράτησαν το κιούπι με τα χρυσά φλουριά κι έτρεξαν να κρυφτούν μέσα στο πυκνό δάσος.

  

     Το πρωί της επόμενης ημέρας ο παπάς επέστρεψε στη χαράδρα για να διαπιστώσει τί είχε απογίνει η παπαδιά του. Με μεγάλη του έκπληξη την είδε να κάθεται άνετη και με ανοιχτά τα μάτια της κάτω από το δέντρο στο οποίο την είχε ανεβάσει και να έχει δίπλα της το κιούπι των ληστών με τα χρυσά φλουριά. Αμέσως ο παπάς έτρεξε με λαχτάρα στο κιούπι με τα φλουριά και τα θαύμαζε και τα μετρούσε. Τότε η παπαδιά τον ρώτησε τί ήταν αυτά που μετρούσε κι αυτός απάντησε ότι ήταν ”ρωμαίικη φακή” {!}. Κατόπιν επέστρεψαν μαζί και χαρούμενοι στο σπίτι τους, παίρνοντας βεβαίως μαζί τους και τα φλουριά.

    Την άλλη ημέρα το πρωί ο παπάς πήγε στην εκκλησιά να λειτουργήσει και η παπαδιά έμεινε μόνη στο σπίτι της. Την ώρα εκείνη πέρασε απ' τη γειτονιά της ένας τσουκαλάς και η παπαδιά ζήτησε να αγοράσει ένα τσουκάλι και να το πληρώσει με “ρωμαίικη φακή”. Ο τσουκαλάς δέχτηκε κι αμέσως η παπαδιά πήρε το τσουκάλι και πλήρωσε με ένα “μσούρ” πιάτο “ρωμαίικη φακή”. Όταν ο τσουκαλάς είδε κι έλαβε τα φλουριά ενθουσιάστηκε πολύ και χάρισε στην παπαδιά όλα του τα τσουκάλια. Αμέσως τότε αυτή τα τρύπησε όλα, τα κρέμασε ολόγυρα στο σπίτι της και άρχισε να χορεύει και να τραγουδάει: “Λάμπω εγώ, λάμπουν τ' αγγειά μ' και τα τρυποτσούκαλα μ΄”.

    Και ύστερα έζησαν ο παπάς και η παπαδιά καλά κι εμείς καλύτερα.

    Σημείωση. Το παρουσιαζόμενο παραμύθι το αφηγήθηκε στον Γ.Τ.Α. η κ. Αθηνά Δ. Τζήμα, όπως το θυμόταν από την αείμνηστη πρόγονό της Αθηνά Κ. Λιάντζη  (1882 – 1976). Η καταγραφή του έγινε στον Γέρμα την Τετάρτη 26 Ιουνίου 2024.

Ψυχοσάββατον τής Πεντηκοστής. Η διπλή δέηση κατ΄ αυτό όλων των εκκλησιαζόμενων Χριστιανών.

    Η Αγία Εκκλησία μας έχει αφιερωμένο το Σάββατο τής κάθε εβδομάδας στους κεκοιμημένους Χριστιανούς κι ένεκα τούτου τελούνται κυρίως κατ' αυτήν την ημέρα τα μνημόσυνά τους. Απ' τα υπάρχοντα Σάββατα τού έτους, τα δύο ξεχωρίζουν και ονομάζονται Ψυχοσάββατα. Πρόκειται για το Σάββατο προ των Απόκρεω και για το Σάββατο προ της Πεντηκοστής. Κατ' αυτά τα Σάββατα, σύμφωνα με τη διδασκαλία των ιερών Πατέρων της Εκκλησίας μας και με τους ύμνους των θεόπνευστων υμνογράφων της, οι εκκλησιαζόμενοι πιστοί προβαίνουν – πρέπει να προβαίνουν στις εξής ενέργειες.

1. Να τελούν το μνημόσυνο όλων των προκεκοιμημένων συγγενών και προγόνων τους, και γενικότερα όλων των όπου γης προκεκοιμημένων Χριστιανών, και

2. Να προθεωρούν την τελευταία ημέρα της ζωής τους εδώ στη γη, και να δέονται στον Κύριο για τη σωτηρία και της δική τους ψυχής !

   Ένα σχετικό τροπάριο που ψάλλεται στους ναούς μας κατά τον Εσπερινό του Ψυχοσάββατου της Πεντηκοστής έχει ως ακολούθως:

   
   
   Εξαποστειλάριον. Ήχος γ΄.

   Μνήμην τελούντες πάντων, των κοιμηθέντων εν Χριστώ, και τελευταίας ημέρας, μνήμην ποιήσωμεν πιστοί, υπέρ ημών τε κακείνων, Χριστόν αεί δυσωπούντες

   Το Εξαποστειλάριο στη Νεοελληνική.

   Τελώντας το Μνημόσυνο όλων των ανθρώπων που πέθαναν κάτω από τη χάρη τού Χριστού, ας φέρουμε στη μνήμη μας, πιστοί, και την τελευταία ημέρα τής δικής μας επίγειας ζωής (!), παρακαλώντας πάντοτε τον Χριστό και για εμάς και για εκείνους.

   Γιώργος Αλεξίου.

 

Η περίφημη βυζαντινή μονή τής Αναλήψεως του Χριστού στην Κορομηλιά Καστοριάς, ερειπωμένη σήμερα.

 Η γεωγραφική θέση, η ανάπτυξη και η ερήμωση της Μονής.

    Η περιοχή της Καστοριάς διέθετε εν λειτουργία, κατά τους χρόνους της ένδοξης βυζαντινής αυτοκρατορίας αρκετά πολυάνθρωπα και αξιόλογα μοναστήρια. Ένα απ’ τα μοναστήρια αυτά ήταν της Αναλήψεως του Χριστού, το οποίο βρισκόταν απέναντι απ’ το σημερινό χωριό της Κορομηλιάς, πλησίον του μεσαιωνικού οικισμού της Άνω Σλίβενης. Πιο συγκεκριμένα, η εν λόγω ιερά μονή της Αναλήψεως του Κυρίου ήταν κτισμένη σε απόσταση 4 χιλιομέτρων βορείως της Κορομηλιάς, στην τοποθεσία «Αρματωλός», εντός ή πλησίον ενός ανώνυμου οχυρωματικού οικισμού, που τα ερείπιά του εντοπίστηκαν κι ερευνήθηκαν πριν από μερικά χρόνια στο μέσον περίπου της παράπλευρης διαδρομής του φαραγγιού του Λαδοπόταμου, στην κορυφή ενός ομαλού εξάρματος της δυτικής όχθης του. Η θέση του εν λόγω ανώνυμου οικισμού, που καταλάμβανε συνολική έκταση 20 στρεμμάτων περίπου, ήταν και είναι κομβική, καθότι απ’ το σημείο εκείνο διέρχεται η συντομότερη και ασφαλέστερη οδός, που ένωνε ανέκαθεν την περιοχή του Άργους Ορεστικού κι ευρύτερα της νοτίου Ελλάδος με τη Βόρειο Ήπειρο και την Πελαγωνία.

    Οι αρχαιολογικές ανασκαφές και οι συναφείς έρευνες, που έγιναν στα ερείπια του συγκεκριμένου οχυρού οικιστικού συνόλου, καθώς και στον περιβάλλοντα χώρο του, κατέδειξαν, ότι επρόκειτο για ένα εκτεταμένο συγκρότημα κτιρίων (ναός, κελιά, αποθήκες, κ. ά.), που περιβαλλόταν από ισχυρό αμυντικό τείχος. Οι ίδιες ανασκαφές και έρευνες έδειξαν επίσης, ότι το εν λόγω κατοικημένο οχυρό είχε κατά τη μεσαιωνική περίοδο διπλή αποστολή κι εκτελούσε ανάλογη υπηρεσία. Συγκεκριμένα, ήταν πρωτίστως ένα φημισμένο αμυντικό και μοναστικό κέντρο, που προστάτευε τους υπερασπιστές του και τους περίοικους απ’ τους βάρβαρους επιδρομείς και που φώτιζε με την πνευματικότητά του όλους τους κατοίκους της, Άνω Μακεδονίας, ενώ δευτερευόντως αποτελούσε έναν ιδιότυπο εμπορικό σταθμό, που παρείχε βοήθεια και φιλοξενία στους διερχόμενους απ’ εκεί ταξιδιώτες και πραματευτάδες.

    Οι προαναφερόμενες σημαντικές υπηρεσίες των φρουρών κατοίκων τού περιγραφόμενου οικισμού, καθώς και των στελεχών της εκεί μονής της Αναλήψεως, προς τους προσκυνητές και τους μετακινούμενους εμπόρους, υπήρξαν φυσικά ανταποδοτικές κι ως εκ τούτου συνέβαλαν στην οικονομική τους ενδυνάμωση κι ευρωστία. Ειδικώς το μοναστήρι τής Αναλήψεως κατόρθωσε μ’ αυτόν τον τρόπο (την παροχή ανταποδοτικών υπηρεσιών) ν’ αποκτήσει αξιόλογη περιουσία, κινητή και ακίνητη. Όμως, αυτή η οικονομική του ενδυνάμωση είχε και τ’ αρνητικά της αποτελέσματα. Κατά τη μετέπειτα περίοδο της Τουρκοκρατίας, ενόχλησε υπερβολικά τους Οθωμανούς κατακτητές κι ενίσχυσε την αρπακτική διάθεση των Τουρκαλβανών ληστών, οι οποίοι κινήθηκαν πολλάκις εναντίον του και κατόρθωσαν περί το έτος 1716, παρά την πείσμωνα αντίσταση των μοναχών του, να το καταστρέψουν ολοκληρωτικά.

    Η εξεταζόμενη μονή τής Αναλήψεως είχε κατά την περίοδο της μεγάλης ακμής της τρεις εξαρτημένες της σκήτες. Η πρώτη σκήτη ήταν των Ταξιαρχών και βρισκόταν περίπου 200 μ. πλησίον της, στους πελώριους βράχους τής κοίτης του περιρρέοντος Λαδοπόταμου, εντός απρόσιτου σπηλαίου. Η σκήτη αυτή είχε στην είσοδό της έναν ισχυρό αμυντικό πύργο, που σώζεται ερειπωμένος μέχρι σήμερα.

Η δεύτερη σκήτη ήταν του Αγίου Νικολάου και βρισκόταν λίγα χιλιόμετρα μακριά απ' τη μονή, στην απέναντι πλευρά του Λαδοπόταμου, εκεί που βτρίσκεται σήμερα το διάδοχό της μοναστήρι του Αγίου Νικολάου και Αναλήψεως του Κυρίου, Κορομηλιάς.

Η τρίτη σκήτη ήταν κτισμένη περί τα 20 χιλιόμετρα δυτικώς τής μητρικής της μονής, στον κάμπο του Δενδροχωρίου Καστοριάς, και ήταν αφιερωμένη στην Αγία Παρασκευή.

    Τέλος, η τέταρτη σκήτη βρισκόταν σε απόσταση 25 χιλιομέτρων περίπου βορείως τής θεματικής μονής, κοντά στο σημερινό Βατοχώρι Φλώρινας και ήταν αφιερωμένη στην Παναγία - Ζωοδόχο Πηγή.

Οι περισσότεροι απ’ τους τότε μοναχούς της παρουσιαζόμενης Μονής Αναλήψεως του Κυρίου Κορομηλιάς (Σλίβενης) κατέφυγαν λίγο πριν την πυρπόληση του μοναστηριού τους στην παρακείμενη και απροσπέλαστη για τους εχθρούς σπηλαιώδη σκήτη των Ταξιαρχών κι έτσι κατόρθωσαν να διασωθούν. Αμέσως μετά χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες και ίδρυσαν, κατ’ αντιστοιχία στις τρεις υπόλοιπες απ' τις αναφερόμενες σκήτες, τα γειτονικά μοναστήρια, του Αγίου Νικολάου και Αναλήψεως του Κυρίου Κορομηλιάς που υπάρχει σήμερα, της Αγίας Παρασκευής Δενδροχωρίου που καταστράφηκε περί το έτος 1955, και της Ζωοδόχου Πηγής Βατοχωρίου που είναι στις ημέρες μας εγκαταλειμμένο.

Γ.Τ.Α.

Σημείωση – Παρατήρηση.

    Τα περισσότερα απ' τα εδώ παρουσιαζόμενα ιστορικά - πληροφοριακά στοιχεία για την ερειπωμένη ιερά μονή Αναλήψεως του Κυρίου Κορομηλιάς ελήφθησαν από γραπτές πηγές, τα λοιπά (στοιχεία) αποτελούν λογικά συμπεράσματα στηριζόμενα σε ανάλογά τους ισχυρά δεδομένα.