Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2014

Η Γέννηση του Χριστού παρουσιασμένη με τη μορφή θεατρικού δράματος (!). Κοντάκιον Ρωμανού του Μελωδού (6ος αιών).

Η βυζαντινή εικόνα της Γέννησης
σε θεατρική σκηνή.
Η Γέννηση του Ιησού Χριστού είναι ένα κοσμοϊστορικό γεγονός που συγκλόνισε ολόκληρη την οικουμένη και που χώρισε τον χρόνο στα δύο, στην προ Χριστού και στην μετά Χριστόν εποχή. Το γεγονός αυτό η Αγία μας Εκκλησία το παρουσιάζει και το προβάλλει στο χριστεπώνυμο πλήρωμά της ποικιλοτρόπως: Με ιερές Ακολουθίες, με χριστουγεννιάτικους ύμνους και μελωδίες, με ιερές εικόνες και παραστάσεις της Γέννησης, με προφορικά και γραπτά κηρύγματα, με πατερικά συγγράμματα και τέλος, με εμπνευσμένες ποιητικές συνθέσεις, που έχουν τη μορφή θεατρικού έργου - δράματος και που σύγκεινται από ανάλογες σκηνές, οι οποίες εναλλάσσονται μεταξύ τους και αλληλοδιαδέχονται.
Εικόνα της Γέννησης από ναό της Κορυτσάς
 Βορείου Ηπείρου, έτ. 1770.
Οι αναφερόμενες ποιητικές συνθέσεις είναι καταγραμμένες στα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας μας και δύναται να παρουσιαστούν σε θεατρική σκηνή με τη μορφή θρησκευτικού δράματος. Σ’ αυτές τις συνθέσεις περιλαμβάνεται κι ένα υπέροχο κοντάκιο (: εκτενής ύμνος) του Ρωμανού του Μελωδού, που επιγράφεται «Κοντάκιον της Χριστού γεννήσεως». Το ποίημα αυτό απαρτίζεται από το γνωστό τοις πάσι τροπάριο «Η Παρθένος σήμερον…», που αποτελεί το προοίμιό του, και από άλλες 24 στροφές που ονομάζονται οίκοι.
Ακολούθως παρατίθεται το πρωτότυπο κείμενο του αναφερόμενου προοιμιακού τροπαρίου του υπόψη κοντακίου, καθώς και η παράφρασή του στη Νεοελληνική γλώσσα. Κατόπιν παρουσιάζονται με τη σειρά και περιληπτικά όλα τα γεγονότα που περιγράφονται στο πρώτο τροπάριο και στους 24 οίκους του κοντακίου, όπως τα κατέγραψε ο αείμνηστος καθηγητής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Ν. Τρεμπέλας στο βιβλίο του Εκλογή Ελληνικής Ορθοδόξου Υμνογραφίας, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθήναι 1978, σελ. 38-39, 201-204.
a.         Τροπάριον. ΄Ήχος γ΄. Αυτόμελον.
Η Παρθένος σήμερον, τον υπερούσιον τίκτει,
και η γη το σπήλαιον, τω απροσίτω προσάγει.
Άγγελοι, μετά Ποιμένων δοξολογούσι,
Μάγοι δε, μετά Αστέρος οδοιπορούσι,
δι’ ημάς γαρ εγεννήθη, Παιδίον νέον,
ο προ αιώνων Θεός.
b.         Η παράφραση του τροπαρίου στη Νεοελληνκή.
Η Παρθένος Μαρία σήμερα τον Υπερούσιο Θεό γεννάει,
και η γη προσφέρει στον Απρόσιτο (Θεό) το σπήλαιο.
Οι άγγελοι μαζί με τους βοσκούς δοξολογούν,
και οι Μάγοι μαζί με το αστέρι οδοιπορούν,
επειδή για εμάς γεννήθηκε σαν μικρό παιδί ο Θεός,
που πριν απ’ τους αιώνες ήταν και είναι.
Ο άγιος Ρωμανός ο Μελωδός.
c.  Οι υποθέσεις του αρχικού τροπαρίου και των 24 στροφών του κοντακίου.
1) Το προοιμιακό τροπάριο“ Η παρθένος σήμερον“ παρουσιάζει στη θεατρική σκηνή τα πρόσωπα του θρησκευτικού δράματος, που είναι, το Παιδίον-Θεός, η Παρθένος Μητέρα, οι Άγγελοι, οι Ποιμένες, οι Μάγοι. Επίσης, περιγράφει τον τόπο όπου διαδραματίζεται η υπόθεση ολόκληρου του θεατρικού έργου.
2)    Ο ποιητής χαιρετίζει τη Βηθλεέμ, τον οίκο των άρτων, το έδαφος όπου ανθίζει η ράβδος του Ιεσσαί, την πηγή του Δαβίδ.
3)  Η Παρθένος ανοίγει τον διάλογο και απευθύνεται προς τον Χριστό-Λόγο που προσέλαβε ανθρώπινη σάρκα, προς τον Βασιλιά που ανακλήθηκε στη φάτνη.
4)  Εμφανίζονται οι Μάγοι και αφηγούνται το γεγονός της εμφάνισης του αστέρα και το πως ταξίδεψαν από την Ανατολή.
5)   Η Παρθένος Μαρία ζητάει από το Θείο Βρέφος να επιτρέψει στους βασιλείς της Ανατολής να παρουσιαστούν στην πτωχεία Του.
6)    Ο Χριστός παίρνει το λόγο και δίνει τη διαταγή που του υπαγόρεψε η μητέρα Του.
7)   Η πύλη ανοίγει και οι Μάγοι εκφράζουν τη μεγάλη έκπληξή τους για το γεγονός της γέννησης του Χριστού από γυναίκα παρθένο.
8)    Ο Ιωσήφ παρίσταται στη σκηνή ως μάρτυρας κι εγγυητής των θαυμάτων.
9)    Οι Μάγοι παίρνουν το λόγο και περιγράφουν την ειδωλολατρική θρησκεία της Περσίας και όλης της Ανατολής.
Τοιχογραφία της Γέννησης του  Χριστού (17ος αι.)
στην Παναγία Κουμπελίδικη Καστοριάς.
10) Η Παναγία ομιλεί για την προφητοκτόνο Ιερουσαλήμ και για τον σκληρό Ηρώδη και υποδεικνύει στους Μάγους να μην ξαναπεράσουν απ’ αυτήν την πόλη.
11)   Οι Μάγοι διηγούνται τι συνέβη μεταξύ αυτών και του Ιδουμαίου Ηρώδη και των Φαρισαίων.
12)     Οι Μάγοι παρουσιάζουν και προσφέρουν τα δώρα τους στον Χριστό και δηλώνουν ταπεινοί ικέτες Του.
13)     Εν τέλει παρεμβαίνει η Παναγία και ζητάει από τον Χριστό, ως ανταπόδοση των βασιλικών δώρων που του πρόσφεραν οι Μάγοι και ως ανταμοιβή της προσκύνησης των ποιμένων, τη χάρη και τη σωτηρία όλου του κόσμου.
Γιώργος Τ. Αλεξίου


ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Το εξεταζόμενο «Κοντάκιο της Χριστού γεννήσεως» παρουσιαζόταν κατά τη βυζαντινή εποχή ως θρησκευτικό δρώμενο στο “Iερόν Παλάτιον” Κωνσταντινουπόλεως, καθώς και σε κατάλληλες αίθουσες των άλλων μεγάλων πόλεων της Bυζαντινής αυτοκρατορίας. Το ίδιο δρώμενο μπορεί κάλλιστα να παρουσιαστεί και σήμερα από μαθητικούς κι ερασιτεχνικούς θιάσους σε σκηνές σχολείων και πολιτιστικών συλλόγων, αφού βεβαίως προηγηθεί η σωστή μεταγλώττιση τού κειμένου του στη νεοελληνική μας γλώσσα.
Γ.Τ.Α.


Βυζαντινή τοιχογραφία της Γέννησης
σε ασκηταριό της Πρέσπας.

Θεατρική παράσταση μαθητών Δημοτικού σχολείου,
εθνικού περιεχομένου.

Εικόνα της Γέννησης (16ος αι.)
στο κράτος των Σκοπίων.

Φορητή εικόνα της Γέννησης
στο Μπεράτι της Βορείου Ηπείρου.
16ος αιών.



Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 2014

Επιτυχία! 100.000 οι αναγνώστες του Ιστολογίου (blog) “Φως της Καστοριάς” έως την 12η Δεκεμβρίου 2014.

Το εκφραστικό σήμα του Ιστολογίου
"Φως της Καστοριάς"
Το παρόν Ιστολόγιο (blog) που φέρει την ονομασία “Φως της Καστοριάς” (Δ/νση: http://fos-kastoria.blogspot.gr/) και που έχει ως χαρακτηριστικό του σήμα τον Δικέφαλο και σταφυλοφόρο αετό, είναι μία ηλεκτρονική πολιτιστική επιθεώρηση, που δημιουργήθηκε και “ανέβηκε” στο Διαδίκτυο από τον Καστοριανό δάσκαλο Γιώργο Τ. Αλεξίου, την 1η Αυγούστου 2011. Από την ημερομηνία αυτή κι έως την 12η Δεκεμβρίου 2014, αναρτήθηκαν στον πίνακα καταχωρήσεων του εν λόγω Ιστολογίου 311 σύντομα κείμενα ποικίλου περιεχομένου, μαζί με τις συνοδευτικές τους εικόνες και φωτογραφίες. Τα κείμενα αυτά τα ανέγνωσαν έως την 12η Δεκεμβρίου 2014 εκατό χιλιάδες (100.000) “επισκέπτες” του υπόψη Ιστολογίου, καθώς και μεγάλος αριθμός άλλων ατόμων που τα είδαν αναδημοσιευμένα σε έτερα Ιστολόγια.
Κλείνοντας την αναφορά στο σημαντικό αριθμό των 100.000 επισκεπτών του εν λόγω Ιστολογίου σημειώνουμε, ότι αυτό διαδέχτηκε επιτυχώς την ομώνυμη και ομόσημή του ηλεκτρονική τηλεφημερίδα, η οποία “έτρεξε” στο διαδίκτυο από τον Μάιο του έτους 2009 έως και τον Ιούλιο του 2011. Σημειώνουμε επίσης, ότι ο επιλεγμένος Δικέφαλος και βοτρυοφόρος αετός του σήματος αυτών αποτελεί αντιγραφή και σχεδιαστική απόδοση των ξυλόγλυπτων αετών που διακοσμούν το επιχρυσωμένο τέμπλο (17ος-18ος αιών) του βυζαντινού ναού Αγίου Νικολάου της Αρχόντισσας Θεολογίνας, Καστοριάς. Η επιλογή αυτή έγινε διότι, ο μεν Δικέφαλος αετός εκφράζει παραστατικά τη βυζαντινή πολιτιστική κληρονομιά της Καστοριάς, οι δε βότρυές του (: τσαμπιά σταφυλής) αποδίδουν συμβολικά τον Οίνον της Θείας Ευχαριστίας και γενικότερα τη χριστιανική πίστη των ευσεβών κατοίκων της, δηλαδή σηματοδοτούν άριστα τα "φωτεινά" θέματα που πραγματεύεται κυρίως στα αναρτημένα κείμενά του και το Ιστολόγιο “Φως της Καστοριάς”.

Γιώργος Τ. Αλεξίου


Ο Δικέφαλος και βοτρυοφόρος αετός
στο τέμπλο ναού της Καστοριάς.

Ο Γιώργος Τ. Αλεξίου, συντάκτης
του Ιστολογίου "Φως της Καστοριάς".

Το σήμα των εκδόσεων βιβλίων
του Γιώργου Αλεξίου

Το ομοιότιτλο Ιστολόγιο "Φως Φαναρίου"
(http://fanarion.blogspot.gr/)
του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως,

Ο Γιώργος Αλεξίου εισηγητής
θέματος σε σεμινάριο δασκάλων.




Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014

Παρουσίαση του βιβλίου «Μιχάλης (Λάκης) Παπαμαντζάρης, Δήμαρχος Καστοριάς 1951-1967». Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014.

Κείμενο Γιώργου Τ. Αλεξίου

Το εξώφυλλο του βιβλίου.
Την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014 και ώρα 11.30 π.μ. πραγματοποιήθηκε στο εκθεσιακό κέντρο ΕΔΗΚΑ Καστοριάς, η παρουσίαση του βιβλίου: “Μιχάλης (Λάκης) Παπαμαντζάρης, Δήμαρχος Καστοριάς 1951-1967”. Η έκδοση του εν λόγω πολύ αξιόλογου βιβλίου αποτελεί προσφορά της οικογένειάς του στους συγγενείς, γνωστούς και φίλους του και γενικότερα σε όλους τους Καστοριανούς, έγινε δε με την επιμέλεια της συζύγου του κ. Αγγελικής Παπαμαντζάρη.
Το περιεχόμενο του βιβλίου προέρχεται κυρίως από το πολύτιμο προσωπικό Αρχείο της κ. Αγγελικής Παπαμαντζάρη και περιλαμβάνει: Βιογραφικά στοιχεία και παλαιές φωτογραφίες του αείμνηστου συζύγου της Μιχάλη (1913 - 1972), φωτοτυπίες δημοσίων εγγράφων και δημοσιευμάτων, όπου είναι καταγραμμένη η σημαντική δημαρχιακή δράση και η ανεκτίμητη προσφορά του στην Καστοριά, αναμνήσεις και γνώμες περί του προσώπου του έγκριτων πολιτών της πόλης μας και της περιοχής της, καθώς και αρκετά άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία περί αυτού.
Το βιβλίο παρουσίασαν με πολύ μεγάλη επιτυχία στους παρευρισκόμενους αξιωματούχους όλων σχεδόν των Δημοσίων Υπηρεσιών της Καστοριάς, καθώς και στο πολυπληθές κι εκλεκτό κοινό που είχε κατακλύσει τη μεγάλη αμφιθεατρική αίθουσα της ΕΔΗΚΑ, οι εξής γνωστοί συμπολίτες μας: Η κ. Αγγελική Παπαμαντζάρη, σύζυγος του αλησμόνητου Μιχάλη, ο δημοσιογράφος κ. Θανάσης Μπατσόπουλος, η φιλόλογος κ. Μαρία Λαζαρίδου - Χατζηζήση, ο μουσικολόγος κ. Γιάννης Τσακιρίδης, ο φιλόλογος κ. Λάζαρος Γ. Νικηφορίδης και η κ. εκπρόσωπος των εκδόσεων “Ορίζοντες ΕΠΕ” που το εξέδωσαν.
Τόμοι του βιβλίου που προσφέρθηκαν στο κοινό.
Ακολούθως παρουσιάζεται το προλογικό κείμενο του βιβλίου που συνέταξε η φιλόλογος καθηγήτρια κ. Μαρία Λαζαρίδου, η οποία είχε και την επιμέλεια όλου του περιεχομένου του:

Αντί προλόγου
Ο Λάκης Παπαμαντζάρης υπήρξε ξεχωριστός άνθρωπος. Η μοίρα όλων των σπουδαίων ανθρώπων, η μοναδική εύνοια της τύχης γι’ αυτούς, είναι ότι δεν φεύγουν ποτέ και δεν ξεχνιούνται.
Ζουν ανάμεσα μας και μέσα μας. Συνεχίζουν να υπάρχουν μέσα από την πολυποίκιλη προσφορά και το έργο τους, στο οποίο κατέθεσαν μέρος της ψυχής τους και διέθεσαν τον πολύτιμο χρόνο τους.
Η Καστοριά πρέπει, αλλά και οφείλει να σεμνύνεται γι’ αυτόν που αφιέρωσε μεγάλο κομμάτι της ζωής του, για να υπηρετήσει με όραμα, προοπτική και συνέπεια και να την καταστήσει μια πόλη με υποδομές και αξιόλογα έργα.
Οι πολίτες της αρχόντισσας της λίμνης αναγνώρισαν την αξιοσύνη του και του ανέθεσαν - βαρύ φορτίο - το δημαρχιακό θώκο για 16 και πλέον συναπτά έτη, ως δείγμα εμπιστοσύνης, υπόληψης και σεβασμού στο πρόσωπο του και στις σπάνιες ικανότητες του.
Θεωρώ ΧΡΕΟΣ μου να βγουν στο φως και να γίνουν ευρέως γνωστά όλα εκεί να τα στοιχεία της ζωής και του έργου του με αμεροληψία και αντικειμενικότητα, άκρως εμπεριστατωμένα, για να παραδειγματιστούν όλοι εκείνοι που ασχολούνται ή θα ασχοληθούν στο μέλλον με τα κοινά, για να έχουν ένα πρότυπο, ένα φάρο που θα φωτίζει το δρόμο του «ανδρός, πού θέλει να τάξει εαυτόν στο κοινό συμφέρον».
Ομολογουμένως ήταν σπουδαίος. Με το πάθος που τον διέκρινε, τη φλόγα της διάθεσης για προσφορά και την απερίγραπτη αγάπη του για την Καστοριά πραγμάτωσε με επιτυχία τους στόχους του. Πρόβαλε την αγαπημένη του πόλη και έκανε τα πάντα γι’ αυτήν.
Μαρία I. Λαζαρίδου

       Φιλόλογος


Η κ. Αγγελική Παπαμαντζάρη ομιλούσα.

Η κ. Βασιλική Παπαμαντζάρη, κόρη του αείμνηστου
Μιχάλη, γράφει αφιέρωση σε αντίτυπο του βιβλίου.

Η κ. Κυριακή, μικρότερη κόρη του αείμνηστου
Δημάρχου Μιχάλη Παπαμαντζάρη.

Καστοριανοί παρακολουθούν με μεγάλη προσοχή
την παρουσίαση του βιβλίου.



Οι παρουσιαστές του βιβλίου, κ. Μαρία Λαζαρίδου,
Λάζαρος Νικηφορίδης και Γιάννης Τσακιρίδης.

Ο κ. Γιάννης Τσακιρίδης στο βήμα.
Δίπλα του η κ. Αγγελική Παπαμαντζάρη.


Ο κ. Βασίλης Αβραμίδης, Πρόεδρος της "Ορεστίδας",
κι ένας φίλος του στην παρουσίαση του βιβλίου.

Τιμητική αφιέρωση προσφερόμενου αντίτυπου
του βιβλίου στον Γιώργο Αλεξίου.


Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2014

Ο Εόρτιος Εσπερινός του αγίου Νικολάου στο ομώνυμο μοναστήρι τής Κορομηλιάς Καστοριάς. Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2014.

Άποψη της ιεράς μονής Αγίου Νικολάου Κορομηλιάς.
5 Δεκεμβρίου 2014
Η ιερά μονή του Αγίου Νικολάου Κορομηλιάς απέχει 10 χιλιόμετρα απ’ την πόλη της Καστοριάς. Ιδρύθηκε το έτος 1706 απ’ τον μοναχό Μελέτιο, ο οποίος καταγόταν απ’ την ιστορική Γράμμουστα.
Το εν λόγω μοναστήρι υπήρξε στη διάρκεια της τουρκοκρατίας έπαλξη του Χριστιανισμού και του Ελληνισμού στην περιοχή της Άνω Μακεδονίας και γι’ αυτό οι Κομιτατζήδες εφόνευσαν στις 8 Μαρτίου 1905 τον εκ Κωσταραζίου Ηγούμενό του Αρχιμανδρίτη Άνθιμο Γιοβανόπουλο, όστις ήτο Πράκτορας Α΄ Τάξεως του Μακεδονικού Αγώνα. Εφόνευσαν επίσης τότε και τον μοναχό του Δαμιανό Τόσκο, και κατόπιν το λήστεψαν και το πυρπόλησαν.
Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας το έτος 1912, η αναφερόμενη μονή ανακαινίστηκε και από τότε δέχεται πολλούς προσκυνητές καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και ιδιαίτερα κατά τις δύο εορτές του πάτρωνά της αγίου Νικολάου, δηλαδή την20η Μαΐου και την 6 Δεκεμβρίου, καθώς και κατά την εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου.

Η πύλη στον αυλόγυρο του μοναστηριού.
Εφέτος, το απόγευμα της Παρασκευής 5 Δεκεμβρίου 2014, παραμονή της εορτής του αγίου Νικολάου, τελέστηκε στο καθολικό τού υπόψη μοναστηριού, από έναν ιερέα της ιεράς Μητρόπολης Καστοριάς, ο εόρτιος Εσπερινός, τον οποίο παρακολούθησαν με κατάνυξη αρκετοί κάτοικοι του χωριού Κορομηλιάς και μερικοί ευσεβείς χριστιανοί της γύρω περιοχής. Φωτογραφίες του μοναστηριού, που ελήφθησαν κατά το εν λόγω ψυχρό και βροχερό απόγευμα, παρουσιάζονται εδώ.
Ο άγιος Νικόλαος. Η εφέστια
εικόνα της ιεράς μονής.

Άποψη απ' το Νάρθηκα του Καθολικού της μονής.

Ο  Ηγούμενος του μοναστηριού
εθνομάρτυρας Άνθιμος Γιοβανόπουλος.

Ο ναός και η πτέρυγα κελιών της μονής.