Ο πρωτομάρτυρας άγιος Στέφανος (+ 27 Δεκεμβρίου) οραματίζεται την Αγία Τριάδα. Εικόνα στη Βασιλειάδα Καστοριάς.

Η Αγία Τριάδα και ο άγιος Στέφανος,
εικόνα στον ιερό ναό Αγίου Αθανασίου
Βασιλειάδας.

Η παρουσιαζόμενη εικόνα της Αγίας Τριάδος και του αγίου Στεφάνου βρίσκεται στον εξοχικό ναό του Αγίου Αθανασίου Βασιλειάδας, και πιο συγκεκριμένα, στο μέσον της εικονοσειράς του λεγόμενου Δωδεκάορτου, που βρίσκεται στην κορυφή του τέμπλου του. Η εικόνα αυτή φιλοτεχνήθηκε το έτος 1888 απ’ τον αγιογράφο Μιχαήλ Γ. Σαμαρά, που καταγόταν «εκ Χρουπίστης» (Άργος Ορεστικό). Οι διαστάσεις της είναι μικρές (έχει 25 εκ. πλάτος και 40 εκ. ύψος, περίπου), η τέχνη της αρκετά καλή και το θεολογικό της περιεχόμενο υψηλό. Η σκηνική δομή της έχει περιγραφικά ως εξής:

Στο άνω κεντρικό μέρος της παράστασης, εικονίζεται το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή λευκής περιστεράς, να εκπέμπει ολόγυρά του δέσμες ακτινών θεϊκού φωτός. Κάτω ακριβώς απ’ το Άγιο Πνεύμα, στο μέσον της εικόνας, υπάρχει ζωγραφισμένη η θεανδρική μορφή του Χριστού – Παλαιού των Ημερών, στη θέση και αντί του Θεού Πατρός που είναι απερίγραπτος, και δίπλα της η μορφή του Χριστού Παντοκράτορα. Αμφότεροι παρουσιάζονται καθισμένοι σε συστάδες νεφών. Πιο αναλυτικά, στο αριστερό μέρος της εικαστικής σκηνής (δεξιό ως προς τον θεατή) είναι αγιογραφημένος ο Χριστός σε γεροντική ηλικία, με μακριά λευκά μαλλιά και γένια, και με δύο επάλληλα φωτοστέφανα στη σεπτή κεφαλή του. Το εμπρόσθιο απ’ αυτά τα φωτοστέφανα είναι τριγωνικό και σταυροφόρο και φέρει γραμμένο εντός του το κυριακό θεωνύμιο Ο ΩΝ (: ο υπάρχων αιωνίως), ενώ το άλλο είναι κυκλικό και ανεπίγραφο. Με το δεξί Του χέρι ο Χριστός – Παλαιός των Ημερών ευλογεί, ενώ στο αριστερό κρατάει φυτόσχημο βασιλικό σκήπτρο. Φοράει εσωτερικά πράσινο χιτώνα κι εξωτερικά ερυθρόχρωμο ιμάτιο.

Στα δεξιά του Παλαιού των Ημερών εικονίζεται και πάλι ο Χριστός, αλλά αυτή τη φορά με τη μορφή του Χριστού Παντοκράτορα, δηλαδή σε αρχόμενη ανδρική ηλικία, με μαύρη κόμη και κοντό γένι. Στην πάνσοφη κεφαλή Του έχει σταυροφόρο φωτοστέφανο με την επιγραφή Ο ΩΝ. Φοράει πορφυρό χιτώνα και γαλάζιο ιμάτιο. Με το δεξί χέρι κρατάει εμπρός Του και στηρίζει στον αντίστοιχο ώμο Του έναν μεγάλο ξύλινο Σταυρό, ενώ με το άλλο χέρι βαστάει επάνω στο γόνατό Του ένα κλειστό Ευαγγέλιο.

Η Αγία Τριάδα και ο άγιος Στέφανος (;),

 στον εξοχικό ναό της Παναγίας 

Λακκωμάτων Καστοριάς.

Εικόνα παρόμοια με τη θεματική.

Ανάμεσα στις δύο απεικονίσεις του Χριστού, στο ύψος των μηρών Του, βρίσκεται ζωγραφισμένη η σφαίρα του κόσμου, και ακριβώς κάτω απ’ αυτήν είναι εικονισμένος ο Διάκονος Στέφανος με ερυθρό στιχάριο (μακρύ χιτώνα). Ο Πρωτομάρτυρας παρουσιάζεται στραμμένος ολίγο προς τ’ αριστερά, φωτοστεφανωμένος, μακρομάλλης, αγένειος, και γονατιστός επάνω σε σύννεφα. Έχει το δεξί του χέρι απλωμένο στο πλάι σε σχήμα δέησης και κρατάει με το αριστερό χέρι το διακονικό του Οράριο, στο οποίο υπάρχει γραμμένος ο Επινίκιος Ύμνος της Θείας Λειτουργίας « Άγιος, άγιος, άγιος, Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός και η γη της δόξης Σου…».

Στην κορυφή της εικόνας αναγράφεται με κεφαλαία γράμματα το θέμα της: Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ, ενώ εκατέρωθεν του Διακόνου Στεφάνου είναι γραμμένο το όνομά του: Ο ΑΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ, ο Πρωτομάρτυς.

(Γιώργος Τ. Αλεξίου)