Η Παναγία Γαλακτοτροφούσα, «χριστουγεννιάτικη» εικόνα της Θεοτόκου.

Η Παναγία Γαλακτοτροφούσα.

Ο εικονιστικός τύπος της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας είναι αξιόλογος, ευρέως γνωστός και λίαν αγαπητός, τόσο στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, όσο και στη Δυτική. Ο προικισμένος αγιογράφος που τον δημιούργησε (τον τύπο) τον εμπνεύστηκε από την ευαγγελική διήγηση της Γέννησης του Χριστού (Ματθ. β΄ 1-15, Λουκ. β΄ 1-20) και από το ευαγγελικό εδάφιο: «Μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και μαστοί ους εθήλασας (Λουκ. ια΄ 27).

Οι εικόνες  της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας θεωρούνται και είναι «χριστουγεννιάτικες», καθόσον παρουσιάζουν τη Θεοτόκο να κρατάει στην αγκαλιά της τον νεογέννητο Χριστό και να Τον τρέφει με το γάλα της (: να Τον θηλάζει). Μάλιστα, εκ του λόγου τούτου, οι εικόνες αυτές είναι πολύ αγαπητές στις νέες μητέρες και ιδιαίτερα στις λεχώνες που έχουν λίγο γάλα.

Η σημαντικότερη απ’ τις υπάρχουσες εικόνες της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας βρίσκεται στην ιερά μονή Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους. Η εικόνα αυτή αγιογραφήθηκε στην Παλαιστίνη και ανήκε αρχικώς στη Λαύρα του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου. Επάνω της είναι γραμμένο το ομοθεματικό της τροπάριο: « Χρυσοπλοκώτατε πύργε και δωδεκάτειχε πόλις, ηλιοστάλακτε θρόνε καθέδρα του βασιλέως, ακατανόητον θαύμα πώς γαλουχείς τον Δεσπότη;».

Η Παναγία Γαλακτοτροφούσα
της ιεράς μονής Χιλανδαρίου

Απ’ τη Λαύρα του Οσίου Σάββα πήρε την εν λόγω εικόνα ως ευλογία, κατά τον 13^ο αιώνα, ο Σέρβος ηγεμόνας Στέφανος Νεμάνια και την μετέφερε, μαζί με την εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας, στην προαναφερόμενη Μονή Χιλανδαρίου, που ο ίδιος είχε ιδρύσει. Έκτοτε, η εν λόγω θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας αποτελεί το ιερό παλλάδιο του Σερβικού έθνους και δέχεται τις ανάλογες τιμές. Η Σύναξη (: εορτή) προς τιμήν της γίνεται στις 3 Ιουλίου.

Εδώ, μαζί με το παρόν κείμενο παρουσιάζονται και εννέα εικόνες της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας. Οι πέντε απ’ αυτές ανήκουν στη βυζαντινή τεχνοτροπία και οι τέσσερις στη ρωμαιοκαθολική. Η σημαντικότερη απ’ τις ρωμαιοκαθολικές είναι έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου – Ελ Γκρέκο.



Τροπάριο του Ακάθιστου Ύμνου, αναφερόμενο στη Θεοτόκο ως Γαλακτοτροφούσα.

Κείμενο

Νηδύϊ τον Λόγον υπεδέξω, τον πάντα βαστάζοντα εβάστασας γάλακτι εξέθρεψας, νεύματι τον τρέφοντα, την οικουμένην άπασαν, Αγνή ω ψάλλομεν «Τον Κύριον υμνείτε τα έργα, και υπερυψούτε, εις πάντας τους αιώνας».

Μετάφραση

Στην κοιλιά σου δέχθηκες τον Λόγο, και κράτησες αυτόν που κρατάει τα πάντα. Με το γάλα έθρεψες αυτόν που μ’ ένα του νεύμα τρέφει όλη την οικουμένη. Σ’ αυτόν ψάλλουμε «Τα έργα ας υμνούν τον Κύριο κι ας τον ανυψώνουν σε όλους τους αιώνες».

Θεοτοκίον (Γαλακτοτροφούσης)
Φέρεις τον τα πάντα φέροντα,
και γαλουχείς τον πάσι τροφήν παρέχοντα
μέγα και φρικτόν το υπέρ νου σου μυστήριον,
κιβωτέ του σεπτού αγιάσματος, Παρθένε Θεοτόκε
όθεν σε πίστει μακαρίζομεν.

Γαλακτοτροφούσα της Κύπρου,
16ος αιών.





Εικόνα έτους 1784

 Σύγχρονή εικόνα Γαλακτοτροφούσας

Η Γαλακτοτροφούσα του Ελ Γκρέκο, έτ. 1585. 



Δυτική εικόνα, έτ. 1400.

Δυτική Γαλακτοτροφούσα, έτ. 1464.

Ρωμαιοκαθολική εικόνα, έτους 1507.