Η Καθαρή Δευτέρα των Τουρκόγυφτων της παλαιάς Καστοριάς

Τσιγγάνα τουρκογύφτισσα

Κείμενο της Ιφιγένειας Διδασκάλου

.

Στην παλαιά Καστοριά, καθώς ξημέρωνε η Καθαρή Δευτέρα έδινε τούτην την παραγγελιά:

Νηστείες και τριόημερα και προσευχές μεγάλες.

Πέθαν’ ο κρέατος, πέθανε, ψυχομαχάει ο τύρος.

Ταράζ’ ο πράσος την ουρά κι ο κρόμμυδος τα γένια

και το καδί με την αρμιά πήρε να ξεπαγώνει.

Κι αυτός ο χοντρορέπανος μόν’ στρίβει το μουστάκι.

Πάρτε τα παλιοσκέπαρα και τις παλιολεπίδες

Και σύρτε στα λακκώματα να μάσετε τσουκνίδες.

Την Καθαρή Δευτέρα σταματούσαν όλα στην πόλη κι άρχιζε η Μεγάλη Σαρακοστή, που η πρόγονοί μας την κρατούσαν πιστά με όλες τις νηστείες της. Την ημέρα αυτή οι νοικοκυρές καθάριζαν καλά ολόκληρο το σπίτι τους και εξαφάνιζαν και το πλέον πιθανό κατάλοιπο της κρεοφαγίας.

Όσο όμως η Καθαρή Δευτέρα ήταν ξεθεωμός για την καστοριανή νοι­κοκυρά της καναγκιουρίσιας Καστοριάς, τόσο μεγάλη χαρά κι ευχαρίστηση, αλλά και πλούσιο φαγοπότι ήταν για το "γύφτικο μαχαλά" του καιρού εκείνου.

Τουρκόγυφτοι οργανοπαίχτες μουσικοί.

Από τη χαραή της Καθαρής Δευτέρας, γύφτισσες, γυφτόπουλα και γυφτοπούλες έπαιρναν αράδα τα σπίτια της Καστοριάς και γέ­μιζαν τα τσουκάλια τους από τα υπόλοιπα της αποκριάτικης παν­δαισίας. Η Καθαρή Δευτέρα για το γύφτικο τσουκάλι τους ήταν η πλούσια σε εσοδεία. Ψάρια, κρέατα, ρύζια, χαλβάδες, πίττες, τυριά, λουκάνικα και χοιρινά, ανακατώνονταν και γίνονταν χαρμάνι. Ένα χαρμάνι ορεκτικό για το... βολικό στομάχι τους!