Το χωριό “Ο Γέρμας” Καστοριάς. Κείμενο Χριστ. Σκύβαλου, έτους 1966.

Το όμορφο χωριό "Ο Γέρμας" Καστοριάς.

Ταξιδεύοντας από την Καστοριά για την Κοζάνη και μόλις περάσουμε το Βογατσικό και κατηφορίσουμε για τη γέφυρα του «Σάντοβου», παρουσιάζεται μπροστά μας μια πινακίδα με τη λέξη: «Γέρμας» και μια διακλάδωση του δημοσίου δρόμου, που τραβά για το ιστορικό αυτό χωριό.

Το αυτοκίνητο, ύστερα από διαδρομή 10 σχεδόν χιλιομ. σε δρόμο όχι καλό, που το κάμνει να αγκομαχάει, φθάνει στο τέρμα του, δηλ. στο χωριό, γιατί από κει και πάνω αρχίζουν οι δασωμένες πλαγιές του Μουρικιού και δεν υπάρχει αμαξιτός δρόμος.

Ο Γέρμας είναι κτισμένος στο βάθος της χαράδρας στους πρόποδες του Μουρικιού που είπαμε, του βουνού δηλ. που πολλές φορές στο Μακεδονικό Αγώνα έγινε θέατρο πολλών μαχών τουρκικού στρατού και ανταρτικών σωμάτων. Όπως μάλιστα μας έλεγε κάποιος κτηνοτρόφος, σε ένα ίσιωμα «απολιάνα», όπως λένε στη γλώσσα τους οι κτηνοτρόφοι κάθε ίσιωμα, βρίσκονται ακόμη σάπια άρβυλα στρατιωτικά φονευθέντων Τούρκων στρατιωτών, σε συμπλοκές με Έλληνες αντάρτες. Γιατί το Μουρίκι ήτανε υποχρεωτική διάβαση των ανταρτικών σωμάτων, μόλις ξεμυτούσαν από τα σύνορα προς τα εδώ.

Η προτομή του Καπετάν-Γέρμα
στον Γέρμα Καστοριάς.

Ο Γέρμας έχει περίπου 1.300 κατοίκους που κατανέμονται σε 300 οικογένειες. Σ’ αυτούς πρέπει να προστεθούν και 190 που έχουν μεταναστεύσει στη Δυτική Γερμανία, στην Αυστραλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Το χωριό διαθέτει Δημοτικό Σχολείο, Νηπιαγωγείο, πενταμελές Κοινοτικό Συμβούλιο, Σχολική Εφορεία, Εκκλησιαστική Επιτροπή, Γεωργικό Συνεταιρισμό και Γαλακτοκομικό Συνεταιρισμό.

Οι κάτοικοι του Γέρμα ασχολούνται εις την γεωργία και την κτηνοτροφία. Παράγουν περίπου 40 τόνους φασόλια εξαιρετικής ποιότητος, γιατί όλα τα χωράφια του χωριού είναι ποτιστικά και το χώμα τους κατάλληλο γι’ αυτή την καλλιέργεια. Επίσης παράγουν σιτάρι, βρίζα, κριθάρι, καλαμπόκι και μεγάλες ποσότητες τριφυλλιού και χόρτου.

Είναι εργατικοί, φιλόξενοι, φιλοπάτριδες, τρέφουν δε μεγάλη αγάπη προς τα γράμματα. Όλοι τους είναι τετραπέρατοι, «νομομαθείς» και γι’ αυτό αποκαλούνται «δικηγόροι» από τους κατοίκους των άλλων χωριών.

Η επίδοση των κατοίκων του Γέρμα στα γράμματα είναι πρωτοφανής. Δεν υπάρχει σπίτι που να μην έχει 1-2 ή και περισσότερους εγγραμμάτους. Η μία οικογένεια αμιλλάται την άλλη στα γράμματα. Πρόπερσι στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, στη Μαθηματική Σχολή, μαθητής από το Γέρμα ήρθε πρώτος. Στο Αμερικάνικο Κολλέγιο Θεσσαλονίκης ωσαύτως μαθητής και μαθήτρια του Γέρμα ήρθαν πρώτοι. Ο Γέρμας έχει να παρουσιάσει αρκετούς διακεκριμένους καθηγητάς, γιατρόν, ειρηνοδίκην, δικηγόρον, 30 δασκάλους, 3 στρατιωτικούς αξιωματικούς κ.λπ. εις δε τα Γυμνάσια φοιτούν κάθε χρόνο περισσότεροι από 30 μαθητές, που όλοι τους διακρίνονται για την πρόοδό τους.

Φωτοαντίγραφο της εφημ. "Αλέξανδρος",
όπου το παρουσιαζόμενο κείμενο.

Στα Πανεπιστήμια φοιτούν πλείστοι φοιτηταί εις όλους τους κλάδους, είς δε εκ τούτων, απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης επροτάθη παρά του υπουργείου Παιδείας όπως αποσταλεί εις το εξωτερικόν δι’ ανωτέρας σπουδάς, καθόσον σύμφωνα με σχετικόν έγγραφον του εν λόγω Υπουργείου «Ούτος μέλλει να προσφέρει μεγίστας υπηρεσίας προς το Έθνος».

Ο Γέρμας τώρα τελευταία έχει προικισθεί με ένα από τα καλύτερα δώρα του πολιτισμού: τον ηλεκτροφωτισμό.

Δεν είναι πολλά χρόνια που το χωριό χρησιμοποιούσε για το φωτισμό των σπιτιών το … δαδί! Και για τους νέους, που δεν ξέρουν τι είναι το δαδί, τους πληροφορούμε πως βγαίνει από τους ρητινώδεις κορμούς των πεύκων και εχρησιμοποιείτο τα παλιότερα χρόνια πριν διαδοθεί το πετρέλαιο, για το φωτισμό των σπιτιών και κάτω από το αμυδρό αυτό φως του δαδιού μελετούσαν οι σημερινοί επιστήμονες.

Ο Γέρμας πήρε το όνομά του από τον Καπετάν Γέρμαν (Νικόλαον Τσοτάκον), οπλαρχηγόν του Μακεδονικού Αγώνος, που σκοτώθηκε σε συμπλοκή με τον τουρκικό στρατό στην περιοχή του χωριού και ανάμεσα στο Γέρμα και στο Βογατσικό, στην τοποθεσία «Σκάπετο» και συγκεκριμένα στη θέση «Καλογερικό», κατά τον μήνα Ιούλιο του 1907. Προς τιμήν του, μερίμνη του κ. Νομάρχου Καστορίας, κατασκευάσθη ορειχαλκίνη προτομή.

Η Παναγία η Οδηγήτρια.
Αντίγραφο της εφέστιας εικόνας (έτ. 1775)
του Γέρμα Καστοριάς.

Όπως γράψαμε και άλλοτε, το Κωσταράζι, το Βογατσικό, ο Γέρμας, το Λέχοβο, το Ανταρτικό, η Δροσοπηγή, η Ασπρόγεια και άλλα χωριά των Νομών Καστορίας και Φλωρίνης είναι εκείνα που εκράτησαν τον εθνικόν αγώνα, περιέθαλπον τα ανταρτικά σώματα, τα έκρυβαν και τα κατηύθυναν για να φέρουν στον τόπο αυτόν την ποθούμενη λευτεριά. Και η θετική αυτή συμβολή τους συνετέλεσε στην επιτυχία του μεγάλου εκείνου αγώνος.

Γι’ αυτό νομίζουμε, πως επιβάλλεται, όπως συμβαίνει με τα άτομα που προσφέρουν εθνικές υπηρεσίες και αμείβονται με τιμητικές διακρίσεις (παράσημα κ.λπ.), να τιμηθούν και τα χωριά που προσέφεραν πολύτιμες εθνικές υπηρεσίες και εθεμελίωσαν την λευτεριά και να απολαμβάνουν εξαιρετικών προνομίων ως αντάλλαγμα ελαχίστης ευγνωμοσύνης.

Για το Γέρμα παρουσιάζεται τώρα η ευκαιρία να συνδεθεί οδικώς με την Κορησό, γιατί θα γίνει οπωσδήποτε ο δρόμος για την Μονή του Αγίου Νικολάου και εν συνεχεία δύναται να επεκταθεί μέχρι το Γέρμα, αφού τα εδάφη είναι ημιβραχώδη και προσφέρονται στην εύκολη διάνοιξη τους με προωθητήτες.

(Εφημ. “Αλέξανδρος” Φλωρίνης, αριθμ. φύλλ. 92/Β, Κυριακή 10 – 4 – 1966).

Σημείωση. Το κείμενο προέρχεται από το Αρχείο του αείμνηστου δασκάλου Αγγελή Στ. Αγγελή (παραχωρήθηκε από την οικογένειά του).

Η οικία του Καπετάν-Γέρμα στην Γέρμα Λακωνίας.
Η φωτογραφία ελήφθη από τον κ. Αγγελή Ι. Αγγελή
το έτος 1991.

Ηλικιωμένες γυναίκες του Γέρμα Καστοριάς
εκατέρωθεν της προτομής του Καπετάν-Γέρμα,
έτος 1965.

Παλαιά οικία στο χωριό
Γέρμα Λακωνίας.
Η φωτογραφία ελήφθη από
τον κ. Αγγελή Ι. αγγελή

Το διδακτήριο του Δημ. Σχολείου Γέρμα Καστοριάς.

Απόγονοι Μακεδονομάχων
δίπλα στην προτομή του Καπετάν Γέρμα
στον Γέρμα Καστοριάς.