Η απεικόνιση της «Ουράνιας Λειτουργίας» σε ναό των Πρεσπών (έτ. 1745).



Το κεντρικό τμήμα της "Ουράνιας Λειτουργίας"

   Η αγία Εκκλησία μάς διδάσκει τις εξής συγκλονιστικές αλήθειες:

        1) Η σταυρική θυσία του Ιησού Χριστού, που συντελέστηκε μία φορά στον Γολγοθά, συνεχίζεται μέχρι σήμερα αδιάκοπα, τόσο εδώ στη Γη κατά την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας απ’ τους ιερείς στους ναούς μας, όσο και στον Ουρανό, κατά την τέλεση από τον Ίδιο τον Χριστό της αντίστοιχης Ουράνιας Θείας Λειτουργίας.

     2) Στην επίγεια Θεία Λειτουργία βρίσκεται αληθινά και ουσιαστικά (ουσιωδώς) παρών ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός στα είδη του άρτου και του οίνου της Θείας Ευχαριστίας, πρώτον για να γίνει μία πραγματική και αναίμακτη παράσταση της σταυρικής Του θυσίας, και δεύτερον για να κοινωνήσουν οι πιστοί και να ενωθούν μαζί Του.

        3) Τη Θεία Λειτουργία που τελεί ο Κύριος αοράτως εδώ στη γη διά του ιερέως, την τελεί ο Ίδιος παράλληλα και ταυτόχρονα και στον Ουρανό ως Μέγας Αρχιερεύς.

Ο ανατολικός τοίχος της Παναγιάς Πορφύρας.

Επάνω απ' την Πλατυτέρα η "Ουράνια Λειτουργία".

Η Ορθόδοξη Εκκλησία ζώντας αυτή τη βέβαιη και αόρατη παρουσία του Μεγάλου Αρχιερέα Χριστού, τόσο στην επίγεια Θεία Λειτουργία, όσο και στην επουράνια, την απτοποιεί (τη διπλή αόρατη παρουσία Του) και την καθιστά ορατή στους πιστούς με τρεις συμβολικές ευχαριστιακές απεικονίσεις, που είναι:

        α)  Η Κοινωνία των Αποστόλων.

        β)  Η Λειτουργία των Πατέρων της εκκλησίας

        γ)  Η Ουράνια Λειτουργία.

Αναφορικά με την Ουράνια Λειτουργία σημειώνουμε ότι, είναι εμπνευσμένη από τον Χερουβικό Ύμνο, αποδίδεται εικαστικά με την απεικόνιση της Μεγάλης Εισόδου, και απαντάται με (σε) αρκετές παραλλαγές. Απ’ τις εν λόγω παραλλαγές, η πιο σπάνια, ενδιαφέρουσα και λίαν σημαντική ιστορήθηκε το έτος 1745 και βρίσκεται στο καθολικό του Μοναστηριού της Παναγίας Πορφύρας Πρεσπών. Αυτήν την απεικόνιση της Ουράνιας Λειτουργίας, που ορίζεται με την επιγραφή «Η Θεία Μυσταγωγία», είδε και θαύμασε προσφάτως ο γράφων Γιώργος Αλεξίου και την περιγράφει εν συντομία ακολούθως:

Ολόκληρη η παράσταση της "Ουράνιας Λειτουργίας"

Η εξεταζόμενη Ουράνια Λειτουργία βρίσκεται αγιογραφημένη ψηλά στον ανατολικό τοίχο του ναού της Παναγιάς Πορφύρας, ακριβώς κάτω απ’ τη σκηνή της Πεντηκοστής κι επάνω απ’ την μορφή της Πλατυτέρας. Στο κέντρο της πολυπρόσωπης παράστασής της είναι ζωγραφισμένη μία Αγία Τράπεζα, που συμβολίζει το Θρόνο του Τριαδικού θεού. Επάνω της υπάρχει ένα Ευαγγέλιο και το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή λευκής περιστεράς. Εκατέρωθέν της εικονίζεται δύο φορές ο Ιησούς Χριστός ως Μέγας Αρχιερέας, στ’ αριστερά με τη γεροντική μορφή του Παλαιού των Ημερών, στη θέση και αντί του Θεού Πατέρα που είναι απερίγραπτος, και στα δεξιά με τη θεανδρική μορφή του Παντοκράτορα.

Ο Χριστός - Παλαιός των Ημερών

προπέμπει ως Μέγας Αρχιερεύς τα Τίμια Δώρα.

Ο Χριστός Παλαιός των Ημερών παρουσιάζεται κατά την έναρξη της λιτανείας της Μεγάλης Εισόδου, να προπέμπει και να ευλογεί με το δεξί χέρι τα τίμια δώρα και τα ιερά σκεύη της Πρόθεσης και να κρατάει στο άλλο χέρι βασιλικό σκήπτρο. Μπροστά Του εικονίζονται από δεξιά και με τη σειρά, τρεις άγγελοι με ιερατική αμφίεση να κρατούν επάνω απ’ τις κεφαλές τους και να μεταφέρουν έναν υφασμάτινο επιτάφιο, ένας άγγελος να βαστάει το κάλυμμα Αγίου Ποτηρίου, τον «Αέρα», κι ένας προπορευόμενος άγγελος να θυμιατίζει.

Στην άλλη πλευρά της Αγίας Τράπεζας εικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτορας κατά το πέρας της Μεγάλης εισόδου, να παραλαμβάνει τον «Αέρα» από τον προαναφερόμενο μεταφορέα του άγγελο, τον οποίον ακολουθούν, ο άγγελος με το θυμιατό και οι άγγελοι με τον Επιτάφιο.

Ο Χριστός Παντοκράτωρ

υποδέχεται ως Μέγας Αρχιερεύς τα Τίμια Δώρα.

Κλείνοντας τη σύντομη περιγραφή της θεματικής Ουράνιας Λειτουργίας αναφέρουμε και υπογραμμίζουμε, ότι το εικονιστικό της στοιχείο που δεν απαντάται σε άλλες ομοθεματικές της παραστάσεις και που την καθιστά πολύ σημαντική θεολογικώς, είναι η παρουσία όλων των Προσώπων της Αγίας Τριάδας σ’ αυτήν. Η εν λόγω παρουσία δηλώνει εμφαντικώς τη μεγάλη δογματική αλήθεια, ότι αποδέκτης της Θείας Λειτουργίας είναι η Τριαδική Θεότητα, και ότι ο Ιησούς Χριστός κατά την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας είναι ο Προσφέρων το τίμιο σώμα Του, ο Προσφερόμενος και Διαδιδόμενος στους πιστούς που μεταλαμβάνουν, καθώς και ο Δεχόμενος την αναίμακτη θυσία Του (!), ως ένα από τα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος.