Η εικόνα της Παναγίας με την επωνυμία «Η ελεούσα τις ψυχές των αγέννητων εμβρύων και των αποθανόντων αβάπτιστων παιδιών».

 

Ένας πολύ σημαντικός εικονογραφικός τύπος τής Παναγίας μας που επινοήθηκε κατά τα νεότερα χρόνια είναι ο γνωστός με την επωνυμία «Η Παναγία ελεούσα τις ψυχές των αγέννητων εμβρύων και των αβάπτιστων παιδιών». Στις εικόνες αυτού του τύπου η Παναγία μας παρουσιάζεται σε προτομή, με θλιμμένη όψη, με πένθιμη αμφίεση, και να κρατάει στη μητρική αγκαλιά της τον μικρό Χριστό κι έναν Άγγελο Κυρίου. Ο εν λόγω Άγγελος εικονίζεται να σφιχταγκαλιάζει ένα σπαργανωμένο βρέφος, που αποτελεί συμβολική μορφή όλων των αποβαλλόμενων εμβρύων και των αποθανόντων αβάπτιστων βρεφών και νηπίων, και να το προτείνει στον Κύριο, που το υποδέχεται με τα δύο Του χέρια.

Οι εικόνες αυτού του τύπου είναι άκρως εκφραστικές και δηλωτικές τού απέραντου πόνου και της συναισθηματικής συντριβής των μητέρων που χάνουν τα έμβρυα και τα αβάπτιστα βρέφη τους, ακουσίως ή και μερικές φορές «εκουσίως». Ταυτοχρόνως είναι και λίαν παρηγορητικές για τις εν λόγω συντετριμμένες γυναίκες, καθώς και δεητικές τους προς την Παναγία και τον Χριστό για τη σωτηρία τής ψυχής των αβάπτιστων τέκνων τους, κι ένεκα τούτου αφιερώνονται κυρίως απ’ αυτές (τις γυναίκες} στους ναούς μας.

    Η στάση τής αγίας Εκκλησίας μας προς αυτές τις θλιμμένες μητέρες είναι βεβαίως πάντα συμπονετική και παρηγορητική. Ιδιαιτέρως όμως προς τις γυναίκες που αποβάλλουν «εκουσίως» τα έμβρυά τους, για λόγους που μόνον οι ίδιες και ίσως και οι οικείοι τους αντιλαμβάνονται ως πολύ σοβαρούς και ανυπέρβλητους, η Εκκλησία μας παρουσιάζεται καταγγελτική μεν και στηλιτευτική τής πράξης τους, συγχωρητική δε και στηρικτική σε μέγιστο βαθμό των ίδιων (των γυναικών).

Παλαιότερα, τα αποβαλλόμενα έμβρυα και τα αβάπτιστα βρέφη των Χριστιανών μητέρων θάβονταν σε ιδιαίτερο Νεκροταφείο ή σε κάποιο απομονωμένο μέρος του κοινού Κοιμητηρίου. Ένα τέτοιο νεκροταφείο υπάρχει εγκαταλειμμένο σήμερα σε μικρό γειτονικό χωριό του Άργους Ορεστικού. Το Νεκροταφείο αυτό έχει στο μέσον του τα ευδιάκριτα ερείπια παλαιού χριστιανικού ναού κι ένα μικρό εικονοστάσι στημένο επάνω τους.

 Σημείωση. Μερικές εικόνες του εξεταζόμενου τύπου φέρουν επάνω τους την αινιγματική προσδιοριστική επιγραφή «Μήτηρ Θεού η Παραδεισιώτισσα».

 Γιώργος Τ. Αλεξίου.