Φως της Καστοριάς: Το Προσκύνημα {: ναός, εικόνα και αγίασμα} της Παναγίας – Ζωοδόχου Πηγής στο χωριό Χορηγός Βοΐου. † (και) 14 Σεπτεμβρίου.

Εισαγωγικό Σημείωμα.

Τηλεάποψη του Προσκυνήματος Χορηγού.
Διακρίνεται ο ναός της Παναγίας.

Ένα από τα πλέον γνωστά και θαυματουργά Προσκυνήματα της Παναγίας στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται στο χωριό Χορηγός Βοΐου Κοζάνης. Το Προσκύνημα αυτό (: θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, ιερός ναός της και αγιασματική πηγή της) δημιουργήθηκε το έτος 1922 απ’ τους ευσεβείς κατοίκους του Χορηγού, κατόπιν οραματικής εμφάνισης της Θεοτόκου στην ευσεβή κάτοικο του χωριού Αλεξάνδρα Καντοπούλου και σχετικής εντολής και υπόδειξης τής Θεομήτορος προς αυτήν. Το ιστορικό της αποκάλυψης του εν λόγω Αγιάσματος και της δημιουργίας του αντίστοιχου Προσκυνήματος είναι λεπτομερειακώς κι εναργώς καταγραμμένα σε ένα μικρό βιβλίο του Γ.Σ. Παπακωνσταντίνου που φέρει τον τίτλο «Το Αγίασμα της Παναγίας – Ζωοδόχου Πηγής στον Χορηγό». Μερικά κύρια αποσπάσματα απ’ το κείμενο του αναφερόμενου βιβλιδαρίου και αρκετές φωτογραφίες απ’ το υπόψη Προσκύνημα παρουσιάζονται εδώ. (Γ.Τ.Α.).

Το ιστορικό ανεύρεσης του Αγιάσματος της Παναγίας και ανέγερσης του ναού της.

Στο Χορηγό, χωριό της επαρχίας Βοΐου του νομού Κοζάνης, που απέχει επτά χιλιόμετρα από την Νεάπολη και δώδεκα χιλιόμετρα από το Τσοτύλι, κωμοπόλεις της επαρχίας, υπάρχει ο ναός της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής και ναΐδιο με άγιασμα. Ο ναός αυτός βρίσκεται, βορειοδυτικά του χωριού σε απόσταση χιλίων πεντακοσίων μέτρων, σ’ ένα πολύ όμορφο τοπίο, που είναι καταπράσινο από βελανιδιές, καραγάτσια, πεύκα και διάφορα άλλα δένδρα.

Άποψη του Προσκυνήματος Χορηγού.
Μπροστά είναι ο ναΐσκος του αγιάσματος
και στο ύψωμα ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής.

Το έτος 1920 στο Χορηγό ζούσαν 300 περίπου κάτοικοι και ο παπάς του χωριού ήταν ο Κωνσταντίνος Καντόπουλος. Ανάμεσα στους κατοίκους του χωριού, ζούσε και η Αλεξάνδρα Καντοπούλου, χήρα, η γνωστή στο χωριά Ντώνικα, Η Αλεξάνδρα ήταν μια καλοκάγαθη γυναίκα, προσέφερε τις υπηρεσίες στην Εκκλησία του χωριού, ως νεωκόρος, χωρίς καμία αμοιβή.

Μια βραδιά, τότε το 1920, είδε στον ύπνο της την Παναγία που της έλεγε: «Την Κυριακή στην Εκκλησία που θα είναι όλος ο κόσμος θα ανακοινώσεις στον παπά και στο εκκλησίασμα, ότι στο τάδε μέρος - και υπέδειξε το μέρος, (: το σημείο που είναι σήμερα το Αγίασμα), - είναι θαμμένημία εικόνα μου, να πάτε να σκάψετε να βρείτε την εικόνα μου και μόλις βρείτε την εικόνα μου θα αναβλύσει και αγίασμα. Αυτά είπε η Παναγία στην Αλεξάνδρα.

Η εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής
στο ναό του Προσκυνήματος.

Η Αλεξάνδρα ξύπνησε τρομαγμένη και φοβισμένη και αναλογίστηκε, τι ήταν αυτά που της συνέβησαν στον ύπνο της. Προβληματίστηκε πολύ εάν έπρεπε ή όχι ν’ ανακοινώσει την Κυριακή στην εκκλησία, στον παπά και το εκκλησίασμα, αυτά που είδε στο όνειρο της. Αυτά που της είπε η Παναγία.

Τελικά δεν τόλμησε.

Ύστερα από μια βδομάδα, ξαναεμφανίστηκε πάλι η Παναγία στην ίδια γυναίκα, όχι πια στον ύπνο της, αλλά ολοζώντανη, ψηλή, μαυροφορεμένη, επιβλητική, και με ύφος αυστηρό επανέλαβε όσα της είπε την πρώτη φορά στον ύπνο της.

Πράγματι, την επόμενη Κυριακή και αφού τελείωσε η λειτουργία, όλος ο κόσμος ήταν συγκεντρωμένος στο προαύλιο της εκκλησίας περιμένοντας να βγει και ο παπάς (έτσι συνήθιζαν τότε) και μόλις βγήκε ο παπάς, η Αλεξάνδρα ανακοίνωσε στον παπά και το εκκλησίασμα αυτά που της συνέβησαν με την εμφάνιση της Παναγίας…

Όλοι τώρα πια συζητούν αυτά που διηγήθηκε η Αλεξάνδρα στον παπά και στο εκκλησίασμα, κατ' εντολή της Παναγίας. Κοιτάζονται στα μάτια και τ’ αποφασίζουν, Αποφασίζουν να πάνε εκεί που είπε η Παναγία στην Αλεξάνδρα, πως είναι θαμμένη η εικόνα της για να την βρουν. Να βρουν την εικόνα της Παναγίας και το αγίασμα. Όλοι εφοδιασμένοι με τα κατάλληλα εργαλεία ξεκινούν για εκεί...

Η Αλεξάνδρα υποδεικνύει το μέρος. Ο παπάς κάνει το Σταυρό του και φοράει το πετραχήλι. Ο κόσμος ενθουσιάζεται, θαυμάζει, σταυροκοπιέται και δοξολογεί. Ο Αγιασμός γίνεται και αρχίζουν όλοι να σκάβουν με προσοχή και να ψάχνουν. Ψάχνουν να βρουν την εικόνα της Παναγίας. Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να σκάβουν και να ψάχνουν. Το όνειρο και το όραμα γίνεται πραγματικότητα. Η εικόνα της Παναγίας βρίσκεται και αναβλύζει το αγίασμα. Ζητωκραυγάζουν, δοξολογούν, σταυροκοπιούνται, ασπάζονται την Παναγία και αγιάζονται με το νερό. Τα στήθη και οι καρδιές όλων πλημμυρίζουν, από χαρά και αγαλλίαση. Ψάλλουν, δοξολογούν και πανηγυρίζουν. Κοιτάζουν την Αλεξάνδρα. Την θαυμάζουν και την καμαρώνουν. Της αποδίδουν τον δέοντα σεβασμό…

Ο ναΐσκος της Ζωοδόχου Πηγής, εντός του οποίου
πηγάζει το αγίασμα.

Με την εικόνα της Παναγίας στα χέρια και το αγίασμα ν’ αναβλύζει, αποφασίζουν να κτίσουν ναΐσκο να στεγασθεί η εικόνα της Παναγίας και το αγίασμα. Όλοι προσφέρουν ό,τι μπορούν. Διαχειριστής, ποιος; Η Αλεξάνδρα. Τα χρήματα μαζεύονται και ο ναΐσκος κτίζεται.

Αυτά που συμβαίνουν στο Χορηγό μαθαίνονται στα γύρω χωριά. Μαθαίνονται σ’ όλη την περιοχή. Ο κόσμος έρχεται από παντού. Έρχεται να προσκυνήσει και να προσευχηθεί. Να προσευχηθεί και να ζητήσει την χάρη της Παναγίας. Η χάρη δίνεται σε όλους απλόχερα. Όλοι ευεργετούνται. Η Παναγία Ζωοδόχος Πηγή στο Χορηγό είναι ο φωτεινός φάρος της περιοχής. Όσοι ζητούν, λαμβάνουν. Και λαμβάνουν απλόχερα και χωρίς διακρίσεις την χάρη Της.

Μετά την αποπεράτωση του ναΐσκου που στεγάζεται το αγίασμα, παίρνεται η απόφαση. Στον ίδιο χώρο και λίγο πιο ψηλά να κτισθεί κανονικός ναός. Παίρνεται η απόφαση και υλοποιείται. Όλοι προσφέρουν ό,τι μπορούν. Χωριανοί και κάτοικοι της περιοχής. Άλλοι προσφέρουν χρήματα, άλλοι υλικά απαραίτητα για το χτίσιμο του ναού, άλλοι δουλειά, άλλοι αφιερώνουν εικόνες, άλλοι καντήλες, άλλοι πολυελαίους. Τα πάντα.

Ο Ναός της Παναγίας της Ζωοδόχου Πηγής αρχίζει να κτίζεται στις 18 Μαρτίου 1922 και ολοκληρώνεται με τις εισφορές των χωριανών και των κατοίκων της περιοχής χωρίς καμία άλλη βοήθεια…

Επιγραφή στο ναΰδριο του αγιάσματος.

Καθορίζεται η ημέρα της Γιορτής του Ναού. Η Παρασκευή της Διακαινησίμου. Ο Χορηγός και η γύρω περιοχή αποκτούν ιδιαίτερη θρησκευτική αίγλη. Χαίρονται και καμαρώνουν για την τιμή που τους έκανε η Παναγία να βρίσκεται εκεί.

Την ημέρα της γιορτής. Παρασκευή της διακαινησίμου, Παρασκευή μετά το Πάσχα, όλο το χωριό και όλοι οι κάτοικοι της γύρω περιοχής, αλλά και από μακριά, τη μέρα αυτή, έρχονται στην Παναγία να προσκυνήσουν και να προσευχηθούν. Να προσευχηθούν και να ζητήσουν τη χάρη της Παναγίας. Το τι γίνεται την μέρα αυτή είναι κάτι το εξαιρετικό. Κάποτε, τη μέρα της γιορτής, η γύρω περιοχή γέμιζε από ζώα που μετέφεραν τους προσκυνητές. Σήμερα, γεμίζει με λεωφορεία, πούλμαν, Ι.Χ. αυτοκίνητα και λογής-λογής μεταφορικά μέσα. Ο χώρος κατακλύζεται από μικροπωλητές που διαθέτουν την πραμάτεια τους και από μουσικά συγκροτήματα. Χοροί και τραγούδια παντού μετά τη Θεία Λειτουργία. Οι χωριανοί καλούν συγγενείς και φίλους στα σπίτια τους να τους κεράσουν και να τους φιλέψουν. Το πανηγύρι συνεχίζεται μέχρι αργά το βράδυ στο χωριό. Όσοι προσκυνητές δε μπορούν να ’ρθούν στη Θεία Λειτουργία έρχονται αργότερα, το μεσημέρι, το απόγευμα, το βράδυ, την άλλη μέρα.

Γιορτές, επίσης, γίνονται και στις 15 Αυγούστου, ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και στις 21 Νοεμβρίου, Εισόδια της Θεοτόκου, και στις 14 Σεπτεμβρίου, ημέρα Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, σε ανάμνηση κάποιου θαύματος. Γιορτές με λαμπρότητα και πανηγυρισμούς.

Ο άγιος Νικόλαος. Εικόνα
στο ναΰδριο του Αγιάσματος.

Πολλοί προσκυνητές έρχονται, όχι μόνο όταν πανηγυρίζει ο Ναός, αλλά κάθε φορά που τους δίνεται η ευκαιρία ν’ ανάψουν ένα κερί και να ζητήσουν την χάρη Της.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ιδρύθηκαν στο χώρο αυτό και λειτούργησαν για πάρα πολλά χρόνια παιδικές κατασκηνώσεις του Υπουργείου Παιδείας. Όλα τα καλοκαίρια ο χώρος αυτός γέμιζε από χαρούμενες παιδικές φωνές και τραγούδια…

Ένα θαύμα της Παναγίας στο Προσκύνημα του Χορηγού.

Στην Εράτυρα, χωριό της επαρχίας Βοΐου, κοντά στη Σιάτιστα, ζούσε τότε ο Στέργιος ο Πίττας, παιδί δέκα ετών περίπου. Ο Στέργιος, παίζοντας με τ’ άλλα παιδιά στην αυλή του σπιτιού του, μπήκε κάποια στιγμή μέσα στο σπίτι και ανέβηκε στον πάνω όροφο του σπιτιού. Εκεί, πάτησε στην καταπακτή και έπεσε μέσα στο αμπάρι, που ήταν στον κάτω όροφο του σπιτιού. Χτύπησε και έπαθε σοβαρή ζημιά στο ένα πόδι. Η ιατρική δεν μπόρεσε ν’ αποκαταστήσει τη βλάβη και από τότε το παιδί κούτσαινε και περπατούσε μόνο με πατερίτσες.

Η μάνα του παιδιού και οι συγγενείς του, που είχαν ακούσει για την Παναγία στον Χορηγό, πήραν την απόφαση να φέρουν το παιδί στην Παναγία, να προσευχηθούν και να ζητήσουν τη βοήθεια της.

Ξεκίνησαν, λοιπόν, κάποια χρονιά, στις 13 Σεπτεμβρίου, από την Εράτυρα, να ’ρθούν στην Παναγία, μία απόσταση πάνω από εικοσιπέντε χιλιόμετρα, καβάλα σε άλογα και μουλάρια, ώστε την επομένη, 14Σεπτεμβρίου, ημέρα Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, να λειτουργηθούν στην Παναγία, να κοινωνήσουν και να ζητήσουν από την Παναγία την ίαση του παιδιού.

Έτσι κι έγινε. Έφθασαν, λοιπόν, στην Παναγία στο Χορηγό το απόγευμα στις 13 Σεπτεμβρίου και διανυκτέρευσαν, στα δύο δωμάτια που είχαν χτισθεί ταυτόχρονα με τον ναό και δίπλα στο ναό για την εξυπηρέτηση των προσκυνητών και μέσα στο ναό. Την επομένη, 14 Σεπτεμβρίου, όταν η λειτουργία τελείωνε και ο παπάς μπροστά στην Ωραίο Πύλη καλούσε τους πιστούς να κοινωνήσουν Τα Άχραντα Μυστήρια, πήγε η μάνα του Στέργιου του Πίττα κοντά στο παιδί της, που κάθονταν σε μια καρέκλα, να το σηκώσει και υποβαστάζοντάς το να το οδηγήσει στον παπά να κοινωνήσει. Τότε ο Στέργιος σηκώθηκε και είπε στη μάνα του:

Τοιχογραφίες στο ναΐσκο του αγιάσματος.

«Άσε, θα πάω μόνος μου περπατώντας».

Το παιδί πήγε μόνο του χωρίς τις πατερίτσες και δίχως να το υποβαστάζει κανείς. Κοινώνησε, άφησε τις πατερίτσες του στην εκκλησία και έφυγε για το χωριό του, όπως και όλοι οι άλλοι που το συνόδευαν.

Το τι έγινε βλέποντας ο κόσμος το παιδί να περπατάει, πιστεύω πως όλοι σας μπορείτε να το φαντασθείτε.

Η γυναίκα του Πίττα ζει σήμερα στην Εράτυρα και τα παιδιά του, γιατροί, νομίζω, στην Καστοριά.

Από τότε και μέχρι σήμερα, κάθε χρόνο χωρίς καμία διακοπή οι Ερατυραίοι, οι κάτοικοι του Χορηγού και πολλοί άλλοι από τα γύρω χωριά, ψάλλουν, την παραμονή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, εσπερινό και παράκληση στην Παναγία και στις 14, ψάλλεται πανηγυρική Θεία Λειτουργία.

Για τους Ερατυραίους, τους κατοίκους του χωριού και πολλούς κατοίκους από τα γύρω χωριά, η 14η Σεπτεμβρίου, ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, είναι και γιορτή για την Παναγία στο Χορηγό εις ανάμνηση του θαύματος…

Γ.Σ. Παπακωνσταντίνου.