Ο εξωαστικός ναός της Παναγίας στο “Παλαιό Τσιφλίκι” Καστοριάς (17ος αιών).

 Θεοτοκίον.

Χαίροις παμμακάριστε, αγνή Παρθένε,

χαίρε Κυρίου δούλη και Μήτηρ,

χαίρε σκέπη του κόσμου, Θεοτόκε ευλογημένη,

Μαρία ολόφωτε.

Ο εξωαστικός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου
 στο "Παλαιό Τσιφλίκι" Καστοριάς.

Έξω απ' την πόλη της Καστοριάς, σε απόσταση 4 χιλιομέτρων προς την πλευρά του Βιτσίου, βρίσκεται η γνωστή περιοχή “Παλαιό Τσιφλίκι”. Πρόκειται για μία παραλίμνια επίπεδη έκταση 400 στρεμμάτων περίπου, η οποία αποτελούσε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατία το τσιφλίκι (τιμάριο) κάποιου Οθωμανού αξιωματούχου. Στο κέντρο αυτής της γόνιμης έκτασης υπήρχε εκείνη την εποχή το κονάκι (αρχοντική οικία) του τσιφλικά και ολόγυρά του βρίσκονταν περί τα 10 φτωχικά σπίτια με τα ανάλογά τους υποστατικά (σταύλοι, αχυρώνες, αποθήκες κ.ά). Στα σπίτια αυτά, που σήμερα είναι εγκαταλειμμένα και μισοερειπωμένα, διέμεναν τότε οικογενειακώς οι χριστιανοί κολήγοι που εργάζονταν σκληρα στο εν λόγω τσιφλίκι “για ένα κομμάτι ψωμί”.

Η λατρευτική εικόνα της Παναγίας.
Προέρχεται απ' τον αρχικό ναό
 του 17ου αιώνα.  Επιζωγραφίστηκε
 ανεπιτυχώς το έτος 1917.

Κατά τον 17ο (;) αιώνα, οι προαναφερόμενοι χριστιανοί κολλήγοι είχαν κτίσει έξω απ' τον μικρό οικισμό τους, σε απόσταση 300 μ. βορείως αυτού, έναν μικρό ναό για την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών τους αναγκών. Ο ναός αυτός ήταν αφιερωμένος στην Παναγία, την παρηγορήτριά τους, και είχε εντός του αρκετές φορητές εικόνες. Με την πάροδο των ετών ο εν λόγω ναός κατέστη ετοιμόρροπος και γι αυτό, πριν μερικά χρόνια, οι ευσεβείς χριστιανοί τής περιοχής τον ανοικοδόμησαν εκ βάθρων, τον εμπλούτισαν με ωραίες φορητές εικόνες και τοιχογραφίες, και τον προίκισαν με ένα καλαίσθητο οίκημα εξυπηρέτησης προσκυνητών και με μία κρήνη κι ένα στέγαστρο.

Στις ημέρες μας, ο θεματικός ναός της Παναγίας (Κοιμήσεως της Θεοτόκου) είναι ιδιαίτερα προσφιλής στους χριστιανούς της πόλης Καστοριάς και των γειτονικών του χωριών Κεφαλαρίου, Σιδηροχωρίου, Τοιχίου κ. ά. Εντός του τελείται κατά τις Θεομητορικές εορτές πανηγυρική Θεία Λειτουργία, παρουσία εκατοντάδων προσκυνητών. Θεία Λειτουργία τελείται επίσης σ΄αυτόν και αρκετές άλλες φορές, και πραγματοποιούνται εκεί πολλάκις Ιερά Μυστήρια (βαπτίσεις, γάμοι κ.λπ.).

Γιώργος Τ. Αλεξίου. 

Εικόνα του Χριστού απ΄ τον αρχικό
 ναό του 17ου αιώνα. Δεν βρίακεται
στον τωρινό ναό.

Το τέμπλο του σημερινού ναού.

Επίμετρο

Πληροφορίες του κ. Θεόδωρου Γκαλίτσα για τον θεματικό ναό.

Σύμφωνα με τις διηγήσεις του παππού μου, ο οποίος κατά την παλαιά εποχή έμενε οικογενειακώς στο Παλαιό Τσιφλίκι, η παρουσιαζόμενη εκκλησία της Παναγίας ήταν τότε μικρή και ημιυπόγεια και είχε σκαλοπατάκια που κατέβαινες κάτω. Ο ναός συχνά πλημμύριζε, για αυτό και κάνανε τον καινούργιο, τον σημερινό.

Η λατρευτική εικόνα της Παναγίας που βρίσκεται στον σημερινό ναό φανερώθηκε με θαύμα σε Καστοριανούς ψαράδες ως εξής: Σε κάποια κακοκαιρία σηκώθηκαν κύματα, και τότε οι ψαράδες που βρίσκονταν μέσα στη λίμνη προσευχήθηκαν να τους βοηθήσει η Παναγία να σωθούν κι έτσι έγινε. Τα κύματα ηρέμησαν και οι ψαράδες κατάφεραν να βγουν στην παραλία, σε απόσταση 300 μέτρων από το Παλαιό Τσιφλίκι.

Μόλις βγήκαν και πιάσαν στεριά συνάντησανε ένα δέντρο μπροστά τους και είδαν επάνω στα κλαδιά του αυτήν την εικόνα της Παναγίας. Από τότε οι ψαράδες και οι οικογένειες τους άνοιγαν την αναφερόμενη εκκλησία της Παναγίας μια φορά τον χρόνο και την λειτουργούσαν ως έκφρασης ευγνωμοσύνης τους για το θαύμα αυτό.

(Διηγήσεις της γιαγιάς μου και ενός παππού μου).

Η Κοίμησις της Θεοτόκου.
Εικόνα στο τέμπλο του ναού.

Εικόνες των Αποστόλων (τα Αποστολικά),
 από το τέμπλο του αρχικού ναού (17ος αιών)
Δεν βρίσκονται στον σημερινό ναό.

Ο Χριστός ως Μέγας Αρχιερεύς
στο καταπέτασμα της Ωραίας Πύλης.

Άποψη του εξεταζόμενου ναού και του πανέμορφου
 περιβάλλοντος χώρου του.

Η Πλατυτέρα και Λειτουργούντες Ιεράρχες
 στην κόγχη του Αγίου Βήματος

Εικόνες στο τέμπλο του  ιερού ναού.

Ο Ιησούς Χριστός στο τέμπλο του ναού.

Εικόνες στο τέμπλο του ναού.

Άποψη του ναού.

Το δεξιό προσκυνητάρι του ναού.

Οι άγιοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος
σε τοιχογραφία του ναού.

Μισοερειπωμένες οικίες στο "Παλαιό Τσιφλίκι".

Η είσοδος στον εγκαταλειμμένο
 οικισμό "Παλαιό Τσιφλίκι" Καστοριάς.

Το οίκημα υποδοχής των προσκυνητών
 στο προαύλιο του ναού.

Ερειπωμένη οικία στο "Παλαιό Τσιφλίκι"

Ο δάσκαλος Γιώργος Αλεξίου, τακτικός επισκέπτης
και προσκυνητής στον εξεταζόμενο  ναό της Παναγίας.