Φως της Καστοριάς: Ίων Δραγούμης, ο νεότερος (1921 - 1986). Πολιτικός στοχαστής, δημοσιογράφος, απ’ το Βογατσικό Καστοριάς.

Το αρχοντικό και πανέμορφο Βογατσικό,
τόπος καταγωγής της οικογένειας Δραγούμη.

Ο Ίων Δραγούμης ο νεότερος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1921 και πέθανε εκεί το 1986. Ήταν εγγονός του Στέφανου Δραγούμη, του πρώτου πρωθυπουργού που είχε επιλέξει η επανάσταση του 1909, ο οποίος καταγόταν απ’ το Βογατσικό Καστοριάς. Ήταν επίσης ανεψιός του εθνομάρτυρα Ίωνα Δραγούμη (Ίδα) και της Ναταλίας Μελά, χήρας του πρωτεργάτη του Μακεδονικού Αγώνα Παύλου Μελά (+1904).

Απ’ τη γέννηση του ο βιογραφόμενος υπήρξε θεματοφύλακας ιστορικού ονόματος. Το 1922, ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του Ίδα η οικογένεια Δραγούμη τον βάπτισε Ίωνα, στ' όνομα του αδικοσκοτωμένου τέκνου της, βουλευτού Φλώρινας - Καστοριάς, για να συνεχίσει ως νέος σκυταλοδρόμος το τιτάνιο εθνικό έργο του θείου του, πράγμα το οποίο κι έπραξε μ’ επιτυχία.

Σε νεαρή ηλικία ο δεύτερος ‘Ιων στρατεύτηκε πολιτικά στον ιερό αγώνα της Αυτοδιάθεσης της Κύπρου, τον οποίον και υπηρέτησε με πίστη, θυσίες και αυταπάρνηση, μέχρι το θάνατο του. Μήνυμα της ζωής του υπήρξε πάντα η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Επί τριάντα χρόνια, όλα τα πολιτικά του κείμενα είχαν ως πρώτο τους θέμα το Κυπριακό. Διακήρυττε παντού, ότι η λύση του Κυπριακού προβλήματος σύμφωνα με τους εθνικούς μας πόθους, δεν θα έσωζε μόνον τους αδελφούς Κυπρίους, αλλά θα έσωζε πρώτιστα τους Ελλαδικούς, καταλύοντας την αλλοτριωτική ραστώνη και τον μπακάλικο μικροϊδεατισμό τους.

Το Ηρώο του Βογατσικού.

Ο ίδιος υπήρξε το πρώτο "Ελλαδικό θύμα" του Κυπριακού Αγώνα. Το 1955, η τότε Ελληνική Κυβέρνηση τον υποχρέωσε, λόγω της ανυποχώρητης στάσης του στο υπόψη εθνικό θέμα, σε παραίτηση απ’ τη Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Προεδρίας, όπου άξια υπηρετούσε. Την εν λόγω παραίτηση (= σφαγιασμό) του, ο Άγγλος υφυπουργός Εξωτερικών τη χαιρέτησε "ως πρώτην φιλικήν χειρονομίαν της Ελληνικής Κυβερνήσεως". Ο Ίων Δραγούμης ο νεότερος αναγνωρίστηκε απ’ όλους ως κορυφαίος συντάκτης πολιτικών άρθρων και ταλαντούχος συγγραφέας αισθητικών κειμένων. Για την αξεπέραστη πένα του αναφέρει τα εξής ο δημοσιογράφος Σ. Ζουρνατζής, στον πρόλογο που έγραψε για το βιβλίο του Ίωνα, "ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ", Εκδ. "Δωδώνη", 1989:

«Ο αισθηματισμός της γραφής Δραγούμη είναι η συνέχεια του "αρχοντικού λόγου" του Ίδα. Λάτρης της αρχαίας ελληνικής τέχνης - της τέχνης του Ωραίου - διέπλασε μία πολιτική φιλοσοφία, όπου το καλό είναι αναγκαίως και ωραίο και τανάπαλιν. Κρίνει την δημόσια ζωή και τους άνδρες της όχι μόνο με κριτήρια δημοσίου συμφέροντος, αλλά και της ελληνικής αισθητικής. Γι’ αυτό και απορρίπτει ό,τι προσβάλλει την αρχαιοελληνική παράδοση της καθαρότητος μέσων και σκοπών. Καταδικάζει με το ίδιο πάθος την προδοσία, όπως κα την δήθεν μακιαβελική μειοδοσία. Την λιποταξία από το καθήκον, όπως και την γραικυλική κουτοπονηρία. Την ξενομανία, όπως και την ξενοφοβία. Και μάχεται για μια Ελλάδα όχι μόνο των αξίων αλλά και των Αρίστων - για μια Αριστοκρατία με την αρχαιοελληνική έννοια.» (σελ. 10).

Ο Ίων Δραγούμης ο πρεσβύτερος.
Η προτομή του στο Βογατσικό.

Όπως προαναφέρθηκε η ένδοξη και μαρτυρική οικογένεια Δραγούμη κατάγεται απ' το Βογατσικό. Για τον λόγο αυτόν, ο εδώ παρουσιαζόμενος Ίων θεωρούσε τον εαυτόν του Καστοριανό, υπεραγαπούσε την Καστοριά ως γενέτειρά του και προάσπιζε όπου και όσο μπορούσε τα συμφέροντά της. Απόδειξη αυτής της αγάπης του είναι το γεγονός ότι ο ίδιος επεδίωξε και πέτυχε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία στην ακριτική μας πόλη κι όχι στην πρωτεύουσα, όπως θα περίμενε κανείς. Απ’ την εν λόγω θητεία του στην Καστοριά, ο Ίων διατηρούσε πολλές και ζωηρές αναμνήσεις, τις οποίες σε κάθε ευκαιρία κοινοποιούσε προφορικά ή γραπτά. Μια απ' αυτές, που αναφέρεται στην κρατική αβελτηρία της πολιτείας ως προς τα θέματα των αποδήμων μας, έχει ως εξής:

«Το έτος 1951 είχεν αποκληθεί “Έτος Αποδήμου Ελληνισμού". Ενεκρίθησαν δαψιλαί πιστώσεις προς κάλυψιν των πολλών και ποικίλων εκδηλώσεων, "καλλιτεχνικών" και άλλων και εις εσμός κηφήνων διήλθον, κατά το έτος εκείνο, τερπνάς διακοπάς. Ο γράφων έτυχε, την εποχήν ακριβώς αυτή να υπηρετεί την θητείαν του εις την περιοχήν Καστοριάς και να παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς τας πυρετώδεις προετοιμασίας διά τας εκεί εκδηλώσεις. Τα πάντα είχον υποδειγματικώς ενορχηστρωθεί, αλλά, την παραμονήν της "πρεμιέρας", κάποιος είχε την ατυχή - ή ευτυχή- έμπνευσιν να αναφώνησει: Όλα ωραία, αλλά οι "απόδημοι" που είναι; "Κατόπιν τούτου εσήμανε συναγερμός και εξαπελύθησαν πανικόβλητα τα μέλη του "κλιμακίου" διά να ανακαλύψουν αποδήμους παραθεριστάς! Εν τέλει, μετά πολύωρον και πολύμοχθον "κτένισμα" της πόλεως και της περιφερείας της. ανευρέθη εις (1) απόδημος, γουνεργάτης εν Σικάγω ελθών διά να επισκεφεί τους συγγενείς του. Ούτος κυριολεκτικώς απήχθη, ηχμαλωτίσθη και έτυχεν αυτόχρημα πριγκηπικών επιδαψιλεύσεων, εν τέλει δε, ετοποθετήθη εις την τιμητικωτέραν θέσιν, τουτέστιν μεταξύ νομάρχου, δημάρχου και μεράρχου!

Η όμορφη πλατεία του Βογατσικού.

Διατί μνημονεύομεν το ανωτέρω συμβάν, το οποίον θα επλήρει ιλαρότητος την καρδίαν των Γκογκόλ και Ιονέσκο; Μά, διά να δώσωμεν μία γλαφυράν εικόνα της επιπολαιότητος, της ασυγγνώστου ελαφρότητος και προχειρότητος, με την οποίαν η Πολιτεία μας αντιμετωπίζει, συνεχώς και αδιαλείπτως, το κεφαλαιώδες θέμα του Αποδήμου Ελληνισμού..." (όπ., σελ. 269).

Στο σημείο αυτό θα περατωθεί η σύντομη αναφορά μας στον Ίωνα Δραγούμη το νεότερο, "τον επαναστάτη της Δεξιάς" και θα κλείσει το παρόν άρθρο με την παράθεση των σημαντικότερων απ’ τις πολιτικές του ρήσεις, όπου διαφαίνεται η πολιτική του φιλοσοφία.

ΙΩΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗ ΡΗΣΕΙΣ

1) «Οι πολιτικοί πρέπει να αισθάνονται την Ελλάδα υποκειμενικώς και να την διοικούν αντικειμενικώς και όχι αντιστρόφως», "ΕΣΤΙΑ" Πέμπτη 22 Απριλίου 1982.

2) «Οι πολιτικοί πρέπει να προσφέρουν εαυτούς θύματα του πατριωτισμού των και όχι να καθιστούν τους Έλληνας θύματα της φιλαρχίας των» “ΕΣΤΙΑ”, Πέμπτη 22 Απριλίου 1982.

3) Το όνειρον της αιωνίας νεότητος του ποιητικού Ναρκίσσου, καταλήγει συνήθως εις την αυτοκαταστροφήν του, ενώ το όνειρον του γεγηρακότος πολιτικού Ναρκίσσου οδηγεί εις την καταστροφήν των άλλων, οίτινες και τον απολακτίζουν μετ’ αποστροφής εις τον Καιάδα της Ιστορίας». "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ" Τρίτη 1 Μαρτίου 1983.

4) «Όπου δεν υπάρχει πολιτικόν πρόγραμμα - της φύσεως αποστρεφομένης το κενόν - υπάρχουν πολιτικά συνθήματα, δηλαδή κενολογία. "ΕΣΤΙΑ", Τρίτη 6 Απριλίου 1982.

5) «Ο πολιτικός δεν είναι άθροισμα επί μέρους προσόντων αλλά χωριστόν τάλαντον». "ΕΣΤΙΑ" Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 1977.

6) «Ο πολιτικός ηγέτης δεν κυβερνά μόνον τους λαούς, αλλά και τους παραδειγματίζει». "ΕΣΤΙΑ" Παρασκευή 29 Ιουλίου 1977.

7) «Είναι άνθρωποι (πολιτικοί) που επιτυγχάνουν χάρις εις τας προσόντα των και άνθρωποι που επικρατούν χάρις εις την έλλειψιν προσόντων των ...άλλων». "ΕΣΤΙΑ" Σάββατον 9 Μαρτίου 1985.

8) «Η απώλεια της ελευθερίας δεν φέρει ημερομηνίαν. Ποτέ η ελευθερία ενός έθνους δεν εχάθη αιφνιδίως και ακαριαίως». “ΕΣΤΙΑ" Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 1984.

Το ιστορικό Δημοτικό σχολείο του Βογατσικού.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ.

Τα βιογραφικά στοιχεία του Ίωνα Δραγούμη του νεότερου, τ΄αποσπάσματα κειμένων, καθώς και οι ρήσεις του που παρουσιάζονται στο παρόν άρθρο ελήφθησαν απ’ το εξαίρετο βιβλίο του, "ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ", Εκδ. "Δωδώνη", 1989. Η επιλογή και η παρουσίασή τους έγινε απ΄ τον Γιώργο Τ. Αλεξίου.