Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης (+ 26 Οκτωβρίου), ο αγαπημένος άγιος του φιλοχρίστου λαού της Καστοριάς.

Ο άγιος Δημήτριος (αντίγραφο βυζαντινής τοιχογραφίας)
Ελαιογραφία του Γιώργου Τ. Αλεξίου.

Οι ευσεβείς χριστιανοί της Ιεράς Μητρόπολης Καστοριάς ευλαβούνται και τιμούν ιδιαίτερα, ήδη απ’ τους πρωτοβυζαντινούς χρόνους, τον πολιούχο της Θεσσαλονίκης και υπέρμαχο προστάτη ολόκληρης της Μακεδονίας άγιο Δημήτριο τον Μυροβλήτη (+ 26 Οκτωβρίου 303). Η ευλάβειά τους αυτή προς τον αναφερόμενο μεγαλομάρτυρα άγιο τεκμαίρεται και από τα παρακάτω επιγραμματικώς παρατιθέμενα στοιχεία:

1)  Ναοί του Αγίου Δημητρίου στην πόλη της Καστοριάς.

α) Άγιος Δημήτριος ενορίας Οικονόμου: Είναι των βυζαντινών χρόνων. Βρίσκεται πλησίον του 1^ου Γυμνασίου και χρονολογείται στον 12^ο – 13^ο αιώνα.

β) Άγιος Δημήτριος ενορίας Ελεούσης: Βρίσκεται κοντά στο 2^ο Δημοτικό σχολείο. Χρονολογείται στη βυζαντινή εποχή (13^ος αιών;). Έχει τοιχογραφίες του έτους 1609.

γ) Άγιος Δημήτριος ενορίας Αγίου Παντελεήμονος: Είναι κτισμένος πλησίον της Δεξαμενής, επάνω σε ερείπια βυζαντινού ναού.

  2) Ονομασία Χωριού της Καστοριάς: Άγιος Δημήτριος (πρώην Λαμπάνιτσα). Σήμερα είναι εγκαταλειμμένο. Κατά το έτος 1939 είχε 228 κατοίκους και στο Δημοτικό του σχολείο φοιτούσαν 58 μαθητές.

Φορητή εικόνα του αγίου Δημητρίου
στον Γέρμα Καστοριάς, έτ. 1775.

 3) Βυζαντινές ανάγλυφες εικόνες του αγίου Δημητρίου (ξόανα): Είναι δύο και προέρχονται απ’ το ναό Αγίου Γεωργίου Ομορφοκκλησιάς και από ναό του χωριού Λακκώματα, αντίστοιχα. Χρονολογούνται στον 13^ο αιώνα (;).

4) Ενοριακοί ναοί χωριών: Κωσταραζίου, Κλεισούρας, Λεχόβου, Μηλίτσας Αυγής, Κρανιώνα, Μαυροκάμπου, Περιβολίων, Πτελέας Βαρυκού.

5)  Ιερές εικόνες του αγίου Δημητρίου: Είναι πάμπολλες και κοσμούν όλους σχεδόν τους ναούς  της πόλης και της περιοχής Καστοριάς.

Ο Άι – Δημήτρης (ποίημα Γ. Αθάνα)

Στὸ χωριό μας, ποὺ δὲν εἶναι κι ὀμορφότερο στὴν πλάση,

μᾶς ἀφῆσαν οἱ γονιοί μας μιὰ γερόντισσα ἐκκλησιά.

Δὲν τῆς ἔχουμε φτειασμένο μαρμαρένιο εἰκονοστάσι.

Τὰ καντήλια της δὲν εἶναι κρυσταλλένια καὶ χρυσά.

………………………………………………………

Φτωχικὰ ντυμένους ἔχει καὶ τοὺς γέρους της παπάδες.

Ταπεινοὶ κι οἱ δυό της ψάλτες εἶναι πάντα ἐργατικοί.

Στὰ μανάλια της μεγάλες δὲν ἀνάβουνε λαμπάδες.

Στὸν ἀφέντη Ἁι-Δημήτρη τὸ μικρὸ κεράκι ἀρκεῖ.

……………………………………………………

Κι ὅμως, στὸ μικρό της χῶρο ποὺ ὅλους κι ὅλους δὲ μᾶς πιάνει,

τοῦ Θεοῦ τὸ μεγαλεῖο τὸ αἰσθανόμαστε τρανό!

Πουθενὰ πιὸ μυρωμένο δὲν καπνίζει τὸ λιβάνι,

πουθενὰ τὸ καντηλάκι δὲ σπιθάει πιὸ φωτεινό.

…………………………………………………

Τὴν καλή μας ἐκκλησούλα!... Ὅλοι μας ἐκεῖ στὴ μέση

χριστιανοὶ στὴν κολυμβήθρα γίναμε κλαψαριστά.

Θὰ γελάσουμε μιὰ μέρα καὶ γαμπροὶ στὴν ἴδια θέση.

Θὰ σωπάσουμε μιὰν ἄλλη μὲ τὰ μάτια μας κλειστά...

..............................................................................

Καὶ στὸν Ἅδη, ποὺ ἡ ψυχή μας φτερωτὴ θὰ περιτρέχη,

θὰ γυρεύουμε νὰ ἰδοῦμε τοὺς Ἁγίους τοὺς σεβαστοὺς,

ἀπαράλλαχτους, ἀλήθεια, ἔτσι ὅπως αὐτὴ τοὺς ἔχει,

στὶς ξυλένιες της εἰκόνες, φτωχικὰ ζωγραφιστούς.

(Παρουσίαση: Γιώργος Τ. Αλεξίου)

Οι στρατιωτικοί άγιοι Μηνάς και Δημήτριος.
τοιχογραφία σε ναό της Καστοριάς.

Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Δημητρίου
στην Καστοριά (11ος - 13ος αιών).

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου ενορίας Ελεούσης.
Μερική εξωτερική του άποψη.

Ναός Αγίου Δημητρίου Λιθιάς (19ος αιών).

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου στο  Μαυροχώρι.
19ος αιών.

Ο άγιος Δημήτριος και τα θαύματά του.
Εικόνα στη Λιθιά Καστοριάς.

Ο ερειπωμένος ναός του αγίου Δημητρίου (έτ. 1871)
στο εγκαταλειμμένο Μοσχοχώρι
Η φωτογραφία είναι του κ. Κώστα Χουλιαρά.

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου (έτ. 1860) στην Καλή Βρύση.
Η φωτογραφία είναι του κ. Κώστα Χουλιαρά.

Ο άγιος Δημήτριος.
Εικόνα στην Αυγή Καστοριάς.

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου στην Αυγή Καστοριάς.

Οι άγιοι Δημήτριος και Γεώργιος
στο χωριό Ασπρονέρι.

Ναός Αγίου Δημητρίου Κλεισούρας.
Η δυτική του είσοδος.