Δύο υψηλόπνοα Τροπάρια, των Χριστουγέννων και τής Μεγάλης Παρασκευής, αντιστοίχως, με παρόμοια ποιητική δομή και λεκτική διατύπωση και με αλληλοσχετιζόμενο περιεχόμενο.

     

    Η ιερή Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών τής Αγίας Εκκλησίας μας είναι πολύ σημαντική ιεροτελεστία και γίνεται μόνο τρεις φορές το χρόνο, α) κατά το βράδυ της Παραμονής των Χριστουγέννων, β) το βράδυ τής παραμονής των Θεοφανίων και γ) το πρωί τής Μεγάλης Παρασκευής. Το θέμα και το περιεχόμενο των αναγνωσμάτων, των ευχών και των Τροπαρίων τής κάθε μίας εξ αυτών των τριών Ιερών Ακολουθιών αναφέρονται βεβαίως και πρωτίστως στη μεγάλη εορτή που η συγκεκριμένη Ακολουθία πλαισιώνει, τιμάει κι εξαίρει.

    Απ’ τα πολλά κι εκλεκτά Τροπάρια  της προαναφερόμενης Ακολουθίας των Ωρών των Χριστουγέννων ένα είναι ιδιαιτέρως σημαντικό. Πρόκειται για το Ιδιόμελον της Ενάτης ώρας «Σήμερον γεννάται εκ Παρθένου», το οποίον λόγω της σπουδαιότητάς του «αναγινώσκεται πρότερον ευλαβώς και μετά μέλους υπό του Κανονάρχου εν τω μέσῳ του Ναού και είτα ψάλλεται μελῳδικώτερον υπό των δύο χορών». Το εν λόγω Τροπάριο περιλαμβάνει και αποδίδει συνοπτικώς κι επιγραμματικώς όλο το υψηλό νόημα τής εορτής των Χριστουγέννων, σχετίζεται δε  και αποτελεί ζεύγος με ένα άλλο Τροπάριο, των Ωρών της Μεγάλης Παρασκευής, με το οποίο έχει παρόμοια ποιητική δομή και λεκτική διατύπωση. Αυτό το δεύτερο Τροπάριο, που ψάλλεται στους ναούς μας κατά το πρωί τής Μεγάλης Παρασκευής είναι το πασίγνωστο και λίαν δραματικό «Σήμερον Κρεμάται επί ξύλου...».

Τα αναφερόμενα δύο Τροπάρια των κορυφαίων αγίων ημερών, Χριστουγέννων και Μεγάλης Παρασκευής, είναι σημαντικά, συν τοις άλλοις, κι επειδή σηματοδοτούν, αποδίδουν αντιστοίχως και συνδέουν αναλόγως την αρχή και το τέλος της επίγειας ζωής τού Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Τα τροπάρια αυτά παρουσιάζονται ακολούθως σε κείμενο και νοηματική του απόδοση.

1)                 Ιδιόμελο Τροπάριο των Χριστουγέννων.

Σήμερον γεννάται εκ Παρθένου, ο δρακί την πάσαν έχων κτίσιν.

Ράκει καθάπερ βροτός σπαργανούται, ο τη ουσίᾳ αναφής.

Θεός εν φάτνῃ ανακλίνεται, ο στερεώσας τοὺς ουρανούς πάλαι κατ' αρχάς.

Εκ μαζών γάλα τρέφεται, ο εν τη ερήμῳ Μάννα ομβρίσας τω Λαώ.

Μάγους προσκαλείται, ο Νυμφίος της Εκκλησίας.

Δώρα τούτων αίρει, ο Υιός της Παρθένου.

Προσκυνούμέν σου την Γένναν Χριστέ.

Δείξον ημίν και τα θείά σου Θεοφάνεια.

 Η νοηματική απόδοση τού Ιδιόμελου Τροπαρίου.

Σήμερα γεννιέται απ’ την Παρθένο Μαρία, Αυτός που κρατάει στην παλάμη Του όλη την κτίση.

Με πτωχικά σπάργανα τυλίγεται ως άνθρωπος,  Αυτός που είναι στην ουσία Του αθάνατος.

Στη φάτνη ξαπλώνει ο Θεός, που στερέωσε τους Ουρανούς κατά την αρχή της δημιουργίας του Κόσμου.

Με γάλα απ’ τους μαστούς της Παναγίας τρέφεται, Αυτός που στην έρημο έβρεξε το μάνα στον λαό.

Τους Μάγους προσκαλεί κοντά Του ο Νυμφίος της Εκκλησίας.

Τα δώρα αυτών λαμβάνει, ο Υιός  της Παρθένου.

Προσκυνούμε τη Γέννησή σου, Χριστέ.

Αξίωσέ μας να βιώσουμε και τα άγιά σου Θεοφάνεια.

 

2)                 Τροπάριον Όρθρου τής Ακολουθίας των Αγίων και Αχράντων Παθών των Ωρών τής Μεγάλης Παρασκευής.

Αντίφωνο ιε’. Ήχος πλ. β’.

 

Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.

Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται, ο των Αγγέλων Βασιλεύς.

Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται, ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.

Ράπισμα κατεδέξατο, ο εν Ιορδάνῃ ελευθερώσας τον Αδάμ.

Ήλοις προσηλώθη, ο Νυμφίος της Εκκλησίας.

Λόγχῃ εκεντήθη, ο Υιός της Παρθένου.

Προσκυνούμέν σου τα Πάθη Χριστέ.

Δείξον ημίν, και την ένδοξόν σου Ανάστασιν.

 

Η Νοηματική απόδοση του Τροπαρίου.

Σήμερα καρφώνεται στο ξύλο του Σταυρού, Αυτός που στερέωσε τη γη στα ύδατα.

Με στεφάνι αγκαθιών στεφανώνεται, Αυτός που είναι Βασιλιάς των Αγγέλων.

Με ψεύτικο πορφυρόχρωμο βασιλικό ένδυμα ντύνεται , Αυτός που περιτυλίγει τον ουρανό με νεφέλες.

Ράπισμα καταδέχτηκε να λάβει, Αυτός που ελευθέρωσε τον Αδάμ στον Ιορδάνη. 

Με καρφιά σταυρώθηκε , ο Νυμφίος της Εκκλησίας.

Με λόγχη τρυπήθηκε , ο Υιός της Παρθένου.

Προσκυνούμε τα Πάθη σου Χριστέ.

Φανέρωσέ μας και την ένδοξή σου Ανάσταση.

 

Επιλογικά και συμπερασματικά.

Τα εδώ εξεταζόμενα δύο σημαντικά Τροπάρια τής Ορθόδοξης Εκκλησίας και οι αντίστοιχες ομοθεματικές τους απεικονίσεις στους ναούς της υπενθυμίζουν σε όλους εμάς τους Χριστιανούς τούς μεγάλους διωγμούς και κατατρεγμούς που γνώρισε κι αντιμετώπισε ο Χριστός στην επίγεια ζωή Του, τους οποίους όμως διαδέχτηκε η λαμπροφόρος Ανάστασή Του. Παραλλήλως δε και ταυτοχρόνως μας διδάσκουν, ότι και τη δική μας ζωή με τις μεγάλες δυσκολίες και τα βάσανά της θα τη διαδεχθεί, κατά το παράδειγμα του Κυρίου, η Ανάστασή μας κατά τη Δευτέρα Παρουσία Του, εφόσον βεβαίως ζήσουμε σύμφωνα με τις εντολές Του.

Γ.Τ.Α.