Το μέγα θαύμα τής Θεοτόκου Αγίας Σκέπης και η μετάθεση τού εορτασμού του από την 1η στην 28η Οκτωβρίου.

 

Η Κωνσταντινούπολη, κατά τη χρονική περίοδο που ήταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου ο Λέων ΣΤ’ ο Σοφός (886 – 911), πολιορκήθηκε από ισχυρό στράτευμα των Αγαρηνών και κινδύνευε να αλωθεί. Οι κάτοικοί της έτρεχαν τότε έντρομοι στους ναούς τής πόλης, και τελούσαν εκεί ανάλογες Ιερές Ακολουθίες και ολονύχτιες Αγρυπνίες, ζητώντας τη βοήθεια τού Χριστού και της Θεοτόκου. Σε μία απ’ τις εν λόγω Αγρυπνίες, που γινόταν μία νύχτα 1ης Οκτωβρίου στον περίφημο ναό τής Παναγίας Βλαχερνίτισσας, μετείχε και ο όσιος Ανδρέας μαζί με τον ακόλουθό του Επιφάνιο.

Την ώρα τής Αγρυπνίας ο όσιος Ανδρέας είδε σε όραμα την Παναγία να εισέρχεται στο ναό υποβασταζόμενη από τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και τον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, και ακολουθούμενη από πλήθος Αγγέλων που έψαλαν ουράνιους ύμνους. Μετά την είσοδό της στο ναό η Θεοτόκος, εισήλθε στο Άγιο Βήμα του, γονάτισε στο κέντρο του, προσευχήθηκε, έβγαλε απ’ την τίμια κεφαλή της το μαφόριό της και το άπλωσε ως σκέπη επάνω από τις κεφαλές όλων των παρευρισκόμενων πιστών, προς βοήθειά τους.

    Ο όσιος Ανδρέας, μετά το πέρας τού αναφερόμενου καταπληκτικού οράματός του το κοινοποίησε σε όλους τους κατοίκους τής πόλης. που πήραν απ’ αυτό το μεγάλο θαύμα κουράγιο και δύναμη κι έδιωξαν τους εχθρούς μακριά απ’ τη Βασιλεύουσα.

Η Εκκλησία μας απέδωσε ορθώς την εν λόγω διάσωση τής Βασιλεύουσας απ’ τους Μουσουλμάνους Αγαρηνούς σε καίρια παρέμβαση τής Παναγίας και γι’ αυτό θέσπισε και όρισε να γίνεται την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους η σημαντική εορτή της Παναγίας Αγίας Σκέπης εις ανάμνηση τού περιγραφόμενου θαυμαστού γεγονότος. Και όντως έτσι γινόταν μέχρι το έτος 1952, που η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος αποφάσισε και μετέθεσε την εορτή της Αγίας Σκέπης από την 1η Οκτωβρίου στις 28 Οκτωβρίου, για να αποτελεί αυτή στο εξής τη θρησκευτική βάση της εθνικής εορτής του «ΟΧΙ».

Το θαύμα τής Αγίας Σκέπης που τέλεσε η Παναγία μας στην Κωνσταντινούπολη κατά τον 10ον αιώνα είναι και λογίζεται από την Εκκλησία μας πολύ σημαντικό, καθότι, συν τοις άλλοις, γίνεται αιτία και αφορμή να παρουσιαστούν στους πιστούς αρκετές βασικές θέσεις και διδαχές της πίστεώς μας. Η παρουσίαση των εν λόγω θέσεων και διδαχών γίνεται με τα συγγράμματα και τους λόγους των ιερών Πατέρων, με τις ομοθεματικές άγιες εικόνες και με τους εμπνευσμένους ανάλογους ύμνους - τροπάρια. Τέσσερα απ’ τα εν λόγω τροπάρια που ψάλλονται κατά την ημέρα εορτασμού τής Παναγίας Αγίας Σκέπης (28^η Οκτωβρίου) παρατίθενται ακολούθως σε κείμενο και τη νοηματική του απόδοση.

1ο Τροπάριο. Ήχος α΄.

(Διδαχή: Οι Χριστιανοί πρέπει να υμνούμε και να ευχαριστούμε την Παναγία για την προστασία που μας παρέχει).

Κείμενο.

Δεύτε πιστών η ομήγυρις πάσα, και μοναζόντων ο θίασος, την της Παρθένου πυρίμορφον Σκέπην, την ημάς περισκέπουσαν, και διασῴζουσαν μεγαλύνωμεν, και τοις ύμνοις κροτούντες, πνευματικώς εορτάσωμεν, κα χαριστήριον αίνον τη Παρθένῳ προσοίσωμεν, ως δι' αυτής σκεπόμενοι, πάντων δεινών, εκλυτρούμεθα και εν ώρᾳ τη φοβερά της ετάσεως, δι' αυτής σωθήναι ελπίζομεν και λαβείν παρά Χριστού το μέγα έλεος.

Νοηματική απόδοση του 1ου Τροπαρίου.

Εμπρός λοιπόν τώρα, το σύνολο των πιστών Χριστιανών και το μέγα πλήθος των Μοναστών να εγκωμιάσουμε την πυρίμορφη Σκέπη τής Παρθένου Μαρίας, που μας προστατεύει και μας σώζει από κάθε κακό, και να εορτάσουμε τη θύμησή της πνευματικώς με ύμνους. Και να υμνολογήσουμε την Παναγία, διότι μας σκεπάζει με τη χάρη της, μας γλυτώνει απ’ όλα τα δεινά, και διότι ελπίζουμε να σωθούμε με την μεσιτεία της κατά τη φοβερή ώρα του θανάτου μας και να λάβουμε από τον Χριστό το μεγάλο έλεος.

2ο Τροπάριο.

(Διδαχή: Η Παναγία Αγία Σκέπη είναι ως μυστική τράπεζα του Θείου Άρτου).

Κείμενο.

Ιδού τέθεικεν ημίν, ο Δεσπότης του παντός, θείαν Σκέπην της Αγνής, τράπεζαν ως μυστικήν, εκτρέφουσαν, τω θείῳ Άρτῳ, τους προσιόντας πιστώς.

Νοηματική απόδοση του 2ου Τροπαρίου.

Ο Θεός ευδόκησε να γίνει και να γνωστοποιηθεί το μέγα θαύμα τής Θεοτόκου Αγίας Σκέπης και μας το παραθέτει ως μυστική τράπεζα τού Θείου Άρτου που τρέφει πνευματικώς τους Χριστιανούς, οι οποίοι προσέρχονται σ’ αυτήν με πίστη.

3ο Τροπάριο.

(Διδαχή: Η Παναγία Αγία Σκέπη πρεσβεύει στον Κύριο υπέρ του γένους των Ελλήνων).

Κείμενο.

Τη κραταιά σου Σκέπῃ, και ακοιμήτῳ πρεσβείᾳ, το των Ελλήνων Γένος, φυλάττε Κόρη αβλαβές· Σε γαρ κεκτήμεθα πάντες, καταφυγήν εν ανάγκαις.

Νοηματική απόδοση του 3ου Τροπαρίου.

Θεοτόκε, με την κρατερή ιδιότητα σου τής Αγίας Σκέπης, πρέσβευε διαρκώς στον Θεό υπέρ των Ελλήνων, φύλαγέ τους αβλαβείς, διότι εσένα έχουμε όλοι καταφυγή σε καιρό ανάγκης.

4ο Τροπάριο.

(Διδαχή: Η εικόνα της Παναγίας Αγίας Σκέπης φυλάγει και σώζει τους Χριστιανούς).

Κείμενο

Σκέπην και κραταίωμα τοις πιστοίς, φύλακα και ρύστην, την Εικόνα σου την σεπτήν, δέδωκας Παρθένε, Σκέπης σου της αγίας, ην πόθῳ προσκυνούντες, σε μεγαλύνομεν.

Νοηματική απόδοση του 4ου Τροπαρίου.

Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί σε δοξολογούμε Παναγία, επειδή εποίησες και μας γνωστοποίησες το μέγα θαύμα της Αγίας Σκέπης, και πρόσφερες σ’ εμάς τους πιστούς την προσκυνούμενη σεπτή εικόνα σου, που μας προστατεύει, μας ενδυναμώνει, και μας σώζει από κάθε κακό.

Γιώργος Τ. Αλεξίου

Ο τωρινός διττός πειρασμός – δοκιμασία των ιερωμένων τής Εκκλησίας μας, α) Έκδοση ψηφιακής Ταυτότητας και β) Ορισμός προσωπικού αριθμού για όλους τους Χριστιανούς.

 

Πολύς λόγος γίνεται τελευταίως στην πατρίδα μας για την απόφαση έκδοσης απ’ την Ελληνική Πολιτεία μίας νέας ψηφιακής Ταυτότητας και για την υποχρεωτική παραλαβή της απ’ τους Έλληνες Πολίτες. Ανάλογες συζητήσεις γίνονται επίσης και για τον ορισμό και την παραλαβή ενός προσωπικού αριθμού απ’ τον κάθε Έλληνα Χριστιανό. Οι γνώμες και απόψεις των Ελλήνων περί αυτών διίστανται, προβληματίζονται δε σχετικώς όλοι και ιδιαιτέρως οι ιερωμένοι και δη οι ιεράρχες τής Εκκλησίας μας. Οι τελευταίοι πιέζονται ήδη εντόνως απ’ την Ελληνική Κυβέρνηση, αναμένεται δε να πιεστούν ακόμη περισσότερο, ώστε να συναινέσουν στα παραπάνω, να γνωστοποιήσουν τη θετική στάση τους γι’ αυτά και να προτρέψουν αναλόγως τους Ορθόδοξους Χριστιανούς.

Πολλοί έγκριτοι Ιερωμένοι τής αγίας Εκκλησίας μας, της οποίας ιδρυτής, κεφαλή και κυβερνήτης είναι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, δέονται στον Θεό και εύχονται να σιωπήσουν σχετικώς κι εντελώς οι Ιεράρχες μας και να μην πάρουν θέση επ’ αυτών, καθότι «δεν είναι δική τους δουλειά», και διότι, εάν μεροληπτήσουν, θα σκανδαλίσουν μεγάλη μερίδα των πιστών και τότε «Ουαί τω ανθρώπω εκείνω δι' ού το σκάνδαλον έρχεται» (Ματθ. 18,7).

Γιώργος Τ. Αλεξίου.

Σημαντική εικόνα του Ιησού Χριστού {+ 16 Σεπτεμβρίου) στο μοναστήρι τής Παναγίας Κλεισούρας Καστοριάς και ένα ομοθεματικό της τροπάριο απ’ τον εορτασμό τής Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.

 

    Στην περύπιστη και παλαίφατη ιερά μονή Γενεσίου τής Θεοτόκου Κλεισούρας Καστοριάς, όπου εγκαταβιώνει σήμερα μία ευλογημένη γυναικεία μοναστική Αδελφότητα, υπάρχει μία πολύ αξιόλογη εικόνα του Χριστού, έτ. 1786, στην οποίαν ο Κύριος παρουσιάζεται με δύο σημαντικές πνευματικές ιδιότητές Του, α) του Αμνού τού Θεού και β) του Καλού Ποιμένος. Η αναφερόμενη εικόνα είναι ομοθεματική και με ένα τροπάριο του οκταήμερου εορτασμού τής Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, που αρχίζει στις 14 Σεπτεμβρίου και λήγει με την απόδοση τής εν λόγω εορτής στις 21 Σεπτεμβρίου.

Το εν λόγω τροπάριο, καθώς και η νοηματική του απόδοση στη Νεοελληνική, παρουσιάζονται ακολούθως.

Στιχηρό Εσπερινού 16^ης Σεπτεμβρίου.

Ήχος β’.

...............

Ήρας, το πλανώμενον Σωτήρ, πρόβατον

επ' ώμων και τούτο, τω σω προσήξας

Πατρί, διά του τιμίου σου, και ζωηφόρου

Σταυρού, και Αγγέλοις ηρίθμησας,

εν Πνεύματι θεού ξύλον γαρ αντέθηκας,

αντί του ξύλου Χριστέ ον νυν ανυψούντες

εν πίστει, σε τον εν αυτώ υψωθέντα,

και ημάς υψώσαντα δοξάζομεν.

 Νοηματική απόδοση τού Στιχηρού στη Νεοελληνική.

..................

Σήκωσες στους ώμους σου, Σωτήρα Χριστέ,

το πλανεμένο πρόβατο

και το μετέφερες στο Θεό Πατέρα σου,

χάρις στον τίμιο και ζωηφόρο Σταυρό σου,

και το τοποθέτησες μαζί με τους Αγγέλους.

Με Πνεύμα Θεού αντικατέστησες

το ξύλο του δέντρου της παρακοής των Πρωτόπλαστων

με τον ξύλινο Σταυρό σου, του οποίου σήμερα

με πίστη τιμούμε την Ύψωση και δοξάζουμε εσένα

που υψώθηκες (σταυρώθηκες) σ’ αυτόν

και ακολούθως ύψωσες κι εμάς.

Γιώργος Τ. Αλεξίου.

 

13η μηνός Σεπτεμβρίου, μνήμη των εγκαινίων τού ναού Αναστάσεως τού Χριστού, Ιεροσολύμων. Απαραίτητος και ο διαρκής εγκαινισμός των Χριστιανών .

 

Η 13^η Σεπτεμβρίου του έτους 330 ή 335 είναι η ημερομηνία που εγκαινιάστηκε ο ναός τής Αναστάσεως τού Κυρίου Ιεροσολύμων, κι ένεκα τούτου εορτάζει και πανηγυρίζει κατά την ημέρα αυτήν ο εν λόγω πανίερος ναός, καθώς και όλοι οι ομώνυμοί του ναοί της Ορθοδοξίας. Ο εορτασμός των αναφερόμενων Εγκαινίων γίνεται (πρέπει να γίνεται) από τους πιστούς πρωτίστως και κυρίως με των εγκαινιασμό των ίδιων, δηλαδή με την εγκατάλειψη του παλαιού αμαρτωλού εαυτού τους και τη ριζική πνευματική ανακαίνισή τους. Ένα τροπάριο της Αγίας Εκκλησίας μας που περιλαμβάνει και κοινοποιεί τις προαναφερόμενες αλήθειες, υποδείξεις και προτροπές της προς όλους του Ορθόδοξους Χριστιανούς παρατίθεται ακολούθως στο βυζαντινό κείμενο και στη νεοελληνική νοηματική του απόδοση.

Στιχηρό ιδιόμελο των Εγκαινίων.

Ήχος πλ. β'.

Εγκαινίζεσθε αδελφοί· και τον παλαιόν άνθρωπον αποθέμενοι, εν καινότητι ζωής πολιτεύεσθε, πάσι χαλινόν επιθέντες, εξ ων ο θάνατος· πάντα τα μέλη παιδαγωγήσωμεν, πάσαν πονηράν του ξύλου βρώσιν μισήσαντες, και διά τούτο μόνον μεμνημένοι των παλαιών, ίνα φύγωμεν· Ούτως εγκαινίζεται άνθρωπος, ούτω τιμάται η των Εγκαινίων ημέρα.

 Νοηματική απόδοση τού Ιδιόμελου στη Νεοελληνική.

Να ανακαινίζεστε {= ανανεώνεστε} συνεχώς αδελφοί και να εγκαταλείπετε τις παλαιές ανθρώπινες αμαρτωλές συνήθειες, και να ζείτε την καινούργια εν Χριστώ ζωή, βάζοντας χαλινάρι σε όλες τις αμαρτίες, απ’ τις οποίες προέρχεται ο πνευματικός θάνατος. (Πρέπει) να παιδαγωγήσουμε όλα τα μέλη του σώματός μας και να μισήσουμε όλες τις διαβολικές απολαύσεις, και για τούτο αρκεί μόνον να θυμηθούμε τις παλαιές αμαρτίες μας για να ξεφύγουμε απ’ αυτές. Έτσι εγκαινίζεται {= ανανεώνεται} ο άνθρωπος κι έτσι τιμάται η εορτή των Εγκαινίων του ναού της Αναστάσεως.

(Γιώργος Τ. Αλεξίου).