Φως της Καστοριάς: Το υπεραιωνόβιο «Δάσος των Κέδρων» στον Εθνικό Δρυμό των Πρεσπών.

Μεγαλοπρεπής κέδρος στο
εξεταζόμενο δασύλλιο των Πρεσπών

Οι φυσιολάτρες και οι αρχαιόφιλοι κάτοικοι της Καστοριάς και της Φλώρινας, που επισκέπτονται τακτικά την ερατεινή περιοχή των Πρεσπών, για να παρατηρήσουν και απολαύσουν τις ποικίλες φυσικές ομορφιές της και να θαυμάσουν τα σημαντικά βυζαντινά μνημεία της, συναντούν στο ψηλότερο σημείο του δρόμου «Κούλας» – «Ψαράδων» ένα μικρό δάσος υπεραιωνόβιων δέντρων, τα οποία ονομάζονται κέδρα ή βουνοκυπάρισσα ή άρκευθοι. Τα κέδρα αυτά, που περιβάλλουν το εκεί ευρισκόμενο γραφικό ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 400 ετών και ανήκουν σε δύο υποείδη, στο Juniperus excelsa (Αγριοκυπάρισσο - Άρκευθος η ψηλή), και στο Juniperus foetidissima (Άρκευθος η δυσοσμότατη, Βουνοκυπάρισσο), τα οποία μοιάζουν πολύ μεταξύ τους και απαντώνται συνήθως σε θαμνώδη ή ημιθαμνώδη μορφή. Η δενδρώδης μορφή τους, όπως αυτή των «Ψαράδων», είναι σπάνια στην Ευρώπη και γι’ αυτό το εν λόγω δασύλλιο συμπεριλήφθηκε το έτος 1974 στον Πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Πρεσπών, που προστατεύεται από τη συνθήκη Ραμσάρ.

Για το πρώτο απ’ τα προαναφερόμενα δύο συγγενικά είδη κέδρων, το Juniperus excelsa, αναγράφονται (και) τα εξής στο Διαδίκτυο:

«Juniperus excelsa, Αγριοκυπάρισσο, Άρκευθος η ψηλή.

Είναι δένδρο που φθάνει τα 17 μέτρα ύψος, ευθύκορμο, με κόμη κωνική και μικρούς κλαδίσκους πολύ λεπτούς και σχεδόν τετράπλευρους. Είναι λιτοδίαιτο φωτόφιλο είδος, ανθεκτικό στους ανέμους.

Το δασύλλιο των κέδρων
γύρω απ' το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου Ψαράδων.

Το βρίσκουμε στα βουνά της Μακεδονίας και στα νησιά Σαμοθράκη, Θάσο, Μυτιλήνη, Σάμο, Σύρο, Εύβοια, Κρήτη και Κάρπαθο.

Έχει φύλλα κατά κανόνα λεπιοειδή, αντίθετα ή σε σπονδύλους ανά τρία, σε σχήμα ρομβοειδές και είναι πυκνά τοποθετημένα στα κλαδιά.

Είναι φυτό μόνοικο ή δίοικο με άνθη μονογενή που εμφανίζονται το Μάρτιο με Απρίλιο και είναι ίουλοι, κιτρινωποί τα αρσενικά και πρασινωποί τα θηλυκά.

Ο καρπός της υψηλής αρκεύθου είναι ραγοστρόβιλος με χρώμα μελανί όταν ωριμάσει και άσπρο επίχρισμα. Έχει 5-6 γυαλιστερά και καστανωπά σπέρματα. Οι ραγοστρόβιλοι βρίσκονται πολλοί μαζί στα κλαδιά».

Ο κέδρος (ο, η, το), το μεγάλο κωνοφόρο και αειθαλές δέντρο, αναφέρεται πολλές φορές στην Αγία Γραφή. Μεταφορικώς εκφράζει ισχύ, ωραιότητα και περηφάνια (Ζαχ. ια΄1, Ιεζ. ιζ΄ 3, 22, λα΄ 3, Αμώς β΄ 9). Ο Προφήτης Ιεζεκιήλ παρουσιάζει και υμνεί τη μεγαλοπρέπειά του ως ακολούθως:

Ο ναΐσκος του Αγίου Γεωργίου Ψαράδων
στο δρυμό των κέδρων.

«…ήταν κέδρος στον Λίβανο με ωραία κλαδιά, και πυκνή σκιά, και ψηλός στο μέγεθος· και η κορυφή του ήταν ανάμεσα σε πυκνά κλαδιά.

Τα νερά τον αύξησαν, η άβυσσος τον ύψωσε με τους ποταμούς της, που έρρεαν ολόγυρα από τα φυτά του, και έστελνε τα ρυάκια της σε όλα τα δέντρα τού αγρού.

Γι' αυτό, το ύψος του ανέβηκε πιο πάνω από όλα τα δέντρα τού αγρού και τα κλωνάρια του πλήθυναν, και τα κλαδιά του απλώθηκαν εξαιτίας τού πλήθους των νερών, ενώ βλάσταινε.

Όλα τα πουλιά τού ουρανού φώλιαζαν στα κλωνάρια του και όλα τα ζώα τού αγρού γεννούσαν κάτω από τα κλαδιά του, και κάτω από τη σκιά του κατοικούσαν όλα τα μεγάλα έθνη.

Άρκευθος η Ψηλή (είδος κέδρου)
στο δασάκι των κέδρων Πρεσπών.

Ήταν, λοιπόν, ωραίος κατά το μέγεθός του, και κατά την έκταση των κλαδιών του, επειδή οι ρίζες του ήσαν κοντά σε πολλά νερά.

Οι κέδροι μέσα στον παράδεισο του Θεού δεν μπορούσαν να τον κρύψουν, τα έλατα δεν εξισώνονταν με τα κλωνάρια του, και οι καστανιές δεν εξισώνονταν με τα κλαδιά του, κανένα δέντρο μέσα στον παράδεισο του Θεού δεν του έμοιαζε ως προς την ωραιότητά του.

Τον έκανα ωραίον ως προς το πλήθος των κλαδιών του, ώστε όλα τα δέντρα τής Εδέμ, που ήσαν στον παράδεισο του Θεού, τον ζήλευαν» (Ιεζ. λα΄ 3-9). (Η μετάφραση ελήφθη απ΄ το Διαδίκτυο).

Παρουσίαση: Γιώργος Τ. Αλεξίου.