Ο Καστοριανός Αρχιμανδρίτης Ιλαρίων Βασδέκας, καθηγητής Πανεπιστημίου Βαρσοβίας (1879 – 1949).

Ο  Καστοριανός Ιλαρίων Βασδέκας

Μεταξύ των μεγάλων μορφών της Καστορίας καταλέγεται αναμφισβητήτως και ο Αρχιμανδρίτης Ιλαρίων Βασδέκας, όστις υπήρξε κολοσσός σοφίας, διάνοια ευρυτάτης μαθήσεως και πατριώτης μεγάλης ολκής. Εγεννήθη τo 1879 και τα πρώτα γράμματα εδιδάχθη εις τα εκπαιδευτήρια Καστορίας. Αποφοιτήσας των Σχολών της Πατρίδος του μετέβη εις Ρωσίαν, όπου επεδόθη εις τας θεολογικάς σπουδάς και απέκτησε μεγάλην μόρφωσιν, φοιτήσας εις Πανεπιστήμια της Ρωσίας, της Οξφόρδης και εις την Σχολήν Χάλκης. Επεδόθη επίσης και εις μελέτας εν Αγίω Όρει.

Μετά την αποφοίτησίν του από το Πανεπιστήμιον της Οξφόρδης εχειροτονήθη ως Αρχιμανδρίτης εις Καστορίαν και ετοποθετήθη εις Λονδίνον. Επίσης διετέλεσεν Αρχιμανδρίτης εις Γένουαν της Ιταλίας και εις την Βραΐλαν της Ρουμανίας.

Κατά το έτος 1931 διωρίσθη τακτικός Καθηγητής της Ελληνικής Φιλοσοφίας και Δογματικής Θεολογίας εις το Πανεπιστήμιον της Βαρσοβίας, έχων εκεί και αποστολήν τού Αποκρισαρίου του Πατριάρχου. Συνάμα, διωρίσθη και αντιπρόσωπος της Ελληνικής Κυβερνήσεως.

Την εποχήν εκείνην, αποθανόντος του Μητροπολίτου Ιωακείμ_: Λεπτίδου, εχήρευεν η Μητροπολική θέσις Καστορίας. Παρουσιάσθη όθεν ευκαιρία και οι συμπατριώται του Καστοριανοί εζήτησαν την χειροτονίαν τού Ιλαρίωνος Βασδέκα ως Μητροπολίτου τής ιδιαιτέρας του Πατρίδος. Η χειροτονία του όμως ανεβάλλετο, μέχρις ου κατέλαβεν αυτόν το όριον της ηλικίας και κατέστη πλέον αύτη ανέφικτος.

Ο εκραγείς Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος την 1ην Σεπτεμβρίου 1939 τον ηύρεν εις Λονδίνον και απεκλείσθη.εκεί. Τότε η Ελληνική Κυβέρνησις τον τοποθέτησε εις Βουδαπέστην δι’ εθνικούς σκοπούς και υψηλήν πατριωτικήν αποστολήν, όπου και μετέβη.

Εις Βουδαπέστην έλαβε το αξίωμα του Προϊσταμένου της Ελληνικής Κοινότητος. Λόγω δε της, ένεκα του πολέμου, διακοπής των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδος και Ουγγαρίας, οι εκεί Έλληνες υφίσταντο διωγμούς παρά των Ούγγρων και υπέφερον τα πάνδεινα.

Ο διωγμός δεν αργεί να ρίψει εις περιπέτειαν και τον Ιλαρίωνα Βασδέκαν, κατασυκοφαντηθέντα υπό των ανθελληνικών κύκλων. Αποτέλεσμα ήτο να φυλακισθεί αναπολόγητος εις ένα ρωμαιοκαθολικόν μοναστήριον, όπου επί έξι μήνας υπέστη μαρτύρια, αφέθη δε ελεύθερος φέρων καταφανή τα στίγματα της κακοπαθείας.

Ωμιλούσεν επτά γλώσσας επιστημονικώς, αποσταλείς δέ ως αντιπρόσωπος της Πολωνίας εις το εν Αθήναις Διεθνές Ιερατικόν Συνέδριον, παρασημοφορήθη υπό του Βασιλέως Γεωργίου Β΄ με το παράσημον του Φοίνικος, διά την πολυσχιδή εθνικοθρησκευκήν δράσιν του.

Μετά την λήξιν του πολέμου εγκατεστάθη εις το Λονδίνον, όπου διήρχετο τας ημέρας του πτωχότατος. Δεν τον λησμονεί όμως το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, εις το οποίον θεωρείται ως μεγίστη εθνικοθρησκευτική φυσιογνωμία. Κινείται δέ αλληλογραφία και αποφασίζεται όπως χειροτονηθεί Επίσκοπος και διορισθεί Διευθυντής της Αθωνιάδος εν Αγίω Όρει Σχολής, ίνα διδάξει την σοφίαν εις τους αριστούχους σπουδαστάς. Ένεκα τούτου στέλλονται τρεις Αρχιερείς εις Μάντσεστερ της Αγγλίας, όπου ευρίσκετο, διά την τέλεσιν της χειροτονίας του. Η μοίρα του όμως! Την νύκτα έφθασαν οι Αρχιερείς διά την χειροτονίαν του και την αυγήν της ο Ιλαρίων Βασδέκας, η κορυφή αύτη της διανοήσεως, ο τιμήσας την πατρίδα του Καστορίαν δια της εξαιρετικής εθνικής και θρησκευτικής δράσεώς του, έπαθε συμφόρησιν και εκοιμήθη προς Κύριον, εις ήλικίαν 70 ετών.

Ιωάννης Μπακάλης

19-6-1955

ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Εκτενέστερη βιογραφία του μακαριστού Αρχιμανδρίτου Ιλαρίωνος Βασδέκα είναι καταχωρημένη στον Ιστότοπο «Χριστιανική Καστοριά» Δνση: https://sites.google.com/site/adeb1952/, Υποσελίδα 2) Εκκλ. Ιστορία / Κείμενο 7) Ο Αρχιμανδρίτης Ιλαρίων Βασδέκας.