Οι εθνικοθρησκευτικές εκδηλώσεις «Τα Υπερμάχεια» τής Ιεράς Μητρόπολης Καστοριάς κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (1950 – 1957;)

 

    Κατά την 15η Αυγούστου 1949, εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο Εθνικός Στρατός μας κατέλαβε από τους ερυθρούς αντάρτες, μετά από σκληρές κι αιματηρές μάχες, την κορυφήν του όρους Βίτσι. Λίγες ημέρες αργότερα, την 29η Αυγούστου 1949, κατέλαβε και την κορυφήν τής οροσειράς του Γράμμου κι έτσι έληξε ο φοβερός Ανταρτοπόλεμος (1946 – 1949), που κόστισε αναρίθμητα δεινά στη φίλτατη πατρίδα μας Ελλάδα.

    Η κατάληψη του Βιτσίου κατά την ημέρα τής προαναφερόμενης μεγάλης θεομητορικής εορτής θεωρήθηκε ορθώς και αναγνωρίστηκε απ' όλους τους Έλληνες πατριώτες, ότι έγινε με τη βοήθεια τής Υπερμάχου Στρατηγού του έθνους μας, της Παναγίας. Βάσει αυτής της παραδοχής και αναγνώρισης, ο τότε Μητροπολίτης Καστοριάς Νικηφόρος Παπασιδέρης (1888 – 1958) οργάνωσε και καθιέρωσε να τελούνται κάθε χρόνο την 14η Αυγούστου στην κορυφή του Βιτσίου και στην πόλη της Καστοριάς σχετικές εθνικοθρησκευτικές εκδηλώσεις με την εύστοχη γενική ονομασία “Τα Υπερμάχεια”. Οι εκδηλώσεις αυτές περιελάμβαναν τα εξής: Μετακόμιση μίας μεγάλης βυζαντινής εικόνας τής Παναγίας του Μητροπολιτικού ναού Καστοριάς στην κορυφή του Βιτσίου απ' τον οικείο Μητροπολίτη, και με τη συνοδεία των πολιτικών και στρατιωτικών αξιωματούχων της Καστοριάς και πολλών κατοίκων τής περιοχής της. Τέλεση εκεί Αρχιερατικής Θείας Λειτουργίας, Δοξολογίας και Μνημοσύνου των πεσόντων στρατιωτών μας κατά τον Ανταρτοπόλεμο κι εκφώνηση πατριωτικών ομιλιών. Αφή τού ιερού - συμβολικού φωτός απ' τα δικηροτρίκερα της φορητής Αγίας Τραπέζης {: Αντιμηνσίου} σε τρίφωτη λυχνία και μεταφορά και κατάθεση του, μαζί με την προαναφερόμενη μεγάλη εικόνα της Παναγίας, στον Μητροπολιτικό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου πόλης Καστοριάς, πάντα με τη συνοδεία του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου και όλων των παρευρισκόμενων πιστών.

    Οι περιγραφόμενες αξιόλογες εκδηλώσεις των Υπερμάχειων πραγματοποιήθηκαν επί μερικά χρόνια στο όρος Βίτσι και στην πόλη της Καστοριάς. Όπως ήταν όμως φυσικό κι επόμενο, οι ανήκοντες στη νικήτρια πλευρά του εμφυλίου πολέμου (1946 - 49) τις επικρότησαν και τις υποστήριξαν, ενώ αντιθέτως, οι ανήκοντες στην ηττημένη πλευρά του τις κατέκριναν και τις λοιδόρησαν. Το γεγονός αυτό παρακίνησε τους επόμενους Μητροπολίτες τής Καστοριάς να τις μετατρέψουν από εθνικοθρησκευτικές σε καθαρά θρησκευτικές και να θεωρήσουν και αναγνωρίσουν ως συνέχεια και αναπλήρωσή τους τη μεταφορά τής εικόνας της Παναγίας Πορφύρας κατά το απόγευμα του 15αύγουστου από τον πανηγυρίζοντα Μητροπολιτικό ναό της Καστοριάς στην ιερά μονή της Παναγίας Μαυριώτισσας, αυτό δηλαδή που γίνεται μέχρι σήμερα και που σίγουρα θα εξακολουθήσει να γίνεται και στο μέλλον.

    Επισήμανση. Αρκετοί κάτοικοι της Καστοριάς, στους οποίους περιλαμβάνεται και ο γράφων Γιώργος Τ. Αλεξίου, υποστηρίζουν, ότι μονόπλευρες εκδηλώσεις για τον εμφύλιο σπαραγμό τού Ανταρτοπολέμου (1946 – 1949), εάν κι  εφόσον πρέπει να οργανωθούν και να γίνουν, να οργανώνονται και να γίνονται μόνο από Ενώσεις ιδιωτών και από ανάλογους Συλλόγους και όχι από την Πολιτεία, πολλώ δε μάλλον από την Εκκλησία, διότι θυμίζουν οικεία κακά, “ξύνουν παλιές πληγές”, διατηρούν χρόνιες αντιπαλότητες και γενικώς είναι διχαστικές. Ειδικώς δε στο νομό Καστοριάς, το ίδιο θα πρέπει να ισχύει και για τις εκδηλώσεις που αναφέρονται στον Μακεδονικό Αγώνα τής περιοχής του (1904 - 1908), καθότι ήταν ένας ιδιότυπος “εμφύλιος πόλεμος” μεταξύ συμπατριωτών Ορθοδόξων Χριστιανών.

Σημείωση. Σε σχόλιο της παρούσας ανάρτησης παρατίθεται η λεπτομερής περιγραφή της 1ης εθνικοθρησκευτικής εκδήλωσης “Τα Υπερμάχεια”, όπως είναι δημοσιευμένη στην Εφημερίδα “Φωνή της Καστοριάς”, αριθμ. φύλλ. 229 / 20-8-1950.

Γιώργος Τ. Αλεξίου.