Ο εξωαστικός ναός της Παναγίας στο “Παλαιό Τσιφλίκι” Καστοριάς (17ος αιών).

 Θεοτοκίον.

Χαίροις παμμακάριστε, αγνή Παρθένε,

χαίρε Κυρίου δούλη και Μήτηρ,

χαίρε σκέπη του κόσμου, Θεοτόκε ευλογημένη,

Μαρία ολόφωτε.

Ο εξωαστικός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου
 στο "Παλαιό Τσιφλίκι" Καστοριάς.

Έξω απ' την πόλη της Καστοριάς, σε απόσταση 4 χιλιομέτρων προς την πλευρά του Βιτσίου, βρίσκεται η γνωστή περιοχή “Παλαιό Τσιφλίκι”. Πρόκειται για μία παραλίμνια επίπεδη έκταση 400 στρεμμάτων περίπου, η οποία αποτελούσε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατία το τσιφλίκι (τιμάριο) κάποιου Οθωμανού αξιωματούχου. Στο κέντρο αυτής της γόνιμης έκτασης υπήρχε εκείνη την εποχή το κονάκι (αρχοντική οικία) του τσιφλικά και ολόγυρά του βρίσκονταν περί τα 10 φτωχικά σπίτια με τα ανάλογά τους υποστατικά (σταύλοι, αχυρώνες, αποθήκες κ.ά). Στα σπίτια αυτά, που σήμερα είναι εγκαταλειμμένα και μισοερειπωμένα, διέμεναν τότε οικογενειακώς οι χριστιανοί κολήγοι που εργάζονταν σκληρα στο εν λόγω τσιφλίκι “για ένα κομμάτι ψωμί”.

Η λατρευτική εικόνα της Παναγίας.
Προέρχεται απ' τον αρχικό ναό
 του 17ου αιώνα.  Επιζωγραφίστηκε
 ανεπιτυχώς το έτος 1917.

Κατά τον 17ο (;) αιώνα, οι προαναφερόμενοι χριστιανοί κολλήγοι είχαν κτίσει έξω απ' τον μικρό οικισμό τους, σε απόσταση 300 μ. βορείως αυτού, έναν μικρό ναό για την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών τους αναγκών. Ο ναός αυτός ήταν αφιερωμένος στην Παναγία, την παρηγορήτριά τους, και είχε εντός του αρκετές φορητές εικόνες. Με την πάροδο των ετών ο εν λόγω ναός κατέστη ετοιμόρροπος και γι αυτό, πριν μερικά χρόνια, οι ευσεβείς χριστιανοί τής περιοχής τον ανοικοδόμησαν εκ βάθρων, τον εμπλούτισαν με ωραίες φορητές εικόνες και τοιχογραφίες, και τον προίκισαν με ένα καλαίσθητο οίκημα εξυπηρέτησης προσκυνητών και με μία κρήνη κι ένα στέγαστρο.

Στις ημέρες μας, ο θεματικός ναός της Παναγίας (Κοιμήσεως της Θεοτόκου) είναι ιδιαίτερα προσφιλής στους χριστιανούς της πόλης Καστοριάς και των γειτονικών του χωριών Κεφαλαρίου, Σιδηροχωρίου, Τοιχίου κ. ά. Εντός του τελείται κατά τις Θεομητορικές εορτές πανηγυρική Θεία Λειτουργία, παρουσία εκατοντάδων προσκυνητών. Θεία Λειτουργία τελείται επίσης σ΄αυτόν και αρκετές άλλες φορές, και πραγματοποιούνται εκεί πολλάκις Ιερά Μυστήρια (βαπτίσεις, γάμοι κ.λπ.).

Γιώργος Τ. Αλεξίου. 

Εικόνα του Χριστού απ΄ τον αρχικό
 ναό του 17ου αιώνα. Δεν βρίακεται
στον τωρινό ναό.

Το τέμπλο του σημερινού ναού.

Επίμετρο

Πληροφορίες του κ. Θεόδωρου Γκαλίτσα για τον θεματικό ναό.

Σύμφωνα με τις διηγήσεις του παππού μου, ο οποίος κατά την παλαιά εποχή έμενε οικογενειακώς στο Παλαιό Τσιφλίκι, η παρουσιαζόμενη εκκλησία της Παναγίας ήταν τότε μικρή και ημιυπόγεια και είχε σκαλοπατάκια που κατέβαινες κάτω. Ο ναός συχνά πλημμύριζε, για αυτό και κάνανε τον καινούργιο, τον σημερινό.

Η λατρευτική εικόνα της Παναγίας που βρίσκεται στον σημερινό ναό φανερώθηκε με θαύμα σε Καστοριανούς ψαράδες ως εξής: Σε κάποια κακοκαιρία σηκώθηκαν κύματα, και τότε οι ψαράδες που βρίσκονταν μέσα στη λίμνη προσευχήθηκαν να τους βοηθήσει η Παναγία να σωθούν κι έτσι έγινε. Τα κύματα ηρέμησαν και οι ψαράδες κατάφεραν να βγουν στην παραλία, σε απόσταση 300 μέτρων από το Παλαιό Τσιφλίκι.

Μόλις βγήκαν και πιάσαν στεριά συνάντησανε ένα δέντρο μπροστά τους και είδαν επάνω στα κλαδιά του αυτήν την εικόνα της Παναγίας. Από τότε οι ψαράδες και οι οικογένειες τους άνοιγαν την αναφερόμενη εκκλησία της Παναγίας μια φορά τον χρόνο και την λειτουργούσαν ως έκφρασης ευγνωμοσύνης τους για το θαύμα αυτό.

(Διηγήσεις της γιαγιάς μου και ενός παππού μου).

Η Κοίμησις της Θεοτόκου.
Εικόνα στο τέμπλο του ναού.

Εικόνες των Αποστόλων (τα Αποστολικά),
 από το τέμπλο του αρχικού ναού (17ος αιών)
Δεν βρίσκονται στον σημερινό ναό.

Ο Χριστός ως Μέγας Αρχιερεύς
στο καταπέτασμα της Ωραίας Πύλης.

Άποψη του εξεταζόμενου ναού και του πανέμορφου
 περιβάλλοντος χώρου του.

Η Πλατυτέρα και Λειτουργούντες Ιεράρχες
 στην κόγχη του Αγίου Βήματος

Εικόνες στο τέμπλο του  ιερού ναού.

Ο Ιησούς Χριστός στο τέμπλο του ναού.

Εικόνες στο τέμπλο του ναού.

Άποψη του ναού.

Το δεξιό προσκυνητάρι του ναού.

Οι άγιοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος
σε τοιχογραφία του ναού.

Μισοερειπωμένες οικίες στο "Παλαιό Τσιφλίκι".

Η είσοδος στον εγκαταλειμμένο
 οικισμό "Παλαιό Τσιφλίκι" Καστοριάς.

Το οίκημα υποδοχής των προσκυνητών
 στο προαύλιο του ναού.

Ερειπωμένη οικία στο "Παλαιό Τσιφλίκι"

Ο δάσκαλος Γιώργος Αλεξίου, τακτικός επισκέπτης
και προσκυνητής στον εξεταζόμενο  ναό της Παναγίας.

Το εθνικοθρησκευτικό μνημόσυνο ηρώων στρατιωτών μας στο Στρατιωτικό Νεκροταφείο Καστοριάς. Ψυχοσάββατο 22 Φεβρουαρίου 2020.

Γράφει ο Γιώργος Αλεξίου

Έφ. Υπολοχαγός (ΠΒ)

Το πρωί της 22ας Φεβρουαρίου 2020, ημέρα του Ψυχοσάββατου, το 15ο Σύνταγμα ΠΖ τέλεσε στο Στρατιωτικό Νεκροταφείο της Καστοριάς, που αποτελεί το σημαντικότερο μνημειακό συγκρότημα του νεότερου Ελληνισμού, το καθιερωμένο εθνικοθρησκευτικό μνημόσυνο των έξι χιλιάδων (6.000) ηρωικών ανδρών των Ενόπλων μας Δυνάμεων, που έπεσαν για την Πατρίδα στα βουνά της περιοχής μας κατά τον επάρατο Ανταρτοπόλεμο (έτη 1946 - 1949). Την εν λόγω σεπτή εκδήλωση, που έλαβε χώρα μπροστά στο εκεί ευρισκόμενο επιβλητικό μνημείο, και δίπλα στους τάφους των πεσόντων ηρώων στρατιωτών μας, παρακολούθησαν με θρησκευτική κατάνυξη, εθνικό παλμό κι έκδηλη συγκίνηση, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καστορίας κ. κ. Σεραφείμ μαζί με τρεις άλλους σεβαστούς ιερωμένους της Μητρόπολής του, αρκετοί αξιωματούχοι των

Πολιτικών Αρχών της περιοχής, πολλοί Αξιωματικοί και Στρατιώτες και αρκετοί έντιμοι πατριώτες της Kαστοριάς. Όλοι αυτοί οι άξιοι συμπολίτες μας προσήλθαν στο αναφερόμενο Στρατιωτικό Νεκροταφείο, για ν’ αποτίσουν ελάχιστο φόρο τιμής στα γενναία παλικάρια μας, που έπεσαν στην ακριτική Ορεστίδα για την ελευθερία και τη δημοκρατία, πολεμώντας τους ερυθρούς αντάρτες και τους λοιπούς θιασώτες της καθολικώς απαξιωμένης πλέον «Δικτατορίας του Προλεταριάτου».

Το Πρόγραμμα της υπόψη Εκδήλωσης υλοποιήθηκε ως εξής: Περί ώρα 11.00΄ προσήλθαν στο Νεκροταφείο όλοι οι προαναφερόμενοι, σεβαστοί Ιερωμένοι, φιλελεύθεροι Πολιτικοί, άξιοι Στρατιωτικοί και απλοί Πολίτες και κατόπιν άρχισε, εν μέσω μεγάλης συγκίνησης κι εθνικής ανάτασης, το θρησκευτικό μνημόσυνο των πεσόντων ανδρών του Στρατού μας. Το Μνημόσυνο τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ, συνεπικουρούμενος από δύο Αρχιμανδρίτες κι έναν Διάκονο της τοπικής Μητρόπολης. Μετά τη θρησκευτική τελετή έγινε το Προσκλητήριο των έξι χιλιάδων Στρατιωτών, Αεροπόρων και Χωροφυλάκων, που έπεσαν πολεμώντας τους ερυθρούς αντάρτες στον Γράμμο και στο Βίτσι. Η όλη εθνικοθρησκευτική Τελετή περατώθηκε με το ψάλσιμο του Εθνικού μας Ύμνου απ' την παρευρισκόμενη Διμοιρία στρατιωτών.

Ακολούθως, όλοι οι συμμετέχοντες στο Μνημόσυνο επισκέφθηκαν τον υπόγειο Κοιμητηριακό ναό του Νεκροταφείου και την παραπλήσιά του κρύπτη με τα τίμια οστά των Γενναίων μας και άναψαν ένα μελισσοκέρι ευγνωμοσύνης στη μνήμη τους. Ταυτόχρονα, υποσχέθηκαν ενδόμυχα, ότι δεν θα ξεχάσουν ποτέ και θα τιμούν εσαεί τους ήρωες πεσόντες Στρατιώτες περιόδου 1946-1949, στους οποίους η Πατρίδα μας, και ιδιαίτερα η Μακεδονία, οφείλει τη σωτηρία της απ’ τα νύχια του Κομουνισμού, και στους οποίους χρωστούμε όλοι οι ΄Έλληνες, Δεξιοί, Κεντρώοι και Αριστεροί, τη μεταπολεμική πρόοδο κι ευημερία μας.

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Στο Προσκλητήριο των Πεσόντων Στρατιωτών μας, που συνοδεύτηκε από ριπές πολυβόλων όπλων, αναφέρθηκε ο παρακάτω αριθμός αυτών:

1) Πεσόντες Αξιωματικοί και οπλίτες των Εθνικών μας Δυνάμεων στις μάχες Βιτσίου και Γράμμου κατά την τετραετία 1946 – 1949, που βρίσκονται θαμμένοι στο στρατιωτικό Νεκροταφείο Καστοριάς.

Αξιωματικοί Στρατού ξηράς:.......... 112

Υπαξιωματικοί:....... 94

Στρατιώτες:....... 5.718

Συνολο:........ 5.924

2) Πεσόντες άνδρες των Εθνικών μας Δυνάμεων καθ’ όλη την περίοδο του Ανταρτοπολέμου:

Αξιωματικοί Στρατού:.........1.198

Οπλίτες Στρατού:............ 14. 871

Αξιωματικοί Αεροπορίας:...........38

Οπλίτες Αεροπορίας:................... 6

Αξιωματικοί Χωροφυλακής: 125

Οπλίτες Χωροφυλακής:............1.500

Σύνολο πεσόντων:............. 17.738

Ας είναι αιωνία η μνήμη όλων των πεσόντων γενναίων Στρατιωτών μας κατά τον καταστροφικό Ανταρτοπόλεμο κι ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει.

Ψυχοσάββατο 22 Φεβρουαρίου 2020: Εθνικοθρησκευτικό Μνημόσυνο στα Στρατιωτικά Νεκροταφεία του Νομού Καστοριάς.

Γράφει ο Γεώργιος Τ. Αλεξίου, έφ. Υπολοχαγός ΠΒ.

Το ηρωικό 15ο Σύνταγμα Πεζικού θα τελέσει κι εφέτος, κατά το Ψυχοσάββατο 22 Φεβρουαρίου 2020, στα έξι (6) Στρατιωτικά Νεκροταφεία του Νομού Καστοριάς, δηλαδή της πόλης Καστοριάς, του Νεστορίου, του Άργους Ορεστικού, του Καλοχωρίου, του Μελά και του Δισπηλιού, το καθιερωμένο εθνικοθρησκευτικό Μνημόσυνο όλων των γενναίων στρατιωτών μας που έπεσαν υπέρ πατρίδος κατά τον επάρατο Ανταρτοπόλεμο 1946 – 1949. Στα Νεκροταφεία αυτά θα προσέλθουν και θα τιμήσουν τους ηρωικούς νεκρούς που είναι θαμμένοι εκεί πάμπολλοι γενναιόψυχοι κάτοικοι του νομού Καστοριάς, ευγνώμονες της υπέρτατης θυσίας των πεσόντων στρατιωτών μας. Ας είναι Αιωνία η μνήμη αυτών των στρατιωτών !

Ακολούθως παρουσιάζεται ένα σύντομο κείμενο αναφερόμενο στο Στρατιωτικό Νεκροταφείο πόλης Καστοριάς, που αποτελεί το σημαντικότερο και σεπτότερο μνημειακό συγκρότημα της νεότερης ιστορίας του Έθνους μας.

Το Στρατιωτικό Νεκροταφείο Καστοριάς.

Η ακριτική και εύανδρη Καστοριά υπήρξε απ’ τους αρχαίους χρόνους κι έως πρόσφατα (έτος 1949), ο προμαχώνας του Ελληνισμού και ο κυματοθραύστης των αλλόφυλων που επιβουλεύονταν τα εδάφη, την ελευθερία και το δημοκρατικό μας πολίτευμα. Οι ηρωικοί κάτοικοί της, οι γενναίοι και φιλελεύθεροι δημοκράτες Καστοριανοί, πολέμησαν πολλές φορές και από κοινού με τους λοιπούς Έλληνες αδελφούς τους, εναντίον ποικίλων και φοβερών εχθρών του Έθνους μας, εξωτερικών αλλά κι εσωτερικών. Κατά τους εν λόγω πολεμικούς αγώνες τους, και κυρίως κατά τον υπέρτατο αγώνα τους εναντίον των παραπλανημένων και άφρονων ερυθρών ανταρτών, πολλές χιλιάδες απ’ αυτούς (τους Καστοριανούς και λοιπούς Έλληνες φιλελεύθερους δημοκράτες) θυσίασαν τη ζωή τους για τη σωτηρία της Πατρίδας μας κι ετάφησαν τότε στα Στρατιωτικά νεκροταφεία της Καστοριάς, του Νεστορίου, του Άργους Ορεστικού, του Μελά και του Καλοχωρίου Καστοριάς. Η ταφή των εν λόγω αγνών και γενναίων Ελληνόπουλων στην αιματοβαμμένη και καθαγιασμένη απ’ την υπέρτατη θυσία τους, γη του Νομού Καστοριάς και η εφεξής ιερή παρουσία σ’ αυτήν (την καστοριανή γη) των χιλιάδων τάφων με τα τίμια οστά τους, αναδεικνύουν τ’ αναφερόμενα Στρατιωτικά νεκροταφεία ως τα σημαντικότερα εθνικά και θρησκευτικά μας μνημεία και ως τους σεπτότερους ιστορικούς τόπους του νεότερου Ελληνισμού.

Λόγω αυτής της μεγάλης εθνικής, θρησκευτικής και συναισθηματικής αξίας τους, τα προαναφερόμενα Στρατιωτικά Νεκροταφεία πρέπει να γίνουν καλώς γνωστά σε όλη την ελληνική επικράτεια. Επίσης και κατ’ ακολουθίαν, πρέπει κι επιβάλλεται, όλοι οι Έλληνες Δημοκράτες να επισκέπτονται συχνά τα εν λόγω Νεκροταφεία και να τιμούν ανάλογα τους ήρωες στρατιώτες μας που είναι θαμμένοι στον ιερό χώρο τους.

Το βιβλίο «Ναπολέων Ζέρβας – Άρης Βελουχιώτης» του Καστοριανού ιστορικού Ιωάννου Β. Αθανασόπουλου.

Βιβλιοπαρουσίαση

Την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2020 διατέθηκε στο ευρύ κοινό, μαζί με την έγκριτη αθηναϊκή εφημερίδα “Δημοκρατία”, ένα πολύ αξιόλογο ιστορικό βιβλίο, που φέρει τον τίτλο “Ναπολέων Ζέρβας – Άρης Βελουχιώτης, Συγκριτική μελέτη”. Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο Καστοριανός νέος επιστήμων ιστορικός κ. Ιωάννης Β. Αθανασόπουλος, του οποίου το Βιογραφικό Σημείωμα έχει ως εξής:

«Ο Ιωάννης Β. Αθανασόπουλος γεννήθηκε στην Καστοριά τό έτος 1987. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας - Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και συγγραφέας τού βιβλίου «Ναπολέων Ζέρβας και το έπος της Εθνικής Αντιστάσεως του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ», εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2015. Επίσης, είναι Υπεύθυνος ιστορικού αρχείου του Πανελληνίου Συνδέσμου Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ - Ναπ. Ζέρβας από το 2012. Έχει δημοσιεύσει άρθρα για την περίοδο της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944. Είναι διαχειριστής και κάτοχος της ιστοσελίδας ellhnikaxronika.com.»

Για το σημαντικό και πολύ ενδιαφέρον περιεχόμενο τού εν λόγω βιβλίου είναι καταγραμμένα απ' τον συγγραφέα του τα εξής περιληπτικά και συμπερασματικά στο οπισθόφυλλό του:

«Ναπολέων Ζέρβας – Άρης Βελουχιώτης: Πρόκειται αναμφίβολα για τις πλέον γνωστές ηγετικές προσωπικότητες των δύο μεγάλων αντιστασιακών οργανώσεων. Υμνήθηκαν και χλευάστηκαν όσο λίγοι και εξακολουθούν να αναφέρονται από «συμπαθούντες» και μη, ασταμάτητα στο σήμερα.

Ο Ναπολέων Ζέρβας υπήρξε ο ιδρυτής και αρχηγός του ΕΔΕΣ και των Εθνικών Ομάδων Ελλήνων Ανταρτών (ΕΟΕΑ), που πρωταγωνίστησε κατά βάση στην Ήπειρο και στην Αιτωλοακαρνανία στα χρόνια της κατοχής και της αντίστασης. Συνέδεσε το όνομά του με τον Γοργοπόταμο, το Μακρυνόρος, την μάχη της Πρέβεζας και την Μενίνα. Ωστόσο, η εμφάνισή του στην ιστορία ξεκινάει πριν από τον Μεσοπόλεμο. Πρωταγωνιστεί σε όλες σχεδόν τις εκστρατείες του Ελληνικού Στρατού, που μεγάλωσαν γεωγραφικά την Ελλάδα και διακρίνεται από τους πρώτους στα πεδία των μαχών.

Η φωτογραφία δεν είναι
 του  βιβλίου.

Από την άλλη, ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης. Ηγετική προσωπικότητα, που χωρίς καμία αμφισβήτηση, γιγάντωσε το κίνημα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Από τους ελάχιστους συνειδητούς κομμουνιστές και μέλος του κόμματος που πίστευε από την αρχή στον ένοπλο αγώνα. Καταδικάσθηκε και φυλακίστηκε για πολλά αδικήματα του κοινού ποινικού δικαίου, όντας υπερζηλωτής της υλοποίησης των αποφάσεων του κόμματος. Στα χρόνια τού καθεστώτος του Ιωάννη Μεταξά, υπέγραψε δήλωση μετανοίας αποκηρύσσοντας τον κομμουνισμό. Μία πράξη που θα τόν στιγματίσει στή συνείδηση τών ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ, προσδίδοντάς του τον απαξιωτικό χαρακτηρισμό του «δηλωσία». Στα χρόνια της κατοχής και αφού βγήκε στο βουνό, αναγκάστηκε να συμμετάσχει στην επιχείρηση ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου, μόνο και μόνο για να μην λάβει όλη τη δόξα ο «αντίπαλος» ΕΔΕΣ του Ζέρβα, του οποίου ο αρχηγός άμεσα συνείσφερε τις δυνάμεις του για το σαμποτάζ. Αποτέλεσμα ήταν να διασώσει το γόητρο του ΕΑΜ στα μάτια του απλού κόσμου. Ωστόσο, η δεύτερη αυτή «παρασπονδία» τού Βελουχιώτη αποτέλεσε την άτυπη στοχοποίησή του από το ΚΚΕ. Παρόλο που ο ίδιος, υπήρξε το πρόθυμο ενεργό μέλος να εφαρμόσει την πολιτική τού Σιάντου για τον κατοχικό εμφύλιο και την διάλυση κάθε άλλης αντιστασιακής οργάνωσης, ενώ οι κατακτητές ήταν στο εσωτερικό της χώρας και έμεναν στο απυρόβλητο, μετά την απελευθέρωση και τη συμφωνία της Βάρκιζας, θα εκδιωχθεί ουσιαστικά από τον Ζαχαριάδη και τους συντρόφους του. Εικάζεται ότι αυτοκτόνησε ενώ τον κυνηγούσε μέρος του Ελληνικού Στρατού μαζί με ένοπλους ντόπιους. Οπωσδήποτε ηθικά υπεύθυνο για το τέλος του ήταν το κόμμα στο οποίο αφιέρωσε όλη του τη ζωή».

Η φωτογραφία δεν είναι
του  βιβλίου.

Το παρουσιαζόμενο σημαντικό βιβλίο κυκλοφόρησε απ' τις “Εκδόσεις Πελασγός” του γνωστού εκδότη και άριστου πατριώτη κ. Ιωάννου Χρ. Γιαννάκενα, στον οποίον αξίζουν θερμά συγχαρητήρια για τη πολύτιμη και πολύχρονη σχετική προσφορά του προς το Έθνος μας.

Γιώργος Τ. Αλεξίου.

Η φωτογραφία δεν είναι
του  βιβλίου.

Η προτομή του Στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα
στην Ηγουμενίτσα.