Τα Εγκαίνια του ιερού ναού Αγίου Νικάνορος στην Καστοριά. 29 & 30 Σεπτεμβρίου 2012.

Ο ιερός ναός Αγίου Νικάνορος Καστοριάς.

     Στην Καστοριά τελέστηκαν, κατά το Σαββατοκύριακο 29 και 30 Σεπτεμβρίου 2012, τα Εγκαίνια του Ιερού Ναού Αγίου Νικάνορος συνοικίας Χλόης. Ταυτοχρόνως και με την ευκαιρία των εν λόγω Ιερών Εγκαινίων, έγινε η υποδοχή στον εγκαινιαζόμενο ναό τεμαχίου του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Μεγαλομάρτυρας Δημητρίου του Μυροβλήτου, από την πόλη της Θεσσαλονίκης.

    Αναλυτικά, κατά το προαναφερόμενο Σαββατοκύριακο πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω ιερές Ακολουθίες κι εκκλησιαστικές εκδηλώσεις:

    Το Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου και ώρα 6.00 μ.μ. έγινε στον κόμβο του Αγίου Νικάνορος, η υποδοχή του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Δημητρίου. Στη συνέχεια έγινε η κατάθεση Τιμίων και Ιερών Λειψάνων Αγίων Μαρτύρων στην Αγία Τράπεζα του εγκαινιαζόμενου ναού, κατά την τάξη των Εγκαινίων. Ακολούθως τελέστηκε Μέγας Πανηγυρικός Πολυαρχιερατικός Εσπερινός.

Το Ενθύμιον των ιερών εγκαινίων του ναού.

    Την Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου τελέστηκε η Ακολουθία των Ιερών Εγκαινίων του Ιερού Ναού και στη συνέχεια Πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία, που ήταν η πρώτη στον εγκαινιασμένο Ιερό Ναό του Αγίου Νικάνορος. Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας διανεμήθηκαν ενθύμια και ευλογίες των Ιερών Εγκαινίων.

Την ίδια Κυριακή και ώρα 6.00 μ.μ. τελέστηκε Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός και Πα­ράκληση του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτου, ενώ στη συνέχεια αναχώρησε το Ιερό Λείψανο του προαναφερόμενου αγίου για τον βυζαντινό Ναό Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης.

Εικόνα του αγίου Νικάνορος.

Ο Μητροπολίτης Καστοριάς κ.κ. Σεραφείμ
μεταφέρει το ιερό λείψανο του αγίου Δημητρίου.

Οι πιστοί περιμένουν τη μεταφορά του ιερού λειψάνου.

Η λειψανοθήκη του αγίου Δημητρίου.

Ο Μητροπολίτης Καστοριάς κ.κ. Σεραφείμ
κατά την τέλεση των ιερών εγκαινίων.

Ο Περιφερειάρχης και ο Αντιπερειφερειάρχης
προσέρχονται στο ναό του Αγίου Νικάνορος.

Η κ. Φρειδερίκη με το ανιψάκι της
στην είσοδο του ναού.

Γέρων Μοναχός του Αγίου Όρους
εξέρχεται απ' το ναό μετά την απόλυση.

Ο Γιώργος Αλεξίου έξω απ' το ναό.

Τα κίτρινα κρινάκια του Φθινοπώρου - Sternbergia lutea - στο Βογατσικό Καστοριάς

Τα κρινάκια του Βογατσικού

Το πανέμορφο χωριό Βογατσικό Καστοριάς είναι κτισμένο στη δυτική πλευρά ενός ασβεστολιθικού βουνού, που αποτελεί τη νότια απόληξη του όρους Σαρακίνα (μέγιστο ύψος 1.386 μ.). Το εν λόγω βουνό αποκτά κάθε χρόνο, κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, κατακίτριτο χρώμα, από τ’ αναρίθμητα κίτρινα κρινάκια που είναι φυτρωμένα και ανθίζουν τότε στις πετρώδεις πλαγιές του.

Οι φυσιολάτρες του Βογατσικού και του γειτονικού του Γέρμα, που γνωρίζουν το προαναφερόμενο εξαίσιο φαινόμενο, επισκέπτονται κατά την υπόψη εποχή τις εν λόγω βουνοπλαγιές, θαυμάζουν τ’ αμέτρητα κίτρινα αγριολούλουδα που τις στολίζουν, ξαπλώνουν ανάμεσα στις πυκνές συστάδες τους και τα – τις φωτογραφίζουν. Το ίδιο έπραξε και ο Γερμανιώτης δάσκαλος Γιώργος Αλεξίου στις 27 Σεπτεμβρίου 2012, μερικές δε απ’ τις φωτογραφίες των κίτρινων κρίνων που τράβηξε τις παρουσιάζει εδώ.

Το όμορφο Βογατσικό.
Πίνακας του Ζ. Μπλιάγκα.

Ο άγιος Ισίδωρος († 251 μ. Χ.) και το φυτό “ο σχίνος” (μαστιχόδενδρο).

Κείμενο Γιώργου Αλεξίου

Ο άγιος Ισίδωρος και καρποφόρο κλαδί σχίνου.
Σύνθεση Γ.Τ.Α.

Ο άγιος Ισίδωρος είναι ο πολιούχος τής μυροβόλου νήσου Χίου και ο προστάτης των αγροτών της που καλλιεργούν τα μαστιχόδενδρα. Ο εν λόγω άγιος είναι επίσης και πολύ αγαπητός στους χριστιανούς όλης της Οικουμένης και γι’ αυτό αρκετοί φέρουν το τιμημένο όνομά του ως βαπτιστικό τους (: Ισίδωρος, Σιδέρης, Ισιδώρα, Σιδηρούλα). Ο Ορθόδοξος Συναξαριστής αναφέρει τα εξής για τον υπόψη άγιο:

Ο άγιος Ισίδωρος έζησε και μαρτύρησε στα χρόνια του Ρωμαίου αυτοκράτορα Δεκίου (201 – 251 μ.Χ.). Καταγόταν από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ήταν ναύτης του πολεμικού της στόλου. Όταν κάποτε ο στόλος αγκυροβόλησαν στη νήσο Χίο, ο ειδωλολάτρης ναύαρχός του Νουμέριος πληροφορήθηκε ότι ο Ισίδωρος ήταν χριστιανός, εξεμάνη γι’ αυτό και τον διέταξε ν΄ απαρνηθεί την πίστη του και να θυσιάσει στα είδωλα. Ο Ισίδωρος όμως παρέμεινε πιστός στον Χριστό κι ένεκα τούτου οι στρατιώτες τού Νουμέριου τον βασάνισαν σκληρά και τον αποκεφάλισαν.

Ο άγιος Ισίδωρος.

Η χιώτικη παράδοση μάς πληροφορεί, ότι τα φρικτά βασανιστήρια και ο αποκεφαλισμός του αγίου Ισιδώρουν έγιναν μέσα σ’ ένα άλσος σχίνων. Μας πληροφορεί επίσης, ότι οι εν λόγω σχίνοι όταν είδαν τον μαρτυρικό θάνατο του αγίου Ισιδώρου “λυπήθηκαν” πολύ, ταράχτηκαν και πρωτάρχισαν να «δακρύζουν» τη γνωστή ρητινώδη μαστίχα. Από τότε οι ευσεβείς Χιώτες αναγνωρίζουν ως πολιούχο τους τον άγιο Ισίδωρο και θεωρούν τα μαστιχόδεντρα και τη μαστίχα ως πολύτιμα δώρα του στο νησί τους.

Η Βικιπαίδεια αναφέρει τα παρακάτω για το μαστιχόδενδρο και τη μαστίχα:

«Μαστίχα ονομάζεται η αρωματική φυσική ρητίνη που εξάγεται από το μαστιχόδεντρο (Πιστακιά η λεντίσκος ποικ. Χία). Το φυτό της μαστίχας, ο σχίνος, (επιστημονικά Pistacia lentiscus) είναι αειθαλής πυκνόφυλλος θάμνος, ο οποίος ανήκει στην οικογένεια της τερεβίνθου (Terebinthus lentisca Chia). Mπορεί να φτάσει και το ύψος των τριών μέτρων. Έχει απλωμένα κλαδιά και ανοιχτό ή σκούρο σταχτί κορμό, ανάλογα με την ηλικία του. Η επιφάνεια τού κορμού του έχει ακανόνιστες πλάκες, σαν ρυτίδες, όπως το πεύκο. Ευδοκιμεί σε όλες τις χώρες της Μεσογείου. Στο νησί της Χίου καλλιεργείται μία ιδιαίτερη ποικιλία σχίνου, ο μαστιχοφόρος σχίνος, από τον οποίο εξάγεται η φυσική ρητίνη ή μαστίχα, που είναι το σπουδαιότερο προϊόν του νησιού.

Μαστίχα ρέουσα από δένδρο σχίνου.

Η συλλογή της μαστίχας γίνεται με παραδοσιακό τρόπο. Εργάτες ισοπεδώνουν το χώρο γύρω από το δέντρο και σχίζουν τον κορμό του δέντρου σε συγκεκριμένα σημεία. Η μαστίχα αρχίζει να ρέει και σε 15 περίπου μέρες σταθεροποιείται και είναι έτοιμη προς συλλογή. Αυτή γίνεται από το Δεκαπενταύγουστο μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου. Κατόπιν το προϊόν κοσκινίζεται, πλένεται και καθαρίζεται επιμελώς, κομμάτι - κομμάτι, και κατόπιν προωθείται στο εμπόριο.

Η μαστίχα βρίσκει πολλές χρήσεις. Η πιο ευρεία από αυτές είναι ως τσίχλα ή ως άρωμα για τη ζαχαροπλαστική, ενώ γνωστό είναι και το λικέρ μαστίχας, το λεγόμενο μαστιχέλαιο».

Ο ναός του αγίου Ισιδώρου
στον τόπο που μαρτύρησε.

Στην περιοχή της Καστοριάς φυτρώνουν κι ευδοκιμούν πολλά δέντρα σχίνου. Τα περισσότερα βρίσκονται επάνω στο βουνό του Αγίου Αθανασίου πόλης, καθώς και στ’ ασβεστολιθικά βουνά Σαρακίνα Κορησού και Μελίσσι Βογατσικού. Οι Καστοριανοί που αγαπούν τη φύση κι εκδράμουν στην ύπαιθρο συναντούν συχνά θάμνους και μικρά δέντρα σχίνου και θαυμάζουν, κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου - Οκτωβρίου, τους κατακόκκινους κι εντυπωσιακούς καρπούς τους.

Κλαδίσκος και καρποί σχίνου της Καστοριάς.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας όρισε την εορτή του αγίου Ισιδώρου στις 14 Μαΐου.

Ἀπολυτίκιον του αγίου Ισιδώρου. Ἦχος δ΄ ΄Ὃ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.

Ὡς στρατευθεῖς τῷ Βασιλεῖ τῶν αἰώνων, τῶν ἐπιγείων τὴν στρατείαν ἀπώσω, καὶ εὐθαρσὼς ἐκήρυξας Χριστὸν τὸν Θεὸν ὅθεν τὸν ἀγῶνα σου, τὸν καλὸν ἐκτελέσας, Μάρτυς θεοδόξαστος, τοῦ Σωτῆρος ἐδείχθης ὂν ἐκδυσώπει σώζεσθαι ἠμᾶς, τοὺς σὲ τιμώντας, παμμάκαρ Ἰσίδωρε.

Σχίνος στον Γέρμα Καστοριάς.

Μετάλλιο με τη μορφή του αγίου Ισιδώρου.
6ος μ. Χ. αιών.

Το μαρτύριο του αγίου Ισιδώρου.

Ο τάφος του αγίου Ισιδώρου στη Χίο.

Φύλλα και ανώριμοι καρποί σχίνου.

Ώριμοι καρποί σχίνου της Καστοριάς.

Το βιβλίο Η ΠΑΝΑΓΙΑ "ΜΑΥΡΙΩΤΙΣΣΑ", έκδοση 2004.

Το παρουσιαζόμενο βιβλίο

Ο Καστοριανός δάσκαλος και θεολόγος Γιώργος Αλεξίου συνέγραψε κι έθεσε σε κυκλοφορία, κατά τον Δεκέμβριο του 2004, ένα αξιόλογο βιβλίο με τον τίτλο «Η Παναγία "Μαυριώτισσα"». Το εν λόγω πόνημά του είναι το 2^ο της εκδοτικής σειράς «Βυζαντινή Καστοριά. Εικονογραφία της Θεοτόκου», αναφέρεται δε στην Ιερά Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας και ειδικότερα σε δύο σημαντικές τοιχογραφίες των ισάριθμων ναών της, αντιστοίχως. Πιο συγκεκριμένα, το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει και παρουσιάζει στο ευρύ κοινό, με σαφήνεια και με γλαφυρότητα, δύο σύντομες εικονολογικές - θεολογικές μελέτες του Συγγραφέα του, που πραγματεύονται: Η 1^η τη βυζαντινή εικόνιση της Παναγίας Μαυριώτισσας (αρχές 13^ου αιώνα) του ομώνυμου ναού, και η 2^η την απεικόνιση «Ο Μελισμός» (έτους 1552), του εκεί ευρισκόμενου μεταβυζαντινού παρεκκλησίου Αγίου Ιωάννου Θεολόγου.

Η πρώτη απ’ τις προαναφερόμενες μελέτες, αυτή της Παναγίας Μαυριώτισσας, περιλαμβάνει επτά μικρά κεφάλαια, που επιγράφονται ως εξής:

a)      Ο βασικός εικονογραφικός τύπος της Παναγίας Οδηγήτριας

b)      Η βυζαντινή παράσταση της Παναγίας Μαυριώτισσας.

c)       Τα ιδιαίτερα στοιχεία της εικονιζόμενης Παναγίας Μαυριώτισσας, (: Η επιτοίχια αγιογράφησή της. Η απεικόνιση του Χριστού στον τύπο του Αναπεσόντος).

d)      Το εικονιστικό αρχέτυπο της Παναγίας Μαυριώτισσας.

e)      Ο ανακλινόμενος Χριστός της Οδηγήτριας, πρότυπο της παράστασης του Αναπεσόντος.

f)       Θεολογικό σχόλιο στην απεικόνιση της Παναγίας Μαυριώτισσας.

g)      Η μεταβυζαντινή εικόνα της Παναγίας Μαυριώτισσας.

Η δεύτερη μελέτη του ίδιου βιβλίου, που εξετάζει την πρωτότυπη λειτουργική παράσταση του «Μελισμού», έχει τ’ ακόλουθα δύο κεφάλαια:

Η θεματική τοιχογραφία της Παναγίας Μαυριώτισσας.
Αρχές 13ου αιώνα.

a)      Λειτουργικά θέματα της Ορθόδοξης εικονογραφίας, (: «Η Ουράνια Λειτουργία», «Η Λειτουργία των Πατέρων», «Η Κοινωνία των Αποστόλων»).

b) Η θεματική παράσταση του «Μελισμού», (:Περιγραφή της εικόνισης. Το υποδειγματικό όραμα της εν θέματι εικόνισης. Τα εικονιζόμενα λειτουργικά γεγονότα στην αναφερόμενη παράσταση του «Μελισμού»).

Κλείνοντας τη σύντομη παρουσίαση του θεματικού βιβλίου, σημειώνουμε ανακεφαλαιωτικά και συμπερασματικά, ότι πρόκειται για ένα πόνημα του κ. Γιώργου Τ. Αλεξίου, μικρό στο μέγεθος, αλλά σημαντικό ως προς το περιεχόμενο, το οποίο προστίθεται στην, ομολογουμένως, δυσεξήγητα πενιχρή βιβλιογραφία του σεπτού μοναστηριού της Παναγίας Μαυριώτισσας, που είναι απ’ τ’ αρχαιότερα και σημαντικότερα της Άνω Μακεδονίας.

Το μοναστήρι της Μαυριώτισσας. 10ος αιών.

Σημείωση: Το παρουσιαζόμενο βιβλίο διατέθηκε (σε) με τιμή κόστους στον ανάλογο χώρο του μοναστηριού της Παναγίας Μαυριώτισσας, επί 2 – 3 χρόνια κι έως την ανάληψη της Ηγουμενίας αυτού από κάποιον Αρχιμανδρίτη ονόματι Αλέξιο. Μέχρι τότε το είχαν προμηθευτεί αρκετοί Καστοριανοί με πνευματικά ενδιαφέροντα, καθώς και πολλοί αρχαιόφιλοι επισκέπτες κι ευσεβείς προσκυνητές της αναφερόμενης Ιεράς Μονής.

Η λατρευτική εικόνα της Παναγίας Μαυριώτισσας. 17ος αιών.

Η κόγχη του καθολικού της Μονής.

Οι ενωμένοι ναοί της Παναγίας
και του Θεολόγου, Μαυριώτισσας.

Η εξεταζόμενη παράσταση του Μελισμού
στο ναό του Θεολόγου. Σχέδιο του συγγραφέα.

Άποψη του μοναστηριού της Μαυριώτισσας.