Ο Καστοριανός Ιατροφιλόσοφος Θωμάς Μανδακάσης (1709 – 1796)

Οδός Μανδακάση στην Καστοριά

Ο Ιατροφιλόσοφος Θωμάς Μανδακάσης γεννήθηκε στην Καστοριά το έτος 1709. Ο πατέρας του ήταν πλούσιος γουνέμπορος. Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στην Καστοριά και κατόπιν συνέχισε τις σπουδές του, κατά σειρά, α) στην Κοζάνη, όπου υπήρξε μαθητής του Ευγενίου Βούλγαρη, β) στη Ρωσία, στο Γυμνάσιο του Μοναστηριού της Αγίας Τριάδας και γ) στην Κωνσταντινούπολη, στο φιλοσοφικό τμήμα της Μεγάλης του Γένους Σχολής, που είχε ιδρύσει ο Μανωλάκης ο Καστοριανός, το έτος 1663. Τέλος, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Λειψία της Γερμανίας, όπου παρακολούθησε μαθήματα Ιατρικής και Φιλοσοφίας κι όπου αναγορεύτηκε διδάκτορας της Ιατρικής, το έτος 1757.

Η Καστοριά, γενέτειρα του Μανδακάση

Ο Μανδακάσης, από το 1757 και μέχρι το έτος 1796 που απέθανε, πρόσφερε τις ιατρικές του υπηρεσίες στους κατοίκους της Λειψίας. Ενδιάμεσα όμως και για ένα χρονικό διάστημα τριών ετών (1767 - 1770), εργάστηκε ως διδάσκαλος και μάλιστα σχολάρχης στην αγαπημένη γενέτειρά του, την Καστοριά.

Το συγγραφικό, το εκδοτικό και το μεταφραστικό έργο του Μανδακάση είναι πολύ σημαντικό. Από τα συγγράμματα του ξεχωρίζουν τα εξής:

1)    Περί των αοράτων δια των ορατών εννοουμένων πραγμάτων και περί των αΰλων δια των ενεργειών αυτών εις αίσθησιν πιπτόντων και γινωσκομένων πραγμάτων.

2)      Περί της εις ημάς του Θεού αγάπης.

3)      Δέησις μετ’ αινέσεως.

4)      Περί μαθήσεως.

5)      Νουθεσία και έπαινος προς τον εαυτού φίλον.

Απ’ το θεολογικό - φιλοσοφικό περιεχόμενο των εν λόγω συγγραμμάτων τού Μανδακάση φαίνεται, ότι ο Καστοριανός ιατροφιλόσοφος ήταν πιστός Χριστιανός, καταρτισμένος Θεολόγος και άριστος διδάσκαλος των ομοεθνών του. Όλες αυτές οι αρετές του είναι εντυπωμένες κι εμφανίζονται εναργέστατα στο προαναφερόμενο κύριο φιλοσοφικό του σύγγραμμα, που φέρει τον τίτλο «Περί των αοράτων δια των ορατών εννοουμένων πραγμάτων...» (Εκδ. Λειψίας 1760). Τα σημαντικότερα τμήματα - αποσπάσματα απ’ αυτό το  έργο του αναφέρονται, Α) Στη σχέση του Θεού με τον άνθρωπο, και Β) Στις υπάρχουσες τρεις κατηγορίες των ανθρώπων (κατά τον Μανδακάση). Ακολούθως σημειώνεται το θέμα ενός εκάστου απ’ τα υπόψη αποσπάσματα:

Α) Η σχέση του Θεού με τον άνθρωπο

a)      Οι ευεργεσίες του θεού προς τον άνθρωπο

b)      Το καθήκον του ανθρώπου προς τον ευεργέτη του Θεό

c)       Ο Χριστιανός υπόδειγμα στον κόσμο

Β) Οι τρεις Κατηγορίες (τάξεις) των ανθρώπων

a)      Φιλόσοφοι ολιγογράμματοι

b)      Φιλόσοφοι εγγράμματοι

c)       Εγγράμματοι ψευδοφιλόσοφοι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:  Εισήγηση με θέμα τον ιατροφιλόσοφο Θωμά Μανδακάση θα παρουσιάσει ο γράφων Γιώργος Αλεξίου στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, που διοργανώνει ο Δήμος Καστοριάς, με γενικό θέμα: «Καστοριά: Ιστορία, Μνημεία & Τέχνη, Πολιτισμός, 1385-1912», στο Εκθεσιακό Κέντρο ΕΔΗΚΑ, από τις 7 έως τις 10 Νοεμβρίου 2012.

Ο Ευγένιος Βούλγαρης,
διδάσκαλος του Μανδακάση

Η αφίσα του  Συνεδρίου της Καστοριάς

Αφιέρωση συγγράμματος του Μανδακάση

Η Καστοριά κατά το ηλιοβασίλεμα