Εικόνες και τοιχογραφίες τής Παναγίας Δεξιοκρατούσης {τής “Δεξιάς"} στην περιοχή τής Καστοριάς.

 

    Οι ιερές εικόνες και τοιχογραφίες που παρουσιάζουν την Παναγία μας Παιδιοκρατούσα, δηλαδή να κρατάει με μητρική στοργή τον Χριστό ως τριετές Παιδίον στη σεπτή αγκαλιά της είναι πάμπολλες στον κόσμο της Χριστιανοσύνης. Οι περισσότερες απ' αυτές την εικονίζουν (την Παναγία) Αριστεροκρατούσα, δηλαδή να βαστάει τον Υιό της στην αριστερή μεριά τής αγκαλιά της. Άλλες εικόνες της, που είναι επίσης πάρα πολλές, την παριστάνουν Αγκαλοκρατούσα, ήτοι να έχει τον Χριστό στο μέσον τής αγκαλιάς της, και άλλες, πολύ λιγότερες απ' τις προαναφερόμενες, την εικονίζουν Δεξιοκρατούσα, έχοντας τον Χριστό στη δεξιά πλευρά της αγκαλιάς της.

    Η ιερότερη και πλέον γνωστή απ' τις εικόνες τής Παναγίας Δεξιοκρατούσης είναι η ονομαζόμενη Παναγία του Κύκκου, που βρίσκεται στο ομώνυμο μοναστήρι τής Κύπρου και αποτελεί την εφέστια εικόνα ολόκληρης της Μεγαλονήσου. Μία άλλη επίσης πολύ ιερή και γνωστή εικόνα τής Παναγίας Δεξιοκρατούσης είναι η φυλασσόμενη στον ομώνυμο ναό πόλης Θεσσαλονίκης, που δέχεται καθημερινώς μεγάλο πλήθος προσκυνητών.

    Εικόνες και τοιχογραφίες των τριών προαφερόμενων εικονιστικών τύπων σε αντίστοιχη αριθμητική αναλογία υπάρχουν βεβαίως και στην επαρχία της Καστοριάς. Και σ' αυτήν τη θεοφιλή επαρχία οι περισσότερες είναι της Παναγίας Αριστεροκρατούσης, ενώ ελάχιστες είναι τής Παναγίας Δεξιοκρατούσης (Δεξιάς). Εξ όσων γνωρίζει ο γράφων, τοιχογραφίες τής Παναγίας Δεξιάς έχουν από μία οι βυζαντινοί ναοί, α) της Παναγίας Ρασιώτισσας, έτ. 1411, β) του Αγίου Αλυπίου, έτους 1422 και γ) των Ταξιαρχών Μητροπόλεως, αρχών του 15ου αιώνα (βλέπε εδώ φωτογραφίες τους).

    Υπάρχει επίσης στην περιοχή τής Καστοριάς και μία {μόνο μία ;} φορητή εικόνα τής Παναγίας Δεξιοκρατούσης, χρονολογούμενη στα τέλη του 18ου – αρχές του 19ου αιώνα. Η εικόνα αυτή φυλάσσεται σε κάποιον εξοχικό ναό ενός μικρού χωριού, που βρίσκεται πλησίον τού Άργους Ορεστικού. Επειδή η εν λόγω εικόνα τής Παναγίας Δεξιάς είναι πρωτότυπη και πολύ ωραία, θα ήταν ευλογία να ποιηθεί ένα ακριβές αντίγραφό της και να αναρτηθεί στον έναν απ' τους λαμπρούς ενοριακούς ναούς τής κωμόπολης του Άργους Ορεστικού.

    Μία δεύτερη εικόνα τής Παναγίας Δεξιάς σύγχρονή μας βρίσκεται στον ενοριακό ναό του Αγίου Νεκταρίου Άργους Ορεστικού και είναι προσκυνηματική του. Αυτή η υπέροχη εικόνα αποτελεί αφιέρωμα του μακαριστού Μητροπολίτου Καστοριάς κυρού Σεραφείμ Παπακώστα και μετέχει σε κάθε λιτανεία που γίνεται πέριξ του εν λόγω ιερού ναού.

Τροπάρια της Παναγίας Δεξιάς.

Απολυτίκιον. 'Ηχος δ'. Ταχύ προκατάλαβε.

Τὸν πάντων Δεσπόζοντα, σωματωθέντα εκ σού,

βαστάζεις ως νήπιον, τη δεξιά σου χειρί, Παρθένε Πανύμνητε,

όθεν τούτο ορώντες, τη σεπτή σου εικόνι,

υμνούμέν σε Θεοτόκε και πιστώς σοι βοώμεν

Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου.

Κοντάκιον. 'Ηχος πλ.δ'. Τη υπερμάχω.

Τη Παναγία σου Εικόνι καταφεύγοντες

'Ηνπερ προσφόρως Δεξιάν καλούμεν Πάναγνε

Προσκομίζομεν τον ύμνόν σοι Θεοτόκε.

Αλλ' ως έφορος ημών και καταφύγιον

Καθοδήγει δεξιάς προς τρίβους πάντοτε

Τους βοώντάς σοι, Χαίρε Κόρη Πανύμνητε.

Μεγαλυνάριον. 'Ηχος πλ.δ'.

Χάριν ευφροσύνην τε και χαράν,

ρώσιν και υγείαν, και κινδύνων απαλλαγήν, δίδου Θεοτόκε,

ως προστασία κόσμου, τοις πόθω προσιούσι τω θείω οίκω σου.

Παρουσίαση.Γιώργος Τ. Αλεξίου.