Ο Χριστός στον τάφο Του ως λέων αναπεσών {: ως λέοντας αποκοιμηθείς}.

     

    Ο Ιησούς Χριστός παρουσιάζεται συμβολικώς σε δύο πολύ σημαντικές προφητείες τής Παλαιάς Διαθήκης ως λέων αναπεσών (: αποκοιμηθείς) και ως σκύμνος λέοντος (λεονταράκι) επίσης αναπεσών. Οι προφητείες αυτές είναι οι εξής:

i) «Σκύμνος λέοντος Ιούδα, εκ βλαστού υιέ μου ανέβης, αναπεσών εκοιμήθης ως λέων και ως σκύμνος, τις εγερεί αυτόν;» (Γεν. μθ' , 9).

ii) «...κατακλιθείς ανεπαύσατο ως λέων και ως σκύμνος·τις αναστήσει αυτόν;» (Αρ. κδ' , 9).

    Οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, και οι θεόπνευστοι υμνογράφοι και αγιογράφοι αυτής, εξέτασαν και μελέτησαν επισταμένως τους δύο συμβολικούς χαρακτηρισμούς τού Κυρίου που εμπεριεχόνται στις προπαρατιθέμενες προφητείες, δηλαδή του Χριστού ως λέοντος αναπεσόντος, και ως σκύμνου λέοντος επίσης  αναπεσόντος, τους ερμήνευσαν δε ως ακολούθως

Α) Ο “αναπεσών λέων”.

Ο χαρακτηρισμός του Χριστού ως “λέοντος αναπεσόντος” στις εν λόγω δύο Προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης σηματοδοτεί και παρουσιάζει συμβολικώς τον Ιησού Χριστό όπως ήταν κατά την τριήμερη ταφή Του, δηλαδή νεκρός μεν σωματικώς ως άνθρωπος, ολοζώντανος δε και πανίσχυρος ως Θεός.

    Ένας εκ των προαναφερόμενων αγίων Πατέρων, ο μέγας Πατριάρχης Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει σχετικώς τα εξής:

"Όπως ο λέων είναι φοβερός ακόμη κι όταν κοιμάται, έτσι και ο Χριστός ήταν δυνατός ακόμη και την ώρα του θανάτου του και πρόξενος φοβερών θαυμάτων: κρύφθηκε ο ήλιος, σείστηκε η γή, κόπηκαν βράχοι, σχίστηκε το παραπέτασμα του Ναού. Σκότος κατέλαβε τη γή και νύχτα εμφανίστηκε το καταμεσήμερο. Ο θάνατος καταργήθηκε και η τυρρανία του καταστράφηκε. Πολλά σώματα των κεκοιμημένων αγίων αναστήθηκαν. Αυτά τα φοβερά προείδε ο πατριάρχης και προφήτευσε λέγοντας: Αναπεσών εκοιμήθης ως λέων" (PG 54, 574).

    Την ίδια ερμηνεία δίνουν για τους υπόψη χαρακτηρισμούς του Χριστού και οι υμνογράφοι μας σε υψηλόπνοα τροπάριά τους, εκ των οποίων δύο τής Μεγάλης Εβδομάδας παρατίθενται παρακάτω:

α) Τροπάριο Μεγάλης Παρασκευής Εσπέρας.

Όλβιος τάφος! Εν εαυτώ γαρ δεξάμενος,

ως υπνούντα τον Δημιουργόν

ζωής θησαυρός θείος αναδέδεικται

εις σωτηρίαν ημών των μελωδούντων

Λυτρωτά ο Θεός ευλογητός ει

    Η μετάφραση του α' Τροπαρίου

Ευτυχισμένος τάφος, διότι αφού δέχτηκε μέσα του

τον Δημιουργόν σαν να κοιμόταν

αποδείχτηκε (ο τάφος) θησαυρός της αιώνιας ζωής

για τη δική μας σωτηρία που ψάλουμε μελωδικά

Δοξασμένος είσαι Θεέ Λυτρωτή μας.

β) Τροπάριο Μεγάλης Παρασκευής Εσπέρας

Ήχος β'.

Δεύτε ίδωμεν την ζωήν ημών, εν τάφω κειμένην,

ίνα τους εν τάφοις, κειμένους ζωοποιήση,

δεύτε σήμερον, τον εξ Ιούδα υπνούντα θεώμενοι,

προφητικώς αυτώ εκβοήσωμεν,

Αναπεσών κεκοίμησαι ως λέων, τις εγερεί σε Βασιλεύ;

αλλ' ανάστηθι αυτεξουσίως,

ο δους σεαυτόν, υπέρ ημών εκουσίως,

Κύριε δόξα σοι.

Μετάφραση του β΄ Τροπαρίου

Εμπρός να ιδούμε την αληθινή ζωή μας (τον Χριστό),

που βρίσκεται μέσα στον τάφο,

για να δώσει ζωή σ΄αυτούς που βρίσκονται νεκροί μέσα στους τάφους.

Εμπρός σήμερα, βλέποντας τον απόγονο του (προπάτορα) Ιούδα να κοιμάται

να τον προσφωνήσουμε με τα λόγια της προφητείας,

Ξάπλωσες και κοιμάσαι όπως το λιοντάρι, ποιος τολμάει να σε ενοχλήσει, ω Βασιλεύ;

Αλλά ξύπνησε και αναστήσου με τη δική Σου δύναμη,

Εσύ, που θυσίασες τον εαυτό Σου για τη δική μας σωτηρία,

Κύριε δόξα σε εσένα.

Β) “Ο Αναπεσών σκύμνος λέοντος”:

Ο χαρακτηρισμός του Χριστού ως “Αναπεσόντος σκύμνου λέοντος” στις υπόψη δύο Προφητείες, κατά τους προαναφερόμενους Θεολόγους τής Ορθόδοξης Εκκλησίας, παρουσιάζει συμβολικώς τον Χριστό της παιδικής ηλικίας, όταν ευρίσκετο κάτω από τη στοργική σκέπη της Παναγίας και των Αγγέλων Του. Τότε, που ως άνθρωπος ήταν ένα μικρό τριετές παιδίον, ως Θεός όμως ήταν το πανίσχυρο δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Οι εμπευσμένοι αγιογράφοι μας, βάσει του εξεταζόμενου χαρακτηρισμού του Χριστού, Τον εικόνισαν και τον εικονίζουν ως τριετές παιδίον αναπεσόν, να κοιμάται περίνους στο στρώμα Του, ενίοτε με ανοικτούς τους οφθαλμούς Του.

    Σε πολλούς ναούς τής Ορθοδόξου Εκκλησίας και βεβαίως και της Καστοριάς, υπάρχουν ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες τού Χριστού ως “παιδίου αναπεσόντος”, που προκαλούν ευλόγως την προσοχή και το θαυμασμό των εκκλησιαζόμενων Χριστιανών. Οι τοιχογραφίες αυτές φέρουν την προσδιοριστική επιγραφή “Ο Αναπεσών” και είναι αγιογραφημένες, κατά κανόνα, στο εσωτερικό υπέρθυρο της κεντρικής θύρας εισόδου των ναών.

Περατούμενης της παρούσης σύντομης θεολογικής αναφοράς στους προφητικούς χαρακτηρισμούς του Χριστού ως Λέοντος και ως Σκύμνου Λέοντος αναπεσόντος σημειώνονται ανακεφαλαιωτικώς και συμπερασματικώς τα εξής:

a) Ο σωματικός θάνατος του Θεανθρώπου Χριστού ομοίαζε με ύπνο, ήταν τριήμερος και καταργήθηκε από τον ίδιο (τον Κύριο) με την Ανάστασή Του.

b) Ο θάνατος των πιστών Χριστιανών ομοιάζει επίσης με ύπνο, είναι προσωρινός και θα καταργηθεί από τον Χριστό κατά τη Δευτέρα Παρουσία Του, όταν θα αναστηθούν οι νεκροί με εντολή Του.

Σημείωση. Μία αξιόλογη τοιχογραφία του “Χριστού Αναπεσόντος” (σκύμνου λέοντος αναπεσόντος} βρίσκεται στο ναό του Προδρόμου συνοικίας Απόζαρι Καστοριάς. Aυτήν την τοιχογραφία παρουσίασε με σχετικό δημοσίευμά του ο Γιώργος Τ. Αλεξίου στην εφημερίδα “Καστοριανή Εστία” (αριθ, φύλ. 699/ 21-5-1999). Φωτογραφίες των σελίδων τού εν λόγω δημοσιεύματος συνοδεύουν το παρόν κείμενο.

Γιώργος Τ. Αλεξίου.