Δύο σημαντικά εκκλησιαστικά τροπάρια με τα παρηγορητικά κι ενισχυτικά λόγια που θεωρούμε ότι απηύθυνε ο Ιησούς Χριστός στη βαρυπενθούσα μητέρα Του Παναγία κατά την ημέρα τής Σταύρωσης και τής ταφής Του. Η εικονιστική έκφραση τού περιεχομένου τους με την ονομασία “Μη εποδύρου μου, Μήτερ”.

 

    Η αγία Εκκλησία μας κοινοποιεί ψαλμοδικώς, τακτικώς κι επικαίρως στο εκκλησίασμα των ναών της τα θεματικά δύο τροπάρια, έχοντας τη βεβαιότητα, ότι τα εικαζόμενα παρηγορητικά λόγια τού Κυρίου που περιλαμβάνονται σ' αυτά και που απευθύνονται στη βαρυπενθούσα μητέρα Του Παναγία, αφορούν επίσης και απευθύνονται και σε όλες τις πονεμένες χριστιανές μητέρες όλων των αιώνων που απώλεσαν κάποιο λατρεμένο παιδί τους. Τα εν λόγω δύο τροπάρια παρατίθενται και σχολιάζονται ακολούθως:

1. Το Πρώτο Τροπάριο.

   Περιλαμβάνει και κοινοποιεί στους πιστούς τα παρηγορητικά λόγια, που θεωρούμε ότι “είπε” κι έπεμψε ο Χριστός μας με το σπαρακτικό βλέμμα Του στη μητέρα Του Παναγία, που στεκόταν κι έκλαιγε δίπλα Του σιωπηλά και με σπαραγμό ψυχής, όταν βρισκόταν καρφωμένος στον Σταυρό τού μαρτυρίου Του, είναι δε το ακόλουθο:

Θεοτοκίον. Ήχος δ'.

    Μη εποδύρου μου, Μήτερ καθορώσα, εν ξύλω κρεμάμενον, τον σον Υιόν και Θεόν, τον εφ' υδάτων κρεμάσαντα, την γην ασχέτως, και πάσαν κτίσιν δημιουργήσαντα, και γαρ αναστήσομαι, και δοξασθήσομαι, και τα του Άδου βασίλεια, συντρίψω σθένει, και αφανίσω τούτου την δύναμιν, και τους δεσμίους εκλυτρώσομαι, της αυτού κακουργίας ως εύσπλαγχνος, και Πατρί τω ιδίω, προσαγάγω ως φιλάνθρωπος.

Η νεοελληνική παράφρασή του 1ου τροπαρίου.

    Μη κλαις Μητέρα μου επειδή βλέπεις καρφωμένον στον Σταυρό εμένα τον Υιόν σου και Θεόν, εμένα που στερέωσα την ξηρά επάνω στα ύδατα της θάλασσας και που δημιούργησα όλην την κτίση, διότι θα αναστηθώ και θα δοξασθώ, και θα συντρίψω με τη δύναμή Μου τα βασίλεια του Άδη και θα αφανίσω τη δύναμή του και ως εύσπλαγχνος που είμαι θα ελευθερώσω απ' την κακουργία του αυτούς που είναι εκεί δεμένοι, και θα τους οδηγήσω και παραδώσω στον Θεό Πατέρα Μου επειδή είμαι φιλάνθρωπος.

2. Το δεύτερο Τροπάριο.

   

   Εμπεριέχει τα παρηγορητικά κι ενθαρρυντικά λόγια, που πιστεύουμε ότι είπε ο Κύριος νοερώς και μυστικώς στην λατρεμένη Του Μητέρα Παναγία που ολοφυρόταν δίπλα Του, όταν βρισκόταν νεκρός στον τάφο Του, είναι δε το εξής:

Κανόνας του Μεγάλου Σαββάτου, Ωδή θ', ο Ειρμός, ήχος πλ. β'.

Μη εποδύρου μου, Μήτερ, καθορώσα εν τάφω ον εν γαστρί άνευ σποράς συνέλαβες Υιόν· αναστήσομαι γαρ και δοξασθήσομαι, και υψώσω εν δόξη απαύστως ως Θεός τούς εν πίστει και πόθω σε μεγαλύνοντας.

Η νεοελληνική παράφραση τού 2ου τροπαρίου.

Μην κλαις για μένα, Μητέρα, βλέποντας στον τάφο νεκρόν εμένα που με συνέλαβες στη μήτρα σου χωρίς σπορά ανδρική, γιατί θ’ αναστηθώ και θα δοξαστώ και, ως Θεός, θ’ ανυψώσω σε άπαυστη δόξα όλους εκείνους που με πίστη και πόθο σε δοξάζουν.

    Το νοηματικό περιεχόμενο των εξεταζόμενων δύο σημαντικών τροπαρίων εκφράζεται και αποδίδεται πολύ καλά και εικαστικώς με την εικόνιση που έχει ως ονομασία της την πρώτη φράση των εν λόγω τροπαρίων “Μη εποδύρου μου, Μήτερ”, και που αγιογραφείται συνήθως εντός του Ιερού Βήματος των ναών μας, στην κόγχη της Πρόθεσής τους. Η αναφερόμενη εικόνιση αποτελεί βασική παραλλαγή τής δραματικής παράστασης που φέρει τον τίτλο “Η Αποκαθήλωσις” ή “Η Άκρα Ταπείνωσις”. Για την εικόνιση “Μη εποδύρου μου, Μήτερ” βλέπε τη σύντομη μελέτη του Γιώργου Τ. Αλεξίου στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση:

https://fos-kastoria.blogspot.com/2022/03/blog-post.html

Γιώργος Τ. Αλεξίου