«Μεσίτης Πεντηκοστής,
εφέστηκε σήμερον,
ένθεν του
θείου μεν Πάσχα,
θειοτάτω
φέγγει καταυγασθείσα,
εκείθεν δε,
του Παρακλήτου λάμπουσα χάριτι».
Το Πάσχα είναι, ως γνωστόν, η
κυριότερη εορτή της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτή η εορτή των εορτών και η
πανήγυρις των πανηγύρεων πλαισιώνεται από τις δύο εκτενέστερες και
σημαντικότερες εορταστικές περιόδους τού εκκλησιαστικού έτους, ήτοι την περίοδο
της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και την περίοδο του Πεντηκοσταρίου. Η πρώτη απ’ αυτές
τις περιόδους, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, διαρκεί περί τις σαράντα ημέρες, αρχίζει
την Καθαρά Δευτέρα και λήγει το Μέγα Σάββατο, ενώ η περίοδος τού Πεντηκοσταρίου
διαρκεί 50 ημέρες, αρχίζει την Κυριακή του Πάσχα και λήγει την Κυριακή της
Πεντηκοστής.
Οι άγιοι Πατέρες θέσπισαν στον μέσον
της Μεγάλης Σαρακοστής, για πνευματικούς λόγους, την εορτή της
Σταυροπροσκυνήσεως, ενώ, κατ’ αναλογίαν, και εις ανάμνησιν της διδασκαλίας τού
Ιησού Χριστού στο ναό του Σολομώντος κατά την εορτή της Σκηνοπηγίας (Ιωάν. ζ΄.
14), όρισαν στο μέσον της περιόδου τού Πεντηκοσταρίου, δηλαδή 25 ημέρες μετά το
Πάσχα, την εορτή της Μεσοπεντηκοστής.
Η Μεσοπεντηκοστή είναι μία μεγάλη δεσποτική εορτή της Ορθοδοξίας με χαρμόσυνο και πανηγυρικό χαρακτήρα, η οποία ενώνει και συνδέει το Πάσχα με την Πεντηκοστή. Κατά την Μεσοπεντηκοστή, η Εκκλησία μας παρουσιάζει στους πιστούς της το υψηλό και σωτήριο περιεχόμενο δύο ομιλιών του Ιησού Χριστού, που έγιναν στο ναό των Ιεροσολύμων κατά τη διάρκεια μίας εορτής της Σκηνοπηγίας.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μάς πληροφορεί σχετικώς, ότι ο Κύριος ανέβηκε στα Ιεροσόλυμα κατά την αναφερόμενη οκταήμερη (7 + 1) εορτή της Σκηνοπηγίας και εισήλθε στο ναό δύο φορές, την τέταρτη και την όγδοη ημέρα της. Ευρισκόμενος εκεί στάθηκε στο μέσον του ιερού χώρου και κήρυξε και συνομίλησε ισάριθμες φορές με τους Νομοδιδασκάλους και με τον απλό λαό του Ισραήλ.
Με τα εν λόγω κηρύγματα και τις
συνομιλίες Του ο Κύριος δήλωσε και δηλώνει διαχρονικά, ότι αυτός είναι ο Μεσσίας
Χριστός, η Σοφία και ο Λόγος του Θεού, ο μόνος αληθινός Διδάσκαλος, η άφθαρτη και
ακένωτη πηγή, απ’ όπου αναβλύζει το ύδωρ της σοφίας και της ζωής, δηλαδή το
Άγιο Πνεύμα, το οποίο μεταβάλλει τους ανθρώπους που το πίνουν σε νοητές πνευματικές
πηγές.
Η παρουσίαση της αναφερόμενης εισόδου του Ιησού Χριστού στο ναό του Σολομώντος κατά την εορτή της Σκηνοπηγίας και το
εκεί γενόμενο κήρυγμά Του γίνονται από την Εκκλησία μας στους πιστούς της
συνδυαστικά και από κοινού με τα εξής ανάλογα μέσα: α) με το ευαγγελικό
ανάγνωσμα τής ημέρας (Ιωάν.
ζ΄. 14 – 30), β) με
υπέροχους εκκλησιαστικούς ύμνους και γ) με εμπνευσμένες δεσποτικές απεικονίσεις.
Απ’ τα πολλά κι
εξαίρετα τροπάρια τής Μεσοπεντηκοστής που κοινοποιούν άριστα το θεολογικό και πνευματικό
περιεχόμενό της, παρατίθεται εδώ ενδεικτικώς ένα, το Κοντάκιό της (σε κείμενο
και μετάφραση).
Κοντάκιον. Ήχος δ΄.
Της εορτής της νομικής μεσαζούσης, ο των απάντων Ποιητής και Δεσπότης,
προς τους παρόντας έλεγες, Χριστέ ο Θεός. Δεύτε και αρύσασθε, ύδωρ αθανασίας, όθεν
σοι προσπίπτομεν και πιστώς εκβοώμεν, τους οικτιρμούς σου δώρησαι ημίν, συ γαρ
υπάρχεις πηγή της ζωής ημών.
Απόδοση στη Νεοελληνική.
Ενώ η νομική Εορτή (της Σκηνοπηγίας) βρισκόταν στο μέσον της (:
τέταρτη ημέρα), εσύ Χριστέ ο Θεός, που είσαι ο Ποιητής και Δεσπότης του παντός,
έλεγες προς τους παρόντες Ιουδαίους: Ελάτε κοντά μου για να λάβετε ύδωρ που
αποδιώχνει το θάνατο και εισάγει στην άφθαρτη θεία ζωή (: το Άγιον Πνεύμα). Γι’
αυτό κι εμείς οι πιστοί σε προσκυνούμε και σε φωνάζουμε δυνατά. Κύριε χάρισέ
μας τη συμπάθεια και το έλεός σου, εσύ που είσαι η αστείρευτη πηγή της ζωής
μας.
Ως προαναφέρθηκε,
το θεολογικό περιεχόμενο και το πνευματικό νόημα τής Μεσοπεντηκοστής
παρουσιάζεται από την Εκκλησία μας στα μέλη της και με ανάλογες απεικονίσεις
(φορητές εικόνες και τοιχογραφίες). Μία τέτοια επιτοίχια απεικόνιση βρίσκεται
στο καθολικό της Αγίας Παρασκευής, τής ομώνυμης ιεράς μονής Φλαμουριάς
(Δομαβιστίου) Βοΐου. Στην εν λόγω τοιχογραφία εικονίζεται ο Κύριος με θεανδρική
μορφή και με διδασκαλική ενδυμασία, καθισμένος επί θρόνου στο μέσον του ναού
του Σολομώντος. Με το δεξί Του χέρι ευλογεί και με το αριστερό κρατάει ένα
ανοιχτό Ευαγγέλιο. Ολόγυρά Του στέκονται όρθιοι και το ακούν με προσοχή πολλοί
Ιουδαίοι. Στον ουρανό τής εικόνας είναι αναγραμμένη η υπόθεσή της: «Η
Μεσοπεντηκοστή».
Περατουμένου του παρόντος σύντομου κειμένου αναφέρεται, ότι κατά την ένδοξη περίοδο της βυζαντινής αυτοκρατορίας η Μεσοπεντηκοστή εορταζόταν στην Κωνσταντινούπολη επί οκτώ ημέρες με μεγάλη λαμπρότητα. Σήμερα δυστυχώς αυτή η μεγάλη εορτή είναι σχεδόν άγνωστη στο ευρύ κοινό, ίσως επειδή το ιστορικό γεγονός τής αναφοράς της δεν εντυπωσιάζει, κι επειδή το θέμα της είναι σχεδόν αποκλειστικά θεωρητικό. Εξίσου άγνωστες και σπάνιες είναι, πιθανόν για τους ίδιους λόγους, και οι ενδιαφέρουσες απεικονίσεις αυτής (της Μεσοπεντηκοστής), ως η θεματική.
Σημείωση.
Βλέπε για την ιερά μονή Αγίας Παρασκευής Φλαμουριάς Βοΐου.
1) http://fos-kastoria.blogspot.com/2012/07/25-2012.html
2) http://fos-kastoria.blogspot.com/2020/12/17.html
Γιώργος Τ. Αλεξίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου