Χριστούγεννα, η ανατολή του Πνευματικού Ηλίου {: του Χριστού} που φωτίζει όλον τον κόσμο.

 Γράφει ο Γιώργος Τ. Αλεξίου

Η Αγία Γραφή μάς γνωστοποιεί και η αγία Εκκλησία μάς διδάσκει, ότι ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είναι ο νοητός και αληθινός Ήλιος, που ανέτειλε κατά την ημέρα της γεννήσεώς Του εδώ στη γη και φωτίζει έκτοτε και θα φωτίζει εσαεί με το πνευματικό φως Του όλον τον κόσμο. Ο εν λόγω συμβολισμός του Χριστού με τον πνευματικό Ήλιο και κατά συνάφεια με την ανέσπερη θεία Ανατολή αναγγέλθηκε (και) από τον προφήτη Ζαχαρία. Η αναγγελία αυτή καταγράφεται ως ακολούθως στο ιερόν Ευαγγέλιον του Λουκά:

“Και ο Ζαχαρίας, ο πατέρας αυτού (: του Ιωάννου Προδρόμου), εγέμισε με Πνεύμα άγιον και επροφήτευσε λέγων,...και ένεκα ακριβώς αυτής της ευσπλαγχνίας μάς επεσκέφθη θεία Ανατολή από τον ουρανόν, ο Ήλιος της δικαιοσύνης, δηλαδή ο Χριστός, διά να φωτίσει εκείνους, που απηλπισμένοι δούλοι είναι βυθισμένοι εις το σκότος της πλάνης και την σκιάν του πνευματικού θανάτου, να κατευθύνει και να ενισχύει τους πόδας ημών, διά να βαδίσωμεν τον δρόμον, που οδηγεί εις την ειρήνην του Θεού και την αιωνίαν σωτηρίαν” (Λουκ. Α΄, 67, 78-79. Ερμην. Απόδοσις υπό Ι. Θ. Κολιτσάρα).

Την προπαρατιθέμενη προφητεία την εξηγεί ως ακολούθως ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης:

“...Η μεγάλη ημέρα της αιώνιας ζωής δεν θα φωτίζεται πλέον από τον ορατό ήλιο, αλλά από το αληθινό φως, τον Ήλιο της Δικαιοσύνης, που ονομάζεται από τους Προφήτες Ανατολή, γιατί δεν κρύβεται πλέον από τη Δύση” (PG XLIV, 505 A).

Επίσης ο Ευαγγελιστής Ιωάννης σημειώνει περί όλων αυτών τα εξής στο προφητικό βιβλίο του “Αποκάλυψις”:

Στη νέα Ιερουσαλήμ “... νύχτα δεν θα υπάρχει πλέον, ούτε και καμία ανάγκη λύχνου και φωτός ηλίου, διότι Κύριος ο Θεός θα φωτίζει αυτούς με το απρόσιτον υπέρλαμπρον αυτού φως,...” (Αποκ. κβ΄, 5).

Οι θεολόγοι Υμνογράφοι της Ορθοδοξίας έχοντας και λαμβάνοντας υπόψιν την προαναφερόμενη διδασκαλία της Εκκλησίας μας, περί του Ιησού Χριστού ως νοητού Ήλιου της Δικαιοσύνης και θείας Ανατολής, εμπνεύστηκαν και συνέθεσαν υπέροχα τροπάρια ανάλογου περιεχομένου. Στα τροπάρια αυτά περιλαμβάνεται κι ένα καταπληκτικό “Εξαποστειλάριον” που ψάλλουμε την ημέρα των Χριστουγέννων κατά την ακολουθία του Όρθρου, στο οποίο ο Χριστός αποκαλείται “Ανατολή ανατολών”! Το τροπάριο αυτό έχει σε κείμενο και ερμηνευτική απόδοση ως κάτωθι:

“Επεσκέψατο ημάς εξ ύψους ο Σωτήρ ημών, Ανατολή ανατολών, και οι εν σκότει και σκιά, εύρομεν την αλήθειαν και γαρ εκ της Παρθένου ετέχθη ο Κύριος”.

Δηλαδή, “Ο Χριστός, ο Κύριος και Σωτήρας μας, που είναι η Ανατολή των ανατολών (!), κατέβηκε απ' τον ουρανό, μας επισκέφτηκε εδώ στη γη, γεννήθηκε απ' την Παρθένο Μαρία και όσοι βρισκόμασταν στο σκοτάδι και τη σκιά τής αμαρτίας βρήκαμε χάρις εις Αυτόν την αλήθεια”.

Το παράδειγμα των ιερών υμνογράφων της Εκκλησίας μας, ακολούθησαν και οι θεόπνευστοι αγιογράφοι αυτής και παρουσίασαν με άριστο τρόπο τον Ιησού Χριστό ως τον πνευματικό Ήλιο, ως το Φως του κόσμου. Συγκεκριμένως, αγιογράφησαν τον Κύριο με τη θεανδρική του μορφή ως Παντοκράτορα ή ως Μέγαν Διδάσκαλον, να κρατάει στο αριστερό Του χέρι ένα ανοιχτό Ευαγγέλιο, επί του οποίου αναγράφεται, κατά περίπτωση, μία από τις παρακάτω δύο ανάλογες αποκαλυπτικές ρήσεις Του:

α) “Εγώ ειμι το Φως του κόσμου, ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν την σκοτία, αλλ΄ έξει το φως της ζωής”. (Ιωάν 1β΄, 12).

Δηλαδή, “Εγώ είμαι το φως όλου του κόσμου, εκείνος που με ακολουθεί πιστά δεν θα περιπατήσει εις το σκότος με άμεσον τον κίνδυνον να κρημνισθεί εις τα βάραθρα, αλλά θα έχει το πνευματικόν φως που ακτινοβολείται από τον Θεόν, την πηγήν της ζωής”. (Ερμην. Απόδοσις υπό Ι. Θ. Κολιτσάρα).

β) “Εγώ φως εις τον κόσμον ελήλυθα, ίνα πας ο πιστεύων εις εμέ εν τη σκοτία μη μείνη” (Ιωάν. Ιβ΄, 46).

Δηλαδή, “Εγώ φως πνευματικόν ήλθα εις τον κόσμον, διά να μη μείνει εις το σκοτάδι της πλάνης και της αμαρτίας κανένας από εκείνους που πιστεύουν εις εμέ”. (Ερμην. Απόδοσις υπό Ι. Θ. Κολιτσάρα).

Οι εικονίσεις αυτές του Κυρίου – Φωτός του κόσμου είναι οι σημαντικότερες απ' όσες υπάρχουν εντός των ιερών ναών μας είναι δε γνωστές με την εκφραστική ονομασία “Ιησούς Χριστός - το Φως του Κόσμου”. Σημειωτέον, ότι εκάστη εξ αυτών βρίσκεται αγιογραφημένη, κατά κανόνα, είτε σε τοιχογραφία του τρούλου των ναών, είτε σε φορητή εικόνα του τέμπλου τους, πρώτη στα δεξιά της Ωραίας πύλης του.

Σημειώσεις.

1) Η πλειονότητα των εικόνων “Ιησούς Χριστός - το Φως του κόσμου” έχει αναγραμμένη στο ανοιχτό Ευαγγέλιο που κρατάει στο χέρι Του ο εικονιζόμενος “Κύριος ο Παντοκράτωρ” ή “ο Μέγας Διδάσκαλος”,  την προαναφερόμενη ρήση Του “Εγώ ειμί το Φως του κόσμου...”. Οι ομότυπες εικόνες με αναγραμμένη τη ρήση “Εγώ φως εις τον κόσμον ελήλυθα...” είναι λιγότερες, μία δε εξ αυτών βρίσκεται στο τέμπλο του ναού Αγίων Αναργύρων Ντολτσού Καστοριάς.

2. Για τον Ιησού Χριστό ως το Φως του Κόσμου βλέπε κείμενο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

   https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/12435-ego-eimi-to-fos-tou-kosmou