Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2020

Ο Ιησούς Χριστός ως “ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος” σε τοιχογραφία τής ιεράς μονής Αγίας Παρασκευής Φλαμουριάς Βοΐου {17ος αι.;}. Χριστουγεννιάτικη παράσταση.

          

Κείμενο Γιώργου Τ. Αλεξίου.

Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είναι, ως γνωστόν, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, που εγεννήθη εκ του Θεού Πατρός προ πάντων των αιώνων. Ο Χριστός, κατά τους χρόνους τής Παλαιάς Διαθήκης, δηλαδή πριν απ' την ενσάρκωσή Του εδώ στη γη, εμφανιζόταν στους Προφήτες με Αγγελική μορφή, και συγκεκριμένα ως “ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος”, τουτέστιν ώς ο Άγγελος τής Μεγάλης Απόφασης του Θεού να σώσει το ανθρώπινο γένος από την αμαρτία. Μ΄ αυτήν την αγγελική μορφή Του παρουσιάστηκε ο Κύριος και στον Προφήτη Ησαΐα, κι ακριβώς έτσι Τον παρουσίασε κι αυτός στους ανθρώπους, όταν προφήτεψε και προανήγγειλε το χαρμόσυνο γεγονός της Γεννήσεώς Του στη Βηθλεέμ. Η αναφερόμενη προφητεία του Προφήτη Ησαΐα έχει ως εξής:

Αρχαίο κείμενο.

...ότι παιδίον εγεννήθη ημίν υιός και εδόθη ημίν ου η αρχή εγενήθη επί του ώμου αυτού και καλείται το όνομα αυτού μεγάλης βουλής άγγελος εγώ γαρ άξω ειρήνην επί τους άρχοντας ειρήνην και υγιείαν αυτώ”. (Ησ. Θ΄, 6).

Ερμηνευτική απόδοση κειμένου.

Αυτά δε θα πραγματοποιηθούν, διότι θα γεννηθή δι' ημάς παιδίον, θα δοθή εις ημάς ο υιός αυτός, του οποίου η αρχή και εξουσία υπάρχει απ' αρχής επάνω στους ώμους του και θα καλήται το όνομα αυτού αγγελιαφόρος της μεγάλης βουλής του Θεού, θαυμαστός σύμβουλος, Θεός ισχυρός, εξουσιαστής, αρχηγός της ειρήνης, πατήρ του μέλλοντος αιώνος. “Εγώ, λέγει ο θεός, θα φέρω την ειρήνην στους άρχοντας, ειρήνην και υγείαν θα χορηγήσω στο παιδίον αυτό”. (Ερμηνευτική απόδοση Ιω. Θ. Κολιτσάρα).

Έχοντας υπόψη όλα τα προαναφερόμενα οι άγιοι Πατέρες και συγγραφείς τής Εκκλησίας μας, και οι θεόπνευστοι Υμνογράφοι αυτής, καθώς και οι θεολόγοι αγιογράφοι της, παρουσίασαν πολλάκις, αντιστοίχως και αναλόγως, τον Χριστό ως τον Άγγελο της Μεγάλης Βουλής, συνέδεσαν δε νοηματικώς αυτήν την αγγελική μορφή κι εμφάνισή Του με την Γέννησή Του από την Παρθένο Μαρία στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Δύο σχετικά χριστουγεννιάτικα τροπάρια παρατίθενται ακολούθως.

Τροπάριο 1ο.

Θεός ων ειρήνης, Πατήρ οικτιρμών, της μεγάλης βουλής Σου τον Άγγελον, ειρήνην παρεχόμενον, απέστειλας ημίν, όθεν θεογνωσίας, προς φως οδηγηθέντες, εκ νυκτός ορθρίζοντες, δοξολογούμεν σε φιλάνθρωπε.

Μετάφραση τροπαρίου.

Εσύ που είσαι ο Θεός της ειρήνης και ο πατέρας της ευσπλαχνίας, απέστειλες σε μας τον Χριστό, τον Αγγελιαφόρο τής μεγάλης Σου απόφασης για να μας παρέχει την ειρήνη. Οπότε οδηγηθήκαμε στο φως της θεογνωσίας, και πολύ πρωί και πριν να φέξει, Σε δοξολογούμε φιλάνθρωπε.

(Καταβασία Ε΄ Ωδής Κανόνα Χριστουγέννων).

Τροπάριο 2ο

Η αγιωτέρα, των αγγέλων και πάσης της κτίσεως, βουλής μεγάλης της πατρώας, νυν τον Άγγελον τίκτει, σαρκί πάντων εις ανάκλησιν, των μελωδούντων απαύστως αυτώ. Άγιος ει Κύριε.

Μετάφραση τροπαρίου.

Η Παρθένος Μαρία, η πιο αγία από τους αγγέλους και από όλη την κτίση, γεννά κατά σάρκα τώρα τον Αγγελιαφόρο τής μεγάλης απόφασης του Θεού Πατέρα, για να καλέσει να γυρίσουν πίσω όλοι όσοι Του ψάλλουν μελωδικά και ακατάπαυστα: Κύριε, είσαι άγιος.

(Θεοτοκίο Γ΄ Ωδής, Κανόνα Κυριακής προ της Χριστού Γεννήσεως).

'Οπως οι Υμνογράφοι της Εκκλησίας μας, έτσι και οι εμπνευσμένοι αγιογράφοι της παρουσίασαν και παρουσιάζουν σε τοιχογραφίες και φορητές εικόνες τον Ιησού Χριστό αγγελόμορφον, δηλαδή έχοντα αγγελική όψη και αγγελικά πτερά. Τέτοιες πνευματικές και λίαν ενδιαφέρουσες παραστάσεις υπάρχουν σε πολλούς ναούς τής πατρίδας μας, και βεβαίως και στην Καστοριά (: στην Παναγία Κουμπελίδικη, στην Παναγία Ζευγοστασίου, στον Άγιο Δημήτριο Κλεισούρας κ.ά.).

Μία ανάλογη κι εξαιρετική τοιχογραφία του Χριστού – Αγγέλου της Μεγάλης Βουλής υπάρχει στο καθολικό τού μοναστηριού τής Αγίας Παρασκευής Φλαμουριάς Βοΐου, που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Σισάνι και Νάματα και υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης. Η εν λόγω τοιχογραφία είναι φιλοτεχνημένη στην εσωτερική κάτω επιφάνεια τής νότιας αψίδας που στηρίζει τον μοναδικό τρούλλο του ναού, όπου υπάρχει η πανίερη μορφή του Παντοκράτορα. Σ΄ αυτήν την τοιχογραφία ο Χριστός είναι ζωγραφισμένος στο κέντρο δύο επάλληλων δίσκων, και απεικονίζεται σε προτομή, ως Εμμανουήλ, (: εφηβικής ηλικίας), με αγγελικά πτερά, να ευλογεί με το δεξί Του χέρι και να κρατάει μισοτυλιγμένο ειλητάριο στο αριστερό. Απ' τους αναφερόμενους δίσκους ο εσωτερικός φέρει ολόγυρά του έξι ακτίνες και περιβάλλεται από δύο εξαπτέρυγα Σεραφείμ και από έξι πολυόματα Χερουβείμ, ενώ ο εξωτερικός είναι διακοσμημένος με αστέρια και πλαισιώνεται από τα σύμβολα των τεσσάρων Ευαγγελιστών.

Εκατέρωθεν των περιγραφόμενων δύο δίσκων με την εικόνιση του Χριστού – Αγγέλου τής Μεγάλης Βουλής, στην ίδια επιφάνεια τής νότιας αψίδας του ναού, υπάρχουν αγιογραφημένες πέντε βασικές ευαγγελικές σκηνές, που θεματολογικώς σχετίζονται ιδιαίτερα με την αναφερόμενη εικόνιση. Πρόκειται για τις τοιχογραφημένες παραστάσεις, α) του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, β) της Γεννήσεως του Χριστού, γ) της Βρεφοκτονίας, δ) της Υπαπαντής του Κυρίου, και ε) της Βαπτίσεώς Του. Οι εν λόγω πέντε παραστάσεις, που συνοδεύουν τη θεματική εικόνιση του Χριστού - Αγγέλου της Μεγάλης Βουλής, υποδεικνύουν και δηλώνουν στους θεατές τους, ότι αυτή, δηλαδή η εμπνευσμένη κι εντυπωσιακή απεικόνιση του Χριστού με τη μορφή του Αγγέλου της Μεγάλης Βουλής παραπέμπει και αναφέρεται πρωτίστως και κυρίως στη θαυμαστή Γέννησή Του, είναι δηλαδή μία ιδιότυπη χριστουγεννιάτικη παράσταση.

Βλέπε για το σεπτό μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής Φλαμουριάς:

1) https://greekorthodoxreligioustourism.blogspot.com/2019/07/blog-post.html

2) http://fos-kastoria.blogspot.com/2012/07/25-2012.html








Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου