Το εξωκκλήσι του οσίου Ονουφρίου (+ 12 Ιουνίου) στο χωριό Πτελέα Καστοριάς.

Σύνθεση  Γ. Τ. Α.

Πλησίον του χωριού Πτελέα Καστοριάς, σε απόσταση 1χλμ. περίπου απ' την είσοδο του οικισμού του, υψώνεται ένας μικρός πανέμορφος γήλοφος, που έχει στην κορυφή του τον αξιόλογο βυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου του Πετρίτη. Αυτός ο ναός είναι σχεδόν εξολοκλήρου πετρόκτιστος, μονόχωρος και με καμαρωτή στέγη. Στην πρόσοψή του κι ακριβώς επάνω απ' τη μοναδική του είσοδο, έχει μία επιμήκη εντυπωσιακή επιγραφή καμωμένη με εντοιχισμένους κεράμους, που αναφέρει τα εξής: “Εκτίσθη εν έτει 1417”.

Πολύ κοντά στον εν λόγω εξοχικό ναό του Αγίου Νικολάου του Πετρίτη βρίσκεται η αρχή ενός ανηφορικού αγροτικού δρόμου που καταλήγει, μετά από 2 χλμ. περίπου, στο θεματικό κι εξεταζόμενο ξωκλήσι του οσίου Ονουφρίου. Το ξωκκλήσι αυτό, σύμφωνα με μαρτυρίες ηλικιωμένων κατοίκων της Πτελέας, είναι πολύ παλιό, καταστράφηκε δε στο παρελθόν 2–3 φορές από αλλοεθνείς χριστιανομάχους και ανακατασκευάστηκε προσφάτως από ευσεβείς κατοίκους τού ίδιου χωριού.

Ο όσιος Ονούφριος.

Τοιχογραφία στο ναό Αγίου

 Νικολάου Θεολογίνας

 Καστοριάς. Έτ. 1663.

Αναφορικά με τους προαναφερόμενους εξοχικούς ναούς του Αγίου Νικολάου του Πετρίτη και του Οσίου Ονουφρίου, ο Καστοριανός βυζαντινολόγος Γιώργος Αλεξίου έχει την άποψη - στηριζόμενη σε υπάρχοντα σχετικά στοιχεία και σε ανάλογες ενδείξεις -, ότι ήταν κατά το παρελθόν (15ος – 17ος αιών;), ο μεν Άγιος Νικόλαος καθολικό ιεράς Μονής ο δε άγιος Ονούφριος παρεκκλήσι της Μονής αυτής.

Για τον όσιο Ονούφριο αναφέρονται τα εξής στον διαδικτυακό ιστότοπο “Ορθοδοξία”:

Ο Όσιος Ονούφριος και τα δύο λιοντάρια

O Όσιος Ονούφριος ο Αιγύπτιος (320 μ.Χ. - 400 μ.Χ.) τιμάται κάθε χρόνο από την εκκλησία μας στις 12 Ιουνίου. Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου βρίσκονται στην ομώνυμη Μονή Κερατέας Αττικής και στη Μονή Λειμώνος Λέσβου.

Ο όσιος Ονούφριος ήταν από τις μεγαλύτερες ασκητικές φυσιογνωμίες των αιγυπτιακών έρημων και καταγόταν από την Περσία. Από παιδί ακόμα έδειχνε φλογερό πόθο ολοκληρωτικής αφιέρωσης στο Θεό. Σε νεαρή ηλικία, εντάχθηκε σε μια κοινοβιακή αδελφότητα, όπου για αρκετά χρόνια ασκήθηκε στην πνευματική και σωματική εγκράτεια και στην υπακοή.Η μεγάλη του ταπεινοφροσύνη έκανε τους αδελφούς του να τον αγαπήσουν πολύ. Όταν ωρίμασε περισσότερο στην ηλικία ο Ονούφριος θέλησε να πάει βαθύτερα στην έρημο, να γνωρίσει και να μιμηθεί τη ζωή των εκεί ασκητών της. Με μεγάλη λύπη η αδελφότητα άφησε ελεύθερο το επίλεκτο αυτό μέλος της. Αφού βάδισε αρκετά μέσα στην έρημο, συνάντησε την καλύβη του ερημίτη Ερμία, που με θεία αποκάλυψη τον περίμενε. Ο Ερμίας τον οδήγησε σε μια καλύβη, κάτω από έναν πελώριο φοίνικα, που δίπλα κελάρυζαν τα νερά μιας καθάριας πηγής.

Ο βυζαντινός ναός Αγίου Νικολάου του Πετρίτη

της Πτελέας Καστοριάς, έτ. 1417.

Η επιγραφή με τη χρονολογία 1417

 στην πρόσοψη του Αγίου Νικολάου του Πετρίτη.. 

Εκεί ο Ονούφριος επιδόθηκε σε μεγαλύτερη πνευματική άσκηση, και η φήμη του διαδόθηκε σε όλους τους ερημίτες, που συχνά πήγαιναν να τον συμβουλευθούν και να πάρουν την ευχή του.

Έζησε στην έρημο 60 έτη περίπου, έχοντας ως τροφή την εγκράτειαν και ως πλούτον την πτωχείαν και την ακτημοσύνην. Ο Άγιος Ονούφριος είχεν ως ένδυμα, κατά την προτροπή του Αποστόλου Παύλου, τον Ιησού Χριστόν.

Όπως μαρτυρείται και στον κοντάκιο του, ο Άγιος Ονούφριος δέχτηκε μέσα στην καρδιά του το νοητό και ουράνιο φως και αποδείκτηκε δοχείο της άφθαρτης Τριαδικής Θεότητας, «φως νοητὸν καὶ ουράνιον, ένδον λαβὼν εν καρδίᾳ σου, της ακηράτου Τριάδος δοχείον ώφθης Ονούφριε».

Πινακίδα οδοδείκτης "Προς Άγιο Ονούφριο".

Ο βιογράφος του Αγίου Ονουφρίου ο Όσιος Παφνούτιος, αναφέρει ότι δύο λιοντάρια άνοιξαν τον τάφο του Αγίου στον οποίο ενταφιάσθηκε το ιερό σκήνωμά του. Ο Άγιος Παφνούτιος έθαψε τον Άγιο Ονούφριο μετά το θάνατο του, αφού έσχισε στα δύο το δικό του φτωχό ένδυμα και περιτύλιξε με το μισό το γυμνό σώμα του Οσίου που το σκέπαζαν λευκές τρίχες και κράτησε το άλλο μισό για την κάλυψη του δικού του σώματος. Έτσι, αχίτωνας δηλαδή, αναχώρησε για την άλλη ζωή ο Άγιος Ονούφριος, όχι απλώς τηρώντας αλλά και ξεπερνώντας την εντολή του Κυρίου «ο έχων δύο χιτώνας μεταδότω τω μη έχοντι, και ο έχων βρώματα ομοίως ποιείτω», αφού γυμνός βρέθηκε στο τέλος της ζωής του.

Απολυτίκιον:

Ήχος α΄. Του λίθου σφραγισθέντος.

Της ερήμου πολίτης και εν σώματι άγγελος, και θαυματουργὸς ανεδείχθης, θεοφόρε Πατήρ ημών Ονούφριε· νηστείᾳ αγρυπνίᾳ προσευχή, ουράνια χαρίσματα λαβών, θεραπεύεις τους νοσούντας, και τας ψυχὰς των πίστει προστρεχόντων σοι. Δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι διά σου πάσιν ιάματα.

Παρατήρηση: Η παρουσία στην περιοχή της Καστοριάς ιερού ναού αφιερωμένου στον μεγάλο ασκητή όσιο Ονούφριο και η ύπαρξη αρκετών αξιόλογων τοιχογραφιών του στους βυζαντινούς ναούς της δηλώνουν και δεικνύουν τη μεγάλη εκτίμηση που είχαν κατά το παρελθόν κι έχουν και τώρα οι ευσεβείς Καστοριείς προς τον Ορθόδοξο Μοναχισμό.

Σημείωση. Για τον ίδιο εξοχικό ναό του οσίου Ονουφρίου βλέπε επίσης:

https://fos-kastoria.blogspot.com/2017/06/blog-post_11.html

Το ξωκκλήσι του Οσίου Ονουφρίου Πτελέας.

Το νέο τέμπλο του ναού Οσίου Ονουφρίου Πτελέας,

χωρίς ιερές  εικόνες.

Το χωριό Πτελέα. Μερική άποψή του

απ΄ το ξωκκλήσι του Οσίου Ονουφρίου.

Η προσκυνηματική εικόνα του οσίου Ονουφρίου

στον εξεταζόμενο ναό του.

Ξυλόγλυπτη παράσταση

του οσίου Ονουφρίου,

έτ. 1775, σε τέμπλο

ναού της Καστοριάς.

Το ξωκκλήσι του Οσίου Ονουφρίου

στην κορυφή δασωμένου λόφου.

Ο ναός του Οσίου Ονουφρίου Πτελέας.

Άλλη άποψή του.

Εικόνα του οσίου Ονουφρίου στο ναό του.

Ο όσιος Ονούφριος. Τοιχογραφία

στο ναό Αγίου Γεωργίου του Βουνού, 

Καστοριάς. 16ος αιών.

Σπάραγμα τοιχογραφίας

 του οσίου Ονουφρίου

στο ναό Αγίου Νικολάου 

του Τζώτζα, Καστοριάς.

 14ος αιών.

Ο δάσκαλος Γιώργος Αλεξίου, τακτικός επισκέπτης 

και προσκυνητής στο ναό Αγίου Νικολάου του Πετρίτη.

Τα ονόματα των ευσεβών νέων κτητόρων

του ναού Οσίου Ονουφρίου Πτελέας.

Ο μισθός αυτών άξιος.

Η θύρα εισόδου στο ναό Αγίου Ονουφρίου.