Φως της Καστοριάς: "Η μάχη του Καλοχωρίου", 3 Μαρτίου 1948.

Καταγραφή αφήγησης του Αλέκου Σαββόπουλου

Η μητέρα Ελλάς σκέπει και καθοδηγεί στη
μάχη τον Έλληνα στρατιώτη περιόδου 1946-9.
Ανάγλυφη παράσταση στο Στρατιωτικό
Νεκροταφείο Καστοριάς.

Στο Καλοχώρι Καστοριάς βρισκόταν κατά τον μήνα Μάρτιο του έτους 1948 ένας Λόχος στρατιωτών του 575 Τάγματος Πεζικού και το υπεράσπιζε από τους ερυθρούς αντάρτες της γύρω περιοχής. Οι περισσότεροι στρατιώτες του Λόχου αυτού ήταν οχυρωμένοι στην οικία Παπαρίζου, που βρισκόταν στην άκρη του χωριού και είχαν τα πολυβόλα τους στραμμένα προς τα υψώματα της Πτεριάς. Το μεσημέρι της 3 Μαρτίου 1948 ο Λόχος αυτός έλαβε διαταγή να μετακινηθεί απ’ το Καλοχώρι και να μεταβεί στη Μεσοποταμία (;) και αυτό έγινε.

Όταν οι αριστερόφρονες κάτοικοι του Καλοχωρίου αντιλήφτηκαν την αναχώρηση του Λόχου ειδοποίησαν σχετικώς τους αντάρτες που βρίσκονταν στα γύρω βουνά. Τότε αυτοί αποφάσισαν να επιτεθούν μόλις θα νύχτωνε στο χωριό για να το καταλάβουν και να το δηώσουν. Όμως, κατά το ηλιοβασίλεμα της ίδιας ημέρας κατέφθασε στο Καλοχώρι ένας άλλος Λόχος στρατιωτών, του 574 Τάγματος, σε αναπλήρωση αυτού που είχε ήδη αποχωρήσει, και οι στρατιώτες του επάνδρωσαν αμέσως όλες τις προκαθορισμένες αμυντικές θέσεις του οικισμού.

Στρατιωτικό Νεκροταφείο Καλοχωρίου Καστοριάς,
μερική του άποψη.

Όταν νύχτωσε, οι αντάρτες επιτέθηκαν με πρωτοφανή λύσσα στο χωριό. Επακολούθησε μια σφοδρή μάχη με πυρά τυφεκίων, πολυβόλων, όλμων, χειροβομβίδων, μπαζούκας και πυροβόλων. Οι αντάρτες ορμούσαν με πείσμα και αγριότητα και οι στρατιώτες αμύνονταν με αυτοθυσία και ηρωισμό. Οι σφοδρότερες επιθέσεις των ανταρτών γίνονταν προς ένα πετρόκτιστο πολυβολείο του στρατού, που βρισκόταν μπροστά στην οικία του Σωτήρη Μιρκόπουλου και προστάτευε τα νώτα του Λόχου. Το πολυβολείο αυτό το υπεράσπιζαν με ακατάβλητο σθένος δύο γενναιότατοι πολυβολητές μας, ο Θεοδωρίδης από κάποιο χωριό της Κοζάνης και ο Γιάννης Κυριακίδης απ’ το Κρανοχώρι Καστοριάς. Αυτοί οι δύο ήρωες απέκρουσαν επιτυχώς όλες τις επιθέσεις με χειροβομβίδες και μπαζούκας των αφιονισμένων ανταρτών και τους προξένησαν με τα πολυβόλα τους σημαντικές απώλειες.

Το εικονοστάσι στο Στρατιωτικό Νεκροταφείο
Καλοχωρίου Καστοριάς.

Κατά τις πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας 4 Μαρτίου 1948 οι αντάρτες τράπηκαν σε φυγή νικημένοι και ξεφτιλισμένοι, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 10-15 νεκρούς, ενώ ο νικητής στρατός μας είχε μόνο μερικούς τραυματίες και κανένα νεκρό.

Αμέσως μετά τη μάχη οι κάτοικοι του Καλοχωρίου πανηγύρισαν τη λαμπρή νίκη των γενναίων στρατιωτών μας, τους αποθέωσαν όλους και ιδιαίτερα τους δύο ατρόμητους και ακατάβλητους πολυβολητές, τον Θεοδωρίδη και τον Γιάννη Κυριακίδη.

Αφήγηση του Αλέκου Σαββόπουλου,

Καστοριά 30 Μαρτίου 2014.

Καταγραφή Γιώργου Τ. Αλεξίου.

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Σεπτοί τάφοι ηρώων στρατιωτών
στο Στρατ. Νεκροταφείο Καλοχωρίου.

Η εορτή της νίκης Βίτσι – Γράμμου εις το Καλοχώριον Καστοριάς, έτ. 1959.

Μετά πάσης επισημότητος εωρτάσθη εις το Καλοχώριον Καστοριάς η 10^η επέτειος της νίκης Γράμμου – Βίτσι. Μετά την Θείαν Λειτουργίαν, εψάλη η καθιερωμένη Δοξολογία. Εν συνεχεία, επί των τάφων των υπέρ πατρίδος πεσόντων εψάλη επιμνημόσυνος Δέησις. Επηκολούθησαν ομιλίαι υπό του Εφημερίου, του Διευθυντού του Δημοτικού Σχολείου και του κ. Γ. Ψωμιάδη, οίτινες εξήραν την σημασίαν της ημέρας.

Ετηρήθη προς τιμήν των πεσόντων ενός λεπτού σιγή και κατετέθησαν στέφανοι εκ μέρους της Κοινότητος, του Δημοτικού Σχολείου, της Αγροτολέσχης και των Τ.Ε.Α.

Εγένετο προσκλητήριον των πεσόντων, συνοδευόμενον υπό ομοβροντιών.

Την εορτήν επεσφράγησαν εθνικά άσματα και ο Εθνικός Ύμνος.

(Εφημ. Νέα Καστοριά,

Αριθμ. φύλλ. (;) 6-9-1959).