Φως της Καστοριάς: Το ιερό άλσος της θεάς Δήμητρας. Ύμνος Καλλιμάχου Κυρηναίου (310-240 π. Χ.).

Χαίρε πολυτροφοδότρα, πολυσταχυοπάροχη Δήμητρα…

Η θεά Δήμητρα.
Προτομή της ρωμαϊκών χρόνων.

Στην Κνίδο ακόμη Πελασγοί δεν κατοικούσαν,

στ΄ άγιο το Δώτιο μέσα,

όταν έφτιαξαν για σένα την ίδια ωραίο άλσος δασόσκεπο,

μέσα απ’ αυτό μόλις θα περνούσε βέλος.

Φτελιές μεγάλες και πυτιές κι αχλαδιές ήσαν

και μήλα γλυκά κι ωραία

και νερό κεχριμπαρένιο μέσα απ’ τ’ αυλάκια αναπηδούσε,

κ΄ η θεά σ’ αυτόν το χώρο ευφραίνονταν τόσο πολύ,

όσον απ’ την Ελευσίνα…

Εκεί ήταν και μία λεύκα πανύψηλη που άγγιζε τον αιθέρα,

κάτωθέ της διασκέδαζαν οι Νύμφες στου μεσημεριού τις ώρες…

Χαίρε θεά και σώζε την πόλη στην ομόνοια και στην αφθονία,

φέρε νόστιμη απ’ τους αγρούς σοδειά.

Βόσκε τα βόδια, φέρε μήλα, φέρε την ειρήνη,

φέρε στάρι, φέρε θέρο κι όποιος σπέρνει να θερίζει.

Ελέησέ με, γίνου, μεγάλη συ βασίλισσα των θεών, σε μένα φίλη.

(Μετάφραση Π. Δ. Νικολαΐδη).

Αναθηματικός πίνακας στη θεά Δήμητρα.
Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας.

Σημειώσεις

1) Η θεά Δήμητρα ήταν μία από τις μεγαλύτερες θεές του αρχαίου ελληνικού πανθέου. Εθεωρείτο κόρη του Κρόνου(: Χρόνου) και της Γαίας, αδερφή του Δία, του Ποσειδώνα, του Πλούτωνα της Ήρας και της Εστίας. Αναγνωριζόταν ως θεά της γονιμότητας και της βλάστησης του εδάφους, προστάτιδα της γης και των προϊόντων της, μάνα των δημητριακών και κυρίως των σιτηρών. Είχε μία πολυαγαπημένη κόρη, την Περσεφόνη Τα κυριότερα σύμβολά της ήταν: ένα δεμάτι από στάχυα, καλάθι με καρπούς, ο νάρκισσος, το ρόδι και το πουλί γέρανος.

2) Οι Νεοέλληνες, όπως και οι αρχαίοι πρόγονοί τους, θεωρούν ιερά τα άλση που βρίσκονται ολόγυρα στα γραφικά ξωκλήσια και δεν κόβουν τα δέντρα τους. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι στο χωριό «ο Γέρμας» Καστοριάς υπάρχουν τρία τέτοια ιερά και απαραβίαστα άλση: του Αϊ-Γιώργη, του Αϊ-Θανάση και της Παναγίας Κερασόβου. (Γ.Τ.Α.).