Τριακόσιες χιλιάδες {300.000} οι αναγνώστες του Ιστολογίου (blog) “Φως της Καστοριάς” έως την 31 Δεκεμβρίου 2020. Συνεχής η επιτυχία του.

 

Το παρόν Ιστολόγιο (blog), που φέρει την ονομασία “Φως της Καστοριάς” (Δ/νση: http://fos-kastoria.blogspot.gr/) και που έχει ως χαρακτηριστικό του σήμα τον Δικέφαλο και σταφυλοφόρο αετό, είναι μία ηλεκτρονική πολιτιστική επιθεώρηση, που δημιουργήθηκε και “ανέβηκε” στο Διαδίκτυο από τον Καστοριανό δάσκαλο Γιώργο Τ. Αλεξίου, την 1η Αυγούστου 2011. Από την ημερομηνία αυτή κι έως την 31η Δεκεμβρίου 2020, αναρτήθηκαν στον πίνακα καταχωρήσεων τού εν λόγω Ιστολογίου 547 (!) σύντομα κείμενα θρησκευτικού, εθνικού, λαογραφικού, φυσιολατρικού και λοιπού ποικίλου περιεχομένου, μαζί με τις συνοδευτικές τους εικόνες και φωτογραφίες. Τα κείμενα αυτά τα ανέγνωσαν έως την 31η Δεκεμβρίου 2020 τριακόσιες χιλιάδες (300.000) “επισκέπτες” του υπόψη Ιστολογίου, καθώς και πολύ μεγάλος αριθμός άλλων ατόμων που τα είδαν αναδημοσιευμένα σε έτερα Ιστολόγια.

Το εξεταζόμενο Ιστολόγιο διαδέχτηκε επιτυχώς την ομώνυμη και ομόσημή του ηλεκτρονική τηλεφημερίδα, η οποία “έτρεξε” στο διαδίκτυο από τον Μάιο του έτους 2009 έως και τον Ιούλιο του 2011. Η ονομασία του “Φως της Καστοριάς” δηλώνει την επιθυμία, πρόθεση, επιδίωξη και διαρκή προσπάθεια τού δημιουργού του και βασικού συντάκτη των κειμένων του να καταστεί αυτό (το Ιστολόγιο) με τα εκλεκτά κείμενά του ένας μικρός πνευματικός φανός τής Καστοριάς και της ευρύτερης περιοχής της.

Σημειωτέον, ότι ο επιλεγμένος Δικέφαλος και βοτρυοφόρος αετός τού σήματος τού αναφερόμενου Ιστολογίου αποτελεί αντιγραφή και σχεδιαστική απόδοση των ομότυπων ξυλόγλυπτων αετών, που διακοσμούν το επιχρυσωμένο τέμπλο (17^ος-18^ος αιών) του βυζαντινού ναού Αγίου Νικολάου της Αρχόντισσας Θεολογίνας, Καστοριάς. Η επιλογή αυτή έγινε διότι, ο μεν Δικέφαλος αετός εκφράζει παραστατικά τη βυζαντινή πολιτιστική κληρονομιά τής πόλης Καστοριάς και της περιοχής της, οι δε βότρυές του (: τσαμπιά σταφυλής) αποδίδουν συμβολικά τον οίνον της Θείας Ευχαριστίας και γενικότερα τη χριστιανική πίστη των ευσεβών κατοίκων τους. Σηματοδοτεί δηλαδή και παρουσιάζει ο υπόψη δικέφαλος και βοτρυοφόρος αετός τα θέματα που πραγματεύεται στα πλείστα των κειμένων του το Ιστολόγιο “Φως της Καστοριάς”.

Ο Ανατείλας το Φως

Ωδή αγίου Γερμανού, Πατριάρχου (+ 740).

Ο ανατείλας το φως και φωτίσας τον όρθρον

και δείξας την ημέραν, δόξα σοι, δόξα σοι,

Ιησού, Υιέ του Θεού.

Εις Μνημόσυνον αιώνιον: Μητροπολίτης Καστορίας Σεραφείμ Παπακώστας (+ 29 - 12 – 2020). Η αγάπη του για τους κατοίκους του Γέρμα.

 

Σήμερα το πρωί Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2020 απεδήμησεν εις Κύριον ο Μητροπολίτης Καστορίας Σεραφείμ Παπακώστας (1959 – 2020). Ο μακαριστός Σεραφείμ υπήρξε ένας πολύ ικανός και καθ' όλα άξιος Ιεράρχης τής πατρίδας μας. Αγαπούσε πολύ όλους τους Χριστιανούς της επαρχίας του, και αυτοί βεβαίως ανταπέδιδαν παντοιοτρόπως την αγάπη του, τον σέβονταν πολύ και τον εκτιμούσαν απεριόριστα. Εκ του λόγου τούτου η αδόκητη κοίμησή του συγκλόνησε και λύπησε βαθύτατα όλους τους ευσεβείς χριστιανούς του Νομού Καστοριάς.

Ο μακαριστός Σεραφείμ εκτιμούσε ιδιαιτέρως τους κατοίκους του Γέρμα Καστοριάς. Αναγνώριζε, θαύμαζε κι επαινούσε την ευγένεια τού χαρακτήρα τους, τη μεγάλη ευσέβειά και τον αγνό πατριωτισμό τους. Ένεκα τούτου, επισκεπτόταν πολύ συχνά το αναφερόμενο χωριό και τελούσε εκεί πολλάκις Αρχιερατική Θεία Λειτουργία.

Στον Γέρμα ο μακαριστός επίσκοπος Σεραφείμ τέλεσε και τα εγκαίνια του ιερού ναού που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Στον Γέρμα επίσης μετέφερε τίμια λείψανα του αγίου Γεωργίου και στον ενοριακό ναό τού χωριού τέλεσε Ιερά Ακολουθία επί διασαλεύσει της Αγίας Τραπέζης του.

Η οσιακή κοίμηση τού Επισκόπου Σεραφείμ λύπησε βαθύτατα όλους τους Γερμανιώτες, οι οποίοι εύχονται να κατατάξει ο Θεός την άδολη ψυχή του στον Παράδεισο μαζί με τους αγίους Του και ταυτοχρόνως δέονται να πρεσβεύει ο μακαριστός στον Κύριο υπέρ αυτών.

Χριστουγεννιάτικο Τροπάριο και η εικονιστική έκφρασή του στον ενοριακό ναό του Γιαννοχωρίου Καστοριάς.

 

Ο άγιος Γερμανός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (+ 740) υπήρξε σημαντικός συγγραφέας, εκκλησιαστικός ρήτορας, ποιητής τροπαρίων και μελωδός. Κατά το συναξάρι του (+ 12 Μαΐου), “πανηγυρικοίς και εγκωμιαστικοίς λόγοις τας των πιστών εκκλησίας εφαίδρυνε και μελωδίαις και άσμασι το εν ταις αγρυπνίαις σκληρόν τε και σύντονον κατέθελξε”.

Ένα από τα πολλά κι εξαίσια τροπάρια που συνέθεσε ο άγιος Γερμανός είναι και η ακολούθως παρουσιαζόμενη Ωδή ενός Χριστουγεννιάτικου Ειρμού.

Ωδή β΄. Ήχος πλ.δ΄.

Ίδετε, ίδετε, ότι εγώ ειμι ο Θεός υμών,

ο προ των αιώνων γεννηθείς άνευ μητρός,

και εκ της Παρθένου επ' εσχάτων δίχα ανδρός σαρκωθείς

και λύσας αμαρτίαν του προπάτορος Αδάμ ως φιλάνθρωπος.

Ελεύθερη νοηματική απόδοση της Ωδής.

Ακούστε καλά και μάθετε, ότι εγώ (ο Χριστός) είμαι ο Θεός σας,

που γεννήθηκα πριν απ' όλους τους αιώνες χωρίς μητέρα,

και τελευταίως γεννήθηκα ο ίδιος με σάρκα απ΄την Παρθένο δίχως πατέρα,

και διέλυσα έτσι την προπατορική αμαρτία του Αδάμ

επειδή είμαι φιλάνθρωπος.

Το υψηλό θεολογικό περιεχόμενο του παρατιθέμενου τροπαρίου, το οποίο γνωστοποιεί στους πιστούς και διδάσκει, ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Υιός του Θεού, που γεννήθηκε χωρίς μητέρα στους Ορανούς προ πάντων των αιώνων, και που τελευταίως ο ίδιος γεννήθηκε ως άνθρωπος χωρίς πατέρα εδώ στη γη απ' την Παναγία, το παρουσίασαν με (σε) ανάλογα τροπάρια και άλλοι υμνωδοί της Εκκλησίας μας. Το ίδιο περιεχόμενο το παρουσίασαν επίσης λίαν επιτυχώς και οι αγιογράφοι τής Ορθοδοξίας με αντίστοιχες ιερές εικονίσεις τής Γέννησης του Χριστού. Μια τέτοια εικόνιση βρίσκεται στον ενοριακό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου του χωριού Γιαννοχώρι Νεστορίου, που είναι σήμερα εγκαταλειμμένο. Η εν λόγω εικόνιση είναι αγιογραφημένη στο ιερό Βήμα τού αναφερόμενου ναού, και πιο συγκεκριμμένα στην κόγχη της Πρόθεσής του, η οποία συμβολίζει το Σπήλαιο τής Βηθλεέμ. Η εικόνιση αυτή έχει περιγραφικά ως εξής:

    Στο άνω μέρος της κόγχης είναι αγιογραφημένος ο Ιησούς Χριστός σε προτομή, με γεροντική μορφή (ως ο Παλαιός των Ημερών), και με απλωμένα κι ευλογούντα τα χέρια Του. Αμέσως πιο κάτω είναι απεικονισμένοι δύο άγγελοι που πετούν αντικριστά και που κρατούν ανάμεσά τους μία λευκή ταινία με την αναγραφή επ' αυτής του αγγελικού ύμνου “Δόξα εν υψίστοις Θεώ κι επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία”. Ακριβώς κάτω απ' αυτήν την ενεπίγραφη ταινία είναι ζωγραφισμένο ένα λαμπρό αστέρι, που ρίχνει μία δέσμη ακτίνων στον νεογέννητο Χριστό, ο οποίος εικονίζεται ανασηκωμένος στο αχυρένιο στρώμα Του. Αριστερά και δεξιά του μικρού Χριστού στέκονται με δέος και σεβασμό, η Παναγία, ο Ιωσήφ, οι τρεις Μάγοι και τρεις βοσκοί. Πίσω από τον Χριστό στέκονται επίσης δύο άδολα ζώα, ένα άλογο κι ένα βόδι. Τέλος, στο κέντρο της ζωγραφισμένης επιφάνειας είναι γραμμένη με καφαλαία γράμματα η υπόθεση της εικαστικής σκηνής : Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.

Περαίνοντας το παρόν σύντομο κείμενο αναφέρουμε συμπερασματικώς, ότι η παρατιθέμενη χριστουγεννιάτικη Ωδή και η εξεταζόμενη παράσταση τής Γέννησης του Χριστού, παρουσιάζουν αμφότερες με το δικό τους τρόπο και λίαν επιτυχώς την ίδια μεγάλη και βασική αλήθεια τής πίστεώς μας, ότι δηλαδή ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είναι ο Υιός του Θεού ο μονογενής, ο εκ του Πατρός γεννηθείς προ πάντων των αιώνων.

(Γιώργος Τ. Αλεξίου).

Το Δημόσημα {Τοπόσημα} του Δήμου Άργους Ορεστικού.

 

“Το Δημόσημα” είναι και ονομάζεται η παράσταση (δισδιάστατη ή τρισδιάστατη) ενός αντικειμένου, προσώπου, προϊόντος, κτηρίου κ.ά., που αποτελεί το βασικότερο γνώρισμα κάποιου Δήμου, και που τον χαρακτηρίζει όσο το δυνατόν πληρέστερα και καλύτερα.

Ένα Δημόσημα, για να είναι αρκούντως πετυχημένο κι ευρέως παραδεκτό, πρέπει να διαθέτει σε μεγάλο βαθμό τα εξής σημαντικά στοιχεία.

1) Να είναι πολύ απλό στη μορφή και την εμφάνισή του. Να μπορούν να το ζωγραφίσουν με ευκολία ακόμη και οι μικροί μαθητές του Δημοτικού Σχολείου.

2) Να είναι αντιπροσωπευτικό κι εκφραστικό της ιστορικής, κοινωνικής, και πολιτιστικής ταυτότητας τού εν λόγω Δήμου.

3) Να είναι ευκόλως αναγνωρίσιμο από όλους τους θεατές του, δημότες και μη δημότες.

4) Να είναι όμορφο, καλαίσθητο και ελκυστικό. Να ικανοποιούνται οι άνθρωποι όταν το βλέπουν, και να αποτελεί στολίδι στα έγγραφα του Δήμου που θα το φέρουν στην κορυφή τους και στη σφραγίδα τους.

5) Να έχει χαρακτηριστική και ευκολοπρόφερτη ονομασία.

Στην περιοχή μας πολύ καλό Τοπόσημα έχει ο Δήμος Καστοριάς. Πρόκειται για την παράσταση τού ναού της Παναγίας Κουμπέλίδικης, που είναι σχεδιαστικώς απλή, που εκφράζει καλώς το ένδοξο βυζαντινό παρελθόν και τα βυζαντινά μνημεία τής πόλης, που είναι γνωστή σε όλους τους Δημότες της, και που έχει μοναδική εμφάνιση και χαρακτηριστική ομορφιά.

Σε σύγκριση με το Τοπόσημα της Καστοριάς, το Τοπόσημα του Δήμου Άργους Ορεστικού, - κατά την άποψη του Γράφοντος - , υστερεί αρκετά. Είναι πολύπλοκο σχεδιαστικώς, είναι ανώνυμο, δεν έχει ωραία εμφάνιση, δεν είναι αναγνωρίσιμο από τους πολίτες του Άργους Ορεστικού και – πάντα κατά την άποψη τού γράφοντος δημότου Άργους Ορεστικού, - καλόν θα είναι να αντικατασταθεί από ένα άλλο που θα έχει περισσότερα “προτερήματα”.

Γιώργος Τ. Αλεξίου.

Σημείωση. Στο Διαδίκτυο αναφέρονται και τα εξής για το Τοπόσημα:

«Το λεξικό περιγράφει ως «τοπόσημο» κάθε «αντικείμενο που χαρακτηρίζει έναν τόπο». Τα τοπόσημα είναι με άλλα λόγια μνημεία που συνδέονται άμεσα με την κοινωνική και την εθνική ιστορία μιας περιοχής, εκφράζοντας βαθύτερες πνευματικές ή καλλιτεχνικές ανησυχίες των κατοίκων της, καθώς και των συλλογικών συναισθημάτων ενός κοινωνικού συνόλου. Οι δεσμοί τους με τους ανθρώπους που αντιπροσωπεύουν είναι πολύ ισχυροί και για τον λόγο αυτόν αναδεικνύονται σε διαχρονικά σήματα κατατεθέντα, υπηρετώντας παράλληλα καθημερινές χρηστικές ανάγκες ή εκφράζοντας ευρύτερες αισθητικές αξίες ενός πληθυσμού. Η σημειολογική τους δύναμη είναι τόσο μεγάλη,ώστε συχνά, ακόμη και αν έχουν πάψει να υπάρχουν, εξακολουθούν να λειτουργούν ως σύμβολα δηλωτικά μιας εποχής μιας κοινωνίας ή ενός συνόλου αφηρημένων αρχών και αξιών». {https://www.emprosnet.gr/apopseis/toposima).

Ιησούς Χριστός ο Εμμανουήλ. Η τοιχογραφία Του στην ιερά μονή Αγίας Παρασκευής Φλαμουριάς Βοΐου {17ος αιών}. Χριστουγεννιάτικη εικόνιση.

 

“Ιδού η παρθένος εν γαστρὶ έξει και τέξεται υιόν,

και καλέσουσι το όνομα αυτού Εμμανουήλ,

ό εστι μεθερμηνευόμενον μεθ᾿ ημών ο Θεός”.

(Ματθ. α΄, 23).

Το Ευαγγέλιο του Όρθρου των Χριστουγένων αναφέρεται στην κατά σάρκα γέννηση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, έχει δε ως ακολούθως:

Κατά Ματθαίο, κεφ. α΄, στιχ. 18 – 25. (Νεοελληνική απόδοση)

«Και η γέννηση του Ιησού Χριστού έγινε κατ’ αυτόν τον τρόπο: Όταν μνηστεύτηκε η μητέρα του η Μαρία με τον Ιωσήφ, πριν αυτοί να συνευρεθούν, βρέθηκε να έχει παιδί στην κοιλιά της από το Άγιο Πνεύμα.

Και ο Ιωσήφ ο άντρας της, επειδή ήταν δίκαιος και δεν ήθελε να τη διαπομπεύσει, αποφάσισε να την αποδιώξει κρυφά.

Ενώ λοιπόν σκεφτόταν αυτά, ιδού, άγγελος Κυρίου φάνηκε σ’ αυτόν στο όνειρό του, λέγοντας: «Ιωσήφ, γιε του Δαβίδ, μη φοβηθείς να παραλάβεις τη Μαρία τη γυναίκα σου, γιατί αυτό που μέσα της γεννήθηκε είναι από Πνεύμα Άγιο.

Και θα γεννήσει γιο, και θα καλέσεις το όνομά του Ιησού, γιατί αυτός θα σώσει το λαό του από τις αμαρτίες τους».

Και όλ’ αυτά έχουν γίνει, για να εκπληρωθεί αυτό που ειπώθηκε από τον Κύριο μέσω του προφήτη, όταν έλεγε:

Ιδού, η παρθένος θα έχει παιδί στην κοιλιά και θα γεννήσει γιο και θα καλέσουν το όνομά του Εμμανουήλ, που όταν ερμηνεύεται σημαίνει: Ο Θεός είναι μαζί μας.

Και όταν σηκώθηκε ο Ιωσήφ από τον ύπνο, έκανε όπως τον πρόσταξε ο άγγελος του Κυρίου και παρέλαβε τη γυναίκα του,

και δε γνώριζε αυτήν, ωσότου γέννησε γιο. Και κάλεσε το όνομά του Ιησού».

(Η απόδοση της ευαγγελικής περικοπής στη Νεοελληνική ελήφθη απ' το διαδίκτυο).

Κατά τον Ευαγγελιστή Ματθαίο λοιπόν, το όνομα Εμμανουήλ τού Ιησού Χριστού, που ανακοινώθηκε για πρώτη φορά από τον Προφήτη Ησαΐα και που αναφέρθηκε ξανά από τον Άγγελο στον μνήστορα Ιωσήφ τη βραδιά τής Γέννησής Του στη Βηθλεέμ, σημαίνει στην ελληνική γλώσσα “ο Θεός είναι μαζί μας”, ότι δηλαδή ο γεννηθείς Χριστός είναι αληθινός Θεός και βρίσκεται πλέον ανάμεσά μας.

Η απεικόνιση του Χριστού με την ιδιότητα του Εμμανουήλ απασχόλησε ιδιαίτερα, όπως ήταν φυσικό, τους μεγάλους Θεολόγους μας τής βυζαντινής εποχής, οι οποίοι σε συνεργασία με τους προικισμένους αγιογράφους της εμπνεύστηκαν και καθιέρωσαν τον ομώνυμο εικονιστικό τύπο του Χριστού, που Τον παρουσιάζει με μορφή εφήβου, εφηβικής ηλικίας. Επιδίωξαν και το επέτυχαν να δηλώσουν με το αγένειο πρόσωπο του Χριστού, το άχρονο και αμετάβλητο της θείας φύσης Του, και να φανερώσουν και κοινοποιήσουν με το κάλος του προσώπου Του, το κάλος τού Θεού και της Βασιλείας Του.

Απεικονίσεις του Ιησού Χριστού κατά τον τύπο του Εμμανουήλ, δηλαδή εφηβικής ηλικίας, υπάρχουν πάμπολλες στους ναούς της Ορθοδόξου Ελλάδος. Οι σημαντικότερες και γνωστότερες βρίσκονται σε τοιχογραφίες της Παναγίας Πλατυτέρας και Υψηλοτέρας των Ουρανών, που κοσμούν τις κόγχες του Αγίου Βήματος όλων σχεδόν των ιερών ναών της πατρίδας μας. Στις τοιχογραφίες αυτές ο Κύριος απεικονίζεται νεαρός και αγένειος, στεκόμενος στην στοργική αγκαλιά της μητέρας Του, έχων στην κεφαλή Του σταυροφόρο φωτοστέφανο με την επιγραφή “Ο Ων”,, και φέρων, κατά κανόνα, εκατέρωθεν των ώμων Του την προσδιοριστική επιγραφή “Ο Εμμανουήλ”.

Μία υπέροχη τοιχογραφία του Χριστού Εμμανουήλ, που κοσμεί το καταπληκτικό καθολικό τής παλαίφατης ιεράς μονής Αγίας Παρασκευής Φλαμουριάς (: Δομαβιστίου) Βοΐου, παρουσιάζεται εδώ. 

Η εν λόγω μονή βρίσκεται πλησίον του χωριού Νάματα Κοζάνης, σε μία πανέμορφη τοποθεσία τού όρους Άσκιο ή Σινιάτσικο (υψ. 2011 μ.), και υπάγεται στην ιερά Μηττρόπολη Σισανίου και Σιατίστης. Οι ευσεβείς προσκυνητές τής αναφερόμενης Μονής παρακολουθούν με ευλάβεια τις ιερές Ακολουθίες που τελούνται τακτικά εκεί, παρατηρούν κι εξετάζουν με προσοχή τις πανέμορφες τοιχογραφίες και το τέμπλο του ναού της, βλέπουν με θαυμασμό τις υπερκείμενες βουνοκορφές του Άσκιου και υμνούν τον πανάγαθο Θεό μας για τις άπειρες ευεργεσίες Του προς τους ανθρώπους.

Φωτογραφίες του τέμπλου και των τοιχογραφιών τού καθολικού της μονής και του περιβάλλοντος χώρου του παρουσιάζονται εδώ.

(Γιώργος Τ. Αλεξίου).

Κοντάκιον Χριστουγέννων

Ήχος γ´. Αυτόμελον. Ποίημα Ῥωμανού του Μελωδού.

Η Παρθένος σήμερον, τον υπερούσιον τίκτει,

και η γη το Σπήλαιον, τω απροσίτῳ προσάγει.

Άγγελοι μετά Ποιμένων δοξολογούσι.

Μάγοι δε μετά αστέρος οδοιπορούσι.

Δι᾿ ημάς γαρ εγεννήθη, Παιδίον νέον,

ο προ αιώνων Θεός.

Απόδοση στη Νεοελληνική.

Η Παρθένος (Μαρία) σήμερα τον Υπερούσιο (Θεό) τίκτει

και η γη το σπήλαιο πηγαίνει και προσφέρει στον Απρόσιτο.

Οι Άγγελοι μαζί με τους Βοσκούς δοξολογούν

και οι Μάγοι μαζί με το άστρο οδοιπορούν,

επειδή για εμάς εγεννήθη (σαν) Παιδὶ Νέο

ο Θεός που πριν από τους αιώνες ήταν και είναι.

(Η απόδοση του Κοντακίου στη Νεοελληνική ελήφθη απ' το διαδίκτυο).

Ιησούς Χριστός, ο οικτίρμων, ελεήμων, μακρόθυμος και πολυέλεος Κύριος. Η ανάλογη εικόνισή Του.

 

Ψαλμ. ρβ΄, στιχ. 8-9.

“Οικτίρμων και ελεήμων ο Κύριος, μακρόθυμος και πολυέλεος,

ουκ εις τέλος οργισθήσεται, ουδέ εις τον αιώνα μηνιεί”.

(: Ο Κύριος είναι πονετικός και γενναιόδωρος, ανεκτικός κι άμετρα σπλαχνικός,

δεν είναι η οργή του αδιάκοπη και δεν κρατά ο θυμός του για πάντα).

Ο Θεός, όπως μας γνωστοποιεί η Αγία Γραφή, δημιούργησε τον κόσμο σε έξι ημέρες και την έβδομη ημέρα, δηλαδή το Σάββατο, την ευλόγησε, την αγίασε και αναπαύτηκε. Ο Θεός επίσης, όρισε στους Ισραηλίτες να εργάζονται και αυτοί επί έξι συνεχόμενες ημέρες, κατ΄ αναλογία προς την εβδομάδα τής Δημιουργίας του κόσμου, και το Σάββατο, που στην εβραϊκή γλώσσα σημαίνει ανάπαυση, να το αφιερώνουν  στο Θεό και να Τον λατρεύουν ως εξής: α) να καταπαύουν όλες τις χειρονακτικές εργασίες τους, και β) να μελετούν την Αγία Γραφή, να θυμούνται τον απωλεσθέντα παράδεισο και να αναμένουν την έλευση του Μεσσία και Σωτήρα τους (Γεν. 1: 27-36, 2: 8-11).

Το εν λόγω Σάββατο των Ισραηλιτών ήταν, σύμφωνα με τη διδασκαλία τής Εκκλησίας μας, ένας προσωρινός θεσμός με εικονικό χαρακτήρα, που ο Χριστός με τη γέννησή Του το εκπλήρωσε (το Σάββατο), το πραγμάτωσε και το κατήργησε. Ήταν δηλαδή το Σάββατο των Εβραίων τής Παλαιάς Διαθήκης ένας τύπος του αληθινού Σαββάτου, που είναι ο Χριστός και η Εκκλησία Του. Ο άγιος Επιφάνιος αναφέρει σχετικώς τα εξής: “Ο Υιός του ανθρώπου, κύριος του Σαββάτου, απελευθερώθηκε από αυτό και μας δίνει το μεγάλο Σαββάτο, που είναι ο ίδιος ο Κύριος, η ανάπαυσή μας και ο σαββατισμός μας”. “P.G., X LI, 165).

Ο Ιησούς Χριστός κατήλθε εδώ στη γη και βρίσκεται πλέον ανάμεσα στους ανθρώπους μαζί με την Εκκλησία Του, που είναι ο πνευματικός παράδεισος. Σ' αυτόν τον παράδεισο, δηλαδή στην Εκκλησία Του, είναι προσκεκλημένοι από τον Χριστό όλοι οι άνθρωποι και μπορούν πλέον όσοι το επιθυμούν να γίνουν πιστά μέλη αυτής και να αναπαυτούν ψυχικώς.

Η είσοδος των ανθρώπων στην Εκκλησία του Χριστού επιτυγχάνεται με το βάπτισμά τους, με τη συμμετοχή τους στη Θεία Λειτουργία και τη Θεία Κοινωνία και με την τέλεση καλών έργων.

Η αναφερόμενη διαρκής πρόσκληση του Ιησού Χριστού προς όλους τους ανθρώπους για την ένταξη και μετοχή τους στην Εκκλησία Του, και, κατ΄αυτόν τον τρόπο, την είσοδό τους στην ανάπαυση και μακαριότητα του παραδείσου Του, είναι καταγραμμένη (και) στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο κι έχει ως ακολούθως:

“Δεύτε πρός με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς. Άρατε τον ζυγόν μου εφ΄ υμάς και μάθετε απ' εμού, ότι πράός ειμι και ταπεινός τη καρδία, και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών. Ο γαρ ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν εστίν”. (Ματθ. ια΄, 28-30).

Δηλαδή, “Ελάτε κοντά μου όλοι όσοι μοχθείτε και κοπιάζετε και είσθε φορτωμένοι από το βάρος των αμαρτιών και των θλίψεων και των πλανών και εγώ θα σας αναπαύσω και θα σας ξεκουράσω. Σηκώσατε επάνω σας τον ζυγόν της υπακοής σας εις εμέ και μάθετε από εμέ τον ίδιον ότι είμαι πράος και ταπεινός κατά την καρδίαν και θα εύρετε τότε ανάπαυσιν και ειρήνην εις τας ψυχάς σας. Μη διστάσετε, διότι ο ζυγός μου είναι καλός και χρήσιμος και το φορτίον των υποχρεώσεων και των καθηκόντων, που επιβάλλω εγώ, είναι ελαφρόν”. (εγώ το επιβάλλω, αλλά και εγώ σας βοηθώ να το σηκώσετε). {Ερμ. απόδοση υπό Ιωάννου Θ. Κολιτσάρα}.

Οι θεολόγοι αγιογράφοι του Βυζαντίου, έχοντας και λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα προαναφερόμενα, εμπνεύστηκαν και παρουσίασαν μία ανάλογη εικόνα του Ιησού Χριστού, δηλαδή εκφραστική και κοινοποιητική των ιδιοτήτων τού οικτίρμονος, ελεήμονος, μακρόθυμου και πολυέλεου, που Τον χαρακτηρίζουν απόλυτα. Συγκεκριμένως, εικόνισαν τον Χριστό με τη θεανδρική Του μορφή,  να κρατάει στα χέρια του ανοικτό Ευαγγέλιο με αναγραμμένη επ' αυτού την προπαρατιθέμενη πρόσκλησή Του, “Δεύτε πρός με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς...”.

Εικόνες του Ιησού Χριστού κατ΄ αυτόν τον εικονιστικό τύπο και με σχετικές εκφραστικές του επιγραφές υπάρχουν σε πολλούς ιερούς ναούς της πατρίδας μας και είναι τοποθετημένες, κατά κανόνα, στην σημαντικότερη εικονοθέση των τέμπλων τους, δηλαδή αμέσως δεξιά της Ωραίας πύλης τους. Στην Καστοριά, η πλέον γνωστή εικόνα τού εν λόγω τύπου βρίσκεται στο καθολικό τής ιεράς μονής Παναγίας Μαυριώτισσας, κι εκεί την βλέπουν και την προσκυνούν όλοι οι ευσεβείς Καστοριανοί, καθώς και οι πολυπληθείς επισκέπτες και προσκυνητές τής εν λόγω μονής.

Σημείωση. Η ευαγγελική περικοπή “Δεύτε πρός με πάντες οι κοπιώντες...”, (Ματθ. ια΄, 28-30), η οποία είναι αναγραμμένη στο ανοιχτό Ευαγγέλιο που κρατάει ο Ιησούς Χριστός στις Δεσποτικές εικόνες τού εξεταζόμενου εικονιστικού τύπου, περιλαμβάνεται στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα της 5ης Δεκεμβρίου, ημέρας εορτής του αγίου Σάββα του Ηγιασμένου.

(Γιώργος Τ. Αλεξίου).