Χριστουγεννιάτικο Τροπάριο και η εικονιστική έκφρασή του στον ενοριακό ναό του Γιαννοχωρίου Καστοριάς.

 

Ο άγιος Γερμανός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (+ 740) υπήρξε σημαντικός συγγραφέας, εκκλησιαστικός ρήτορας, ποιητής τροπαρίων και μελωδός. Κατά το συναξάρι του (+ 12 Μαΐου), “πανηγυρικοίς και εγκωμιαστικοίς λόγοις τας των πιστών εκκλησίας εφαίδρυνε και μελωδίαις και άσμασι το εν ταις αγρυπνίαις σκληρόν τε και σύντονον κατέθελξε”.

Ένα από τα πολλά κι εξαίσια τροπάρια που συνέθεσε ο άγιος Γερμανός είναι και η ακολούθως παρουσιαζόμενη Ωδή ενός Χριστουγεννιάτικου Ειρμού.

Ωδή β΄. Ήχος πλ.δ΄.

Ίδετε, ίδετε, ότι εγώ ειμι ο Θεός υμών,

ο προ των αιώνων γεννηθείς άνευ μητρός,

και εκ της Παρθένου επ' εσχάτων δίχα ανδρός σαρκωθείς

και λύσας αμαρτίαν του προπάτορος Αδάμ ως φιλάνθρωπος.

Ελεύθερη νοηματική απόδοση της Ωδής.

Ακούστε καλά και μάθετε, ότι εγώ (ο Χριστός) είμαι ο Θεός σας,

που γεννήθηκα πριν απ' όλους τους αιώνες χωρίς μητέρα,

και τελευταίως γεννήθηκα ο ίδιος με σάρκα απ΄την Παρθένο δίχως πατέρα,

και διέλυσα έτσι την προπατορική αμαρτία του Αδάμ

επειδή είμαι φιλάνθρωπος.

Το υψηλό θεολογικό περιεχόμενο του παρατιθέμενου τροπαρίου, το οποίο γνωστοποιεί στους πιστούς και διδάσκει, ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Υιός του Θεού, που γεννήθηκε χωρίς μητέρα στους Ορανούς προ πάντων των αιώνων, και που τελευταίως ο ίδιος γεννήθηκε ως άνθρωπος χωρίς πατέρα εδώ στη γη απ' την Παναγία, το παρουσίασαν με (σε) ανάλογα τροπάρια και άλλοι υμνωδοί της Εκκλησίας μας. Το ίδιο περιεχόμενο το παρουσίασαν επίσης λίαν επιτυχώς και οι αγιογράφοι τής Ορθοδοξίας με αντίστοιχες ιερές εικονίσεις τής Γέννησης του Χριστού. Μια τέτοια εικόνιση βρίσκεται στον ενοριακό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου του χωριού Γιαννοχώρι Νεστορίου, που είναι σήμερα εγκαταλειμμένο. Η εν λόγω εικόνιση είναι αγιογραφημένη στο ιερό Βήμα τού αναφερόμενου ναού, και πιο συγκεκριμμένα στην κόγχη της Πρόθεσής του, η οποία συμβολίζει το Σπήλαιο τής Βηθλεέμ. Η εικόνιση αυτή έχει περιγραφικά ως εξής:

    Στο άνω μέρος της κόγχης είναι αγιογραφημένος ο Ιησούς Χριστός σε προτομή, με γεροντική μορφή (ως ο Παλαιός των Ημερών), και με απλωμένα κι ευλογούντα τα χέρια Του. Αμέσως πιο κάτω είναι απεικονισμένοι δύο άγγελοι που πετούν αντικριστά και που κρατούν ανάμεσά τους μία λευκή ταινία με την αναγραφή επ' αυτής του αγγελικού ύμνου “Δόξα εν υψίστοις Θεώ κι επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία”. Ακριβώς κάτω απ' αυτήν την ενεπίγραφη ταινία είναι ζωγραφισμένο ένα λαμπρό αστέρι, που ρίχνει μία δέσμη ακτίνων στον νεογέννητο Χριστό, ο οποίος εικονίζεται ανασηκωμένος στο αχυρένιο στρώμα Του. Αριστερά και δεξιά του μικρού Χριστού στέκονται με δέος και σεβασμό, η Παναγία, ο Ιωσήφ, οι τρεις Μάγοι και τρεις βοσκοί. Πίσω από τον Χριστό στέκονται επίσης δύο άδολα ζώα, ένα άλογο κι ένα βόδι. Τέλος, στο κέντρο της ζωγραφισμένης επιφάνειας είναι γραμμένη με καφαλαία γράμματα η υπόθεση της εικαστικής σκηνής : Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.

Περαίνοντας το παρόν σύντομο κείμενο αναφέρουμε συμπερασματικώς, ότι η παρατιθέμενη χριστουγεννιάτικη Ωδή και η εξεταζόμενη παράσταση τής Γέννησης του Χριστού, παρουσιάζουν αμφότερες με το δικό τους τρόπο και λίαν επιτυχώς την ίδια μεγάλη και βασική αλήθεια τής πίστεώς μας, ότι δηλαδή ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είναι ο Υιός του Θεού ο μονογενής, ο εκ του Πατρός γεννηθείς προ πάντων των αιώνων.

(Γιώργος Τ. Αλεξίου).