 |
Παναγία η Ακαταμάχητος.
Τοιχογραφία έτ. 1441/42 στο ναό
Αγίου Ανδρέα του Ρουσούλη Καστοριάς. |
Στη
φιλτάτη πατρίδα μας υπήρχαν κατά τη
χιλιόχρονη περίοδο της Βυζαντινής
αυτοκρατορίας και τους μετέπειτα μαύρους
αιώνες της τουρκοκρατίας αρκετές αστικές
ιερές μονές, δηλαδή μοναστήρια κτισμένα
εντός οχυρωμένων πόλεων ή και πέριξ των
τειχών τους. Στην Κωνσταντινούπολη, στη
Θεσσαλονίκη, και στις άλλες πολυάνθρωπες
πόλεις εκείνων των χρόνων οι εν λόγω
αστικές μονές ήταν σχετικώς μεγάλες,
ενώ στις ολιγάνθρωπες πόλεις, όπως η
Καστοριά, τα μοναστήρια αυτά ήταν μικρά.
Στην
Καστοριά, σύμφωνα με τα σημειώματα
εκκλησιαστικών της βιβλίων και με τις
εικονίσεις κι αφιερωτικές επιγραφές
ορισμένων ναών της, υπήρχαν τότε περί
τα δέκα αστικά μονύδρια, τα οποία
αποτελούνταν από έναν μικρό ναό, κι από
ένα ή δύο κελιά, που ήταν προσκολλημένα
σ΄αυτόν λόγω ανεπάρκειας χώρου. Στα
μοναστηράκια αυτά υπηρετούσαν και
ασκούνταν συνήθως δύο – τρεις Μοναχοί
ή Μοναχές.
Οι
ναοί όλων σχεδόν των αστικών μονών της
Καστοριάς σώζονται σήμερα, καθώς και
τρία μικρά κελιά που ήταν προσκολλημένα
σε τρεις εξ αυτών. Οι εν λόγω ναοί με τα
εφαπτόμενα κελιά είναι, α) Η Παναγία
Φανερωμένη (14ος αιών), β) Ο Άγιος Γεώργιος
συνοικίας Μουζεβίκη (16ος αιών), και γ) Ο
Άγιος Ανδρέας, του Ρουσούλη (έτ. 1441/42).
Για
τον τρίτο απ' τους προαναφερόμενους
ναούς, τον Άγιον Ανδρέα του Ρουσούλη, ο
Καστοριανός βυζαντινολόγος Γιώργος Τ.
Αλεξίου υποστηρίζει, ότι αρχικώς ήταν
αφιερωμένος στην Παναγία την Ακαταμάχητο,
ίσως δε να ήταν και συναφιερωμένος στον Απόστολο
Ανδρέα. Την άποψή του αυτήν τη στηρίζει
στην ύπαρξη εντός του μίας αξιόλογης
“διθεματικής” τοιχογραφίας, της
Παναγίας Ακαταμαχήτου και του Αποστόλου
Ανδρέα, που βρίσκεται στη χωροθέση όπου
αγιογραφείται κατά κανόνα ο Επώνυμος,
ο Πάτρων άγιος του κάθε ναού, δηλαδή
πρώτη αριστερά στο νότιο τοίχο του
κυρίως ναού και σ' επαφή με το τέμπλο.
Εφόσον
ισχύει η παραπάνω άποψη του Γ. Αλεξίου,
ότι δηλαδή ο νυν γνωστός ναός του Αγίου
Ανδρέα του Ρουσούλη ήταν όταν πρωτοκτίστηκε,
και για μερικούς απ' τους επόμενους αιώνες,
αφιερωμένος στην Παναγία την Ακαταμάχητο
και συναφιερωμένος τον άγιο Ανδρέα,
τότε πιθανότατα αυτός (ο ναός) ν΄
αποτελούσε το καθολικό της αστικής
μονής της Παναγίας Ακαταμαχήτου
Καστοριάς, που αναφέρεται στις γραπτές
πηγές, αλλά που, εάν σώζεται, δεν έχει
προσδιοριστεί μέχρι σήμερα.
 |
Η Παναγία Ακαταμάχητος και ο άγιος Ανδρέας
στο ναό Αγίου Ανδρέα του Ρουσούλη Καστοριάς. |
Σημείωση.
Για το ναό του Αγίου Ανδρέα του Ρουσούλη
Καστοριάς και για την τοιχογραφία του
της Παναγίας Ακαταμαχήτου, βλέπε:
http://fos-kastoria.blogspot.com/2018/12/144142.html
 |
Ο ναός του Αγίου Ανδρέα του Ρουσούλη, έτ. 1441/42.
ΝΑ άποψή του. |
 |
Η σημερινή είσοδος στο ναό
Αγίου Ανδρέα του Ρουσούλη. |
 |
| Η Νότια πλευρά του ναού Αγίου Ανδρέα. |
 |
Αριστερά ο ναός του Αγίου Ανδρέα (μερική του άποψη)
και δεξιά το σωζόμενο κελί (τής μονής του;). |
 |
Ο ναός της αστικής μονής Παναγίας
Φανερωμένης πόλης Καστοριάς (14ος αιών).
Ένθετη η εικόνα της Παναγιάς Πορφύρας, Καστοριάς. |
 |
Ο ναός της Παναγίας Φανερωμένης (δεξιά)
και στο βάθος προσκολλημένο το κελί της ομώνυμης μονής. |
 |
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου συνοικίας Μουζεβίκη
της ομώνυμης αστικής Μονής Καστοριάς (16ος αιών). |
 |
Το κελί της αστικής μονής αγίου Γεωργίου
συνοικίας Μουζεβίκη προσκολλημένο στο ναό της. |
 |
Το σταχτόχρωμο κελί προσκολλημένο
στον γαιόχρωμο ναό Αγίου Γεωργίου Μουζεβίκη. |
