Η χελιδρονιά, το ευλογημένο φυτό των Αγίων Αποστόλων στην περιοχή τής Καστοριάς.

Εικόνα των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου
"στην καρδιά" ανθοφόρας χελιδρονιάς.

Η χελιδρονιά είναι ένα όμορφο αναρριχώμενο φυτό, που στην ορεινή περιοχή της Καστοριάς ανθίζει και ευωδιάζει περί τα τέλη Ιουνίου – αρχές Ιουλίου, δηλαδή στο χρονικό διάστημα εντός του οποίου έχουν οριστεί από την αγία Εκκλησία μας και τελούνται οι μεγάλες εορτές: α) των Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (+ 29 Ιουνίου), και β) των 12 Αποστόλων (+ 30 Ιουνίου). Εκ του λόγου τούτου, οι κάτοικοι της πόλης και των χωριών της Καστοριάς θεωρούν ότι η χελιδρονιά είναι ιδιαίτερα ευλογημένη από τους Αγίους Αποστόλους και γι’ αυτό, κατά τις προαναφερόμενες εορτές τους, οι ευσεβείς Καστοριανές γυναίκες στολίζουν τις ιερές εικόνες τους με ωραιότατους ανθοφόρους κι ευωδιαστούς κλαδίσκους χελιδρονιάς, που μαζεύουν από τις μαγευτικές εξοχές της περιοχής τους.

Ακολούθως αναδημοσιεύεται ένα κείμενο του Γιώργου Τ. Αλεξίου, που αναφέρεται στη θεσπέσια χελιδρονιά.

Ανθισμένη χελιδρονιά στην περιοχή της Καστοριάς.

Η χελιδρονιά, το αγαπημένο φυτό των κατοίκων του Γέρμα Καστοριάς.

Ένα απ’ τα ωραιότερα φυτά της πανέμορφης περιοχής του Γέρμα Καστοριάς είναι η Χελιδρονιά. Το φυτό αυτό με το κελαρυστό όνομα διαθέτει άνθη με σαγηνευτική ομορφιά κι αισθησιακό άρωμα.

Η Χελιδρονιά είναι φυτό αναρριχώμενο και για τούτο ριζώνει κι ευδοκιμεί μόνο κάτω από θάμνους, βάτους, αγκαθιές και δενδρύλλια. Όταν μεγαλώσει, περιελίσσεται κι ανεβαίνει στον κορμό και στα κλαδιά αυτών των θάμνων και δενδρυλλίων και καλύπτει εξωτερικά την κόμη τους.

Η Φυτολογία αναφέρει τα εξής για τη Χελιδρονιά: «Clematis vitalba L. – Χελιδρονιά. Φυτό πολυετές, πολύκλαδο, αναρριχώμενο. Βλαστοί μήκους 3-10 μέτρων, καστανοί, τριχωτοί σε όλο το μήκος τους. Φύλλα σύνθετα πτεροειδή με 5 ωοειδή φυλλάρια. Άνθη πολυάριθμα σε πυκνές, μασχαλιαίες ταξιανθίες (φόβες). Τμήματα περιανθίου ελλειπτικά, λευκά ή υπόλευκα. Καρπός σωροκάρπιο από πολλά, ωοειδή και τριχωτά αχαίνια».

Ναός των Αγίων Αποστόλων στην Καστοριά.

Η Χελιδρονιά ανθίζει περί τα τέλη Ιουνίου – αρχές Ιουλίου. Κατά την εποχή της ανθοφορίας της, όλοι οι θάμνοι και οι βάτοι που «φιλοξενούν» Χελιδρονιές «ντύνονται» στα λευκά και σκορπούν ολόγυρα το ελκυστικότατο άρωμα αυτών. Τότε ακριβώς, οι Γερμανιώτες οικολόγοι και φυσιολάτρες, που θαυμάζουν και αγαπούν ιδιαίτερα τις Χελιδρονιές, εκδράμουν στις εξοχές της περιοχής του χωριού τους, περιπλανιούνται στους λειμώνες, στα βοσκοτόπια και στις μεσαριές των αγρών, τις εντοπίζουν και απολαμβάνουν με τις αισθήσεις και την ψυχή τους τη μαγευτική ομορφιά και το παραδείσιο άρωμα των αναρίθμητων κάτασπρων λουλουδιών τους.

Επίμετρο.

1)    Η Χελιδρονιά είναι γνωστή στα διάφορα μέρη της  πατρίδας μας και με άλλα ονόματα, όπως Αγράμπελη, Αμπελίδα, Κληματσίδα.

Πανέμορφα κι ευωδιαστά άνθη χελιδρονιάς.

2)    Στην περιοχή του Γέρμα απαντάται κι ένα δεύτερο είδος Χελιδρονιάς, που διαφέρει μερικώς απ’ το πρώτο και κύριο και που φέρει την ονομασία «Λυγαριά». Η λεγόμενη Λυγαριά, συγκρινόμενη με το κύριο είδος της Χελιδρονιάς, έχει άνθη λιγότερα σε αριθμό, κατώτερα σε ομορφιά και σχεδόν άοσμα. Λόγω της ομοιότητας Χελιδρονιάς και λυγαριάς, οι περισσότεροι Γερμανιώτες δυσκολεύονται να τις ξεχωρίσουν και πολλάκις τις ταυτίζουν.

3)    Τα όμορφα κορίτσια του Γέρμα, όταν επισκέπτονται τα κτήματά τους και συναντούν ανθισμένη Χελιδρονιά, κόβουν μερικούς ευλύγιστους κλαδίσκους της, σχηματίζουν μ’ αυτούς ευωδιαστά στεφάνια και τα φορούν στην κεφαλή τους.

4)    Ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης έγραψε ένα ωραίο ποίημα, που αναφέρεται στη χελιδρονιά ή Αγράμπελη. Το ποίημα αυτό παρουσιάζεται ακολούθως.

Άνθη του γκρεμνού

Όλα για σένα τά ’κοψα κι’ έλα, καλή μου, πάρ’ τα,

τις αργυρές αγράμπελες και τα χρυσά τα σπάρτα.

Ζηλιάρης δράκος ο γκρεμνός τα φύλαγε από μένα

τα πλούτη του τα λιόσπαρτα και τ’ άφρογεννημένα.

Κι έκανα τον καημό σπαθί, το λογισμό κοντάρι,

και πάτησα και νίκησα τον ακριβό ζηλιάρη.

Όλα για σένα τά ’κοψα κι έλα, καλή μου, πάρ’ τα,

του δράκου τις αγράμπελες και του γκρεμνού τα σπάρτα.

Οι πρωτοκορυφαίοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος
σε τοιχογραφία της Παναγίας Εβραΐδος, Καστοριάς.

Ο Ασπασμός των Αποστόλων  Πέτρου και Παύλου
σε τοιχογραφία  ναού της Καστοριάς, έτ. 1547.

Η Σύναξις των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
(σμικρογραφία στο κάτω μέρος καστοριανής εικόνας)