Το βιβλίο «Αξιολόγηση Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης», της Έλενας Φ. Ζυγούρη.

Το βιβλίο της κ. Έλενας Ζυγούρη.

Η γνωστή και άριστη εκπαιδευτικός της Καστοριάς κ. Έλενα Ζυγούρη, η οποία απ’ το έτος 2010 υπηρετεί ως Διευθύντρια Εκπαίδευσης Δυτικής Μακεδονίας, συνέγραψε κι εξέδωσε κατά το 2005 ένα αξιόλογο βιβλίο 250 σελίδων, που φέρει τον τίτλο «Αξιολόγηση Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης». Το εν λόγω βιβλίο απευθύνεται πρωτίστως στους δασκάλους και καθηγητές που εφαρμόζουν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στα σχολεία τους, και δευτερευόντως στους λοιπούς πολίτες που έχουν οικολογικά ενδιαφέροντα και περιβαλλοντικές ευαισθησίες.

Ακολούθως παρατίθενται ενδεικτικώς, α) ένα αποσπασματικό κείμενο της κ. Έλενας Ζυγούρη απ’ την Εισαγωγή του εξεταζόμενου βιβλίου, και β) η έγκυρη γνώμη περί αυτού της κ. Ευαγγελίας Μαυρικάκη, καθηγήτριας του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Α) Εισαγωγικό κείμενο της συγγραφέως κ. Έλενας Ζυγούρη.

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι συστατικό στοιχείο των προσπαθειών που γίνονται κατά τις τελευταίες δεκαετίες από πολλά εθνικά κράτη για την αποτελεσματικότερη σύνδεση της εκπαίδευσης με την κοινωνική πραγματικότητα, ώστε αυτή να αποτελέσει τον καθοριστικό παράγοντα της ανάπτυξης του ανθρώπου. Στο πλαίσιο αυτό, η επαρκής προσέγγιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και θεμάτων και η γνώση των κατάλληλων περιβαλλοντικών πρακτικών είναι αποφασιστικής σημασίας για την ποιοτική προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η ενεργητική παρουσία της Π.Ε. στο κοινωνικό γίγνεσθαι, προϋποθέτει τη θεμελίωση πολιτικών και στρατηγικών, οι οποίες να προάγουν την έρευνα για τη βελτίωση και προώθηση των εκπαιδευτικών περιβαλλοντικών προγραμμάτων.

Η  Δ/ντρια Εκπ/σης
 κ. Έλενα Ζυγούρη.

Το σχολείο, αποτελεί εξ ορισμού το διαμεσολαβητικό μηχανισμό ανάμεσα στους μαθητές και την κοινωνία, με αποστολή να τους εφοδιάσει με όλες εκείνες τις απαραίτητες γνώσεις και αξίες, οι οποίες θα τους επιτρέψουν να ενσωματωθούν σ’ αυτήν και να την προάγουν. Συνεπώς, το σχολείο πρέπει να υιοθετεί τις σύγχρονες, «προοδευτικές» γνώσεις και απόψεις για τα πράγματα. Μια τέτοια ιδέα «αιχμής» είναι και η ιδέα της προστασίας του περιβάλλοντος, την οποία επιβάλλεται να καλλιεργήσουν οι μαθητές ενσυνείδητα, διότι μέσω αυτής θα μπορέσουν να διαμορφώσουν ένα νέο ήθος, που θα αναγνωρίζει τη φύση ως αξία και δεν θα περιορίζεται απλώς στα οφέλη της προς τον άνθρωπο. Ένα ήθος το οποίο ίσως μπορέσει να μετασχηματίσει τη συμπεριφορά ολόκληρων κοινωνιών απέναντι στη βιόσφαιρα. Η εκπαίδευση είναι ουσιαστικός θεσμός, ο οποίος δύναται να διαμεσολαβήσει στην κοινωνία την ανάγκη για τις απαιτούμενες αλλαγές, προκειμένου να αναγνωριστούν οι διαφορετικές όψεις των περιβαλλοντικών προβλημάτων και να συνειδητοποιηθεί η ανάγκη για εθελοντική δράση.

Β) Κείμενο της καθηγήτριας κ. Ευαγγελίας Μαυρικάκη.

Το παρουσιαζόμενο βιβλίο περιέχει συγκεντρωμένες χρήσιμες πληροφορίες για τα είδη και τις μεθόδους αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου γενικότερα και της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ειδικότερα. Βασίζεται κατ’ αρχήν σε μια πλήρη βιβλιογραφική διερεύνηση του θέματος ευρύτατη και σε βάθος εκ μέρους της συγγραφέως και καλύπτει ακόμη και τις πιο σύγχρονες εργασίες που έχουν γίνει στον τομέα της αξιολόγησης. Περιέχει όμως και ερευνητικά πορίσματα από την εφαρμογή ενός μοντέλου αξιολόγησης σε συγκεκριμένα σχολικά προγράμματα Π. Ε. Στις σελίδες του μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες για τη διαμορφωτική και την τελική αξιολόγηση, για τις μεθόδους και τους τρόπους αξιολόγησης που μπορεί κανείς να εφαρμόσει ανάλογα με τις εκάστοτε στρατηγικές διδασκαλίας που ακολουθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία και άλλες χρήσιμες πληροφορίες για τον πολύπαθο τομέα της αξιολόγησης. Η χρήση πινάκων, σχεδιαγραμμάτων και παραδειγμάτων βοηθά τον αναγνώστη και διευκολύνει την κατανόηση δυσνόητων όρων. Συνεπώς, αποτελεί πολύτιμο βοήθημα τόσο για εκείνους που ασχολούνται με την Π. Ε. (τυπική και μη τυπική) όσο και για όλους τους εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να μελετήσουν και να εφαρμόσουν μια επιστημονικά τεκμηριωμένη αξιολόγηση της εκπαιδευτικής πράξης.

Η κ. Ζυγούρη στο Γραφείο της.

Η κ. Ζυγούρη σε κοπή Βασιλόπιτας
των εκπ/κών της Καστοριάς.

Η κ. Ε.  Ζυγούρη σε συνεστίαση
Στελεχών Εκπαίδευσης. Εκατέρωθέν της
ο κ.  Γ. Αλεξίου και η κ. Ε. Βάρνη-Χατζή.

Η κ. Ζυγούρη πρόσχαρη, ως συνήθως.

Ο γαμπρός 8 ετών και η νύφη 18 (!). Εθιμική τακτική σε χωριά της τουρκοκρατούμενης Δυτικής Μακεδονίας.

Κατά τη χρονική περίοδο της τουρκοκρατίας και μέχρι το έτος 1930 περίπου, σε αρκετά χωριά του νομού Φλώρινας και σε μερικά της Καστοριάς, επικρατούσε μία παράξενη και δυσεξήγητη συνήθεια. Οι γονείς που είχαν μικρά αγόρια ηλικίας 8 – 10 ετών τα παντρεύανε αναγκαστικά με κορίτσια ηλικίας 18 – 20 ετών κι ακόμη μεγαλύτερα. Στις περιπτώσεις που συνέβαινε αυτό ο πεθερός είχε περίπου την ηλικία της νύφης, ενώ η πεθερά ήταν αρκετά μεγαλύτερή τους.

Η προαναφερόμενη ηλικιακή δυσαρμονία μεταξύ των μελών μιας οικογένειας προξενούσε αναπόφευκτες παρεξηγήσεις και απρόβλεπτες ηθικές παρεκτροπές. Προξενούσε επίσης απέραντη θλίψη και δυστυχία στη νιόπαντρη ενήλικη γυναίκα, που ήταν υποχρεωμένη να συμβιώσει με τον ανήλικο σύζυγό της. Η δυστυχία αυτής της γυναίκας περιγράφεται πολύ χαρακτηριστικά σε ένα Δημοτικό τραγούδι που ονομάζεται «Κόρη αγγελική» και που άδεται και χορεύεται στο ακριτικό Νεστόριο Καστοριάς. Το τραγούδι αυτό το κατέγραψε ο φιλόλογος καθηγητής Μιχαήλ Ι. Κωστόπουλος και το παρουσίασε στο βιβλίο του «Παραδοσιακοί χοροί Νεστορίου Καστοριάς», ως ακολούθως:

Ο οικισμός "Άνω Νεστόριο".

«ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΟΡΗ

..................................

Αγγελική μου νιόπαντρη

γιατί είσαι λυπημένη; (λέλελε)

Μην το κεφάλι σε πονεί,

μήπως σε σφάζει η μέση;

…………………………………

Ούτε κεφάλι με πονεί,

μα ούτε και η μέση. (πώπωπω)

Θυμώνω με τη μάννα μου

που μ’ έδωσε σ’ ένα μωρό.

…………………………………………

Εγώ πηγαίνω για νερό

κι αυτό με παίρνει τον τορό (λέλελε)

και με φωνάζει «Μάνα»!

Ο Μάης να μη το βρει!

…………………………………….

Εγώ δεν είμαι μάνα σου,

Μάης να μη σε βρει. (πώπωπω)

Εγώ είμαι η γυναίκα σου,

τα όρνια να σε φάνε!

Η πρώτη στροφή τραγουδιέται και ως εξής:

Αγγελική κόρη τι είσαι μαραμένη; (λελελε)

Δεν είμαι μαραμένη, μον’ είμαι θυμωμένη κλπ.

Ο χορός αυτός είναι συρτός, μικτός αλλά και γυναικείος, γαμήλιος, που χορεύεται και σε άλλες περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, αλλά στο Νεστόριο, έχει μια ιδιαιτερότητα που τον διαφοροποιεί αρκετά.

Ο ενοριακός ναός των Ταξιαρχών
στο Άνω Νεστόριο.

Χορεύεται στους γάμους και στις μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Η λέξη αγγελική στο τραγούδι είναι επίθετο και όχι ουσιαστικό. Έτσι η αναφορά είναι γενική και αόριστη σε μια κοπέλα νέα με αγγελική ομορφιά. Ο χορός κλείνει μέσα του, αλλά και εξωτερικεύει με τη χαρακτηριστική φιγούρα της στροφής, το βαθύτερο περιεχόμενό του, που είναι η αποστροφή στο κακό ριζικό της νύφης που κακοτύχησε, ένα στοιχείο τυπικό και άφθονο στη δημοτική μας ποίηση. Στο μεγαλύτερο μέρος του ο χορός είναι συρτός, για να δηλώσει έτσι την προσαρμογή της ηρωίδας στον καινούργιο τρόπο ζωής, με το γάμο, που όμως δύσκολα γίνεται αποδεκτός από την ίδια, καθώς αντιδρά με τον χαρακτηριστικό τρόπο της αποφυγής του άντρα της και του γυρίζει τις πλάτες σε κάθε πλησίασμα του. Αυτό δείχνεται στο χορό με την εκφραστική κίνηση της στροφής. Παρόλο το - εξωτερικά — κωμικό στοιχείο είναι κυρίως και μια φωνή έντονης διαμαρτυρίας στα ήθη και έθιμα της εποχής, που η σκοπιμότητα, αλλά και η ανάγκη πολλές φορές επέβαλαν αταίριαστα συνοικέσια, αλλά μόνο φωνή, αφού σαν γυναίκα της εποχής κι αυτή δε μπορεί ν’ αντιδράσει διαφορετικά από το να ξεστομίσει ένα σωρό λόγια - κατάρες, στοιχείο δηλωτικό, ως να σημείο, της πολυλογίας των γυναικών και μέσο άμυνάς τους».

Ο οικισμός "Κάτω Νεστόριο".

(Γιώργος Αλεξίου).

Το θρυλικό Κάστρο Νεστορίου.

Ο ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ
και παραδοοσιακή κρήνη στο Νεστόριο.

Η Παναγία "Πορφύρα (: Βασίλισσα)", η εφέστια εικόνα, το παλλάδιο της Καστοριάς.

Η θεματική εικόνα της Παναγίας Πορφύρας.
Εικονιστική σύνθεση του Γιώργου Αλεξίου.

Όπως όλες οι πόλεις της Ελλάδος που έχουν μακραίωνο κι έν­δοξο παρελθόν, έτσι και η Καστοριά διαθέτει το Παλλάδιό της, δηλαδή ένα ιερό κειμήλιο που λογίζεται, και βέβαια είναι, το ακαταμάχητο προστατευτικό της μέσο. Πρόκειται για τη θαυ­ματουργή εικόνα  τής Παναγίας Πορφύρας, που φυλάσσε­ται στο Μητροπολιτικό της ναό και θεωρείται το ιερότερο κειμή­λιο των ευσεβών Καστοριανών.

Η εν λόγω εμπνευσμένη εικόνιση της Θεοτόκου αγιογραφήθη­κε στις αρχές του 16ου αιώνα, πιθανότατα στην Καστοριά, κι εναποτέθηκε στο Μητροπολιτικό ναό της πόλης. Από τότε συνδέε­ται άρρηκτα μ’ αυτήν (την πόλη), αποτελεί την εφέστια εικόνα της και δέχεται τις πρέπουσες εκδηλώσεις τιμής και προσκύνη­σης όλων των κατοίκων της.

Το προσκυνητάρι της Παναγίας Πορφύρας
στο Μητροπολιτικό ναό της Καστοριάς.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ THΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Η εξεταζόμενη εικόνα της Παναγίας Πορφύρας βρίσκεται, όπως προαναφέρθηκε, στον τωρινό Μητροπολιτικό ναό της Καστοριάς, και συγκεκριμένα σε λαμπρό προσκυνητάρι του, που ορθώνεται στα δεξιά του εισερχόμενου πιστού. Εικονογραφικά, ανήκει στον τύπο της Οδηγήτριας, καθόσον η Θεοτόκος Μαρία παρουσιάζεται (στην όψη της εικόνας) να κρατάει φιλόστορ­γα το Χριστό - παιδίο στην αριστερή αγκάλη της (Αριστεροκρατούσα) και να οδηγεί (εξ ου και Οδηγήτρια) με το δεξί της χέρι τους χριστιανούς προς Αυτόν.

Η όλη παρουσία της εικονιζόμενης Παναγίας είναι ιεροπρε­πής, επιβλητική και ηγεμονική, ανάλογη με την υψηλή θεομητο­ρική της ιδιότητα. Το τίμιο κορμί της στέκεται ευθυτενές και η σεπτή κεφαλή της όρθια. Έχει γυρισμένο το πρόσωπο της περί τα τρία τέταρτα προς το θεατή και τον παρατηρεί με βλέμμα ει­ρηνικό. Οι οφθαλμοί της είναι μεγάλοι (ο αριστερός έχει, δυ­στυχώς, πληγωθεί απ’ τους Τούρκους), η μύτη μακριά κι ευ­θεία και το στόμα της μικρό. Φέρει βαθυκύανον κεφαλόδε­σμο και φοράει εξωτερικά πορ­φυρό μαφόριο, δηλαδή εσθήτα(ένδυμα) με βασιλικό χρωματι­σμό που δηλώνει το αντίστοιχο πνευματικό αξίωμα της.

Η Παναγία Πορφύρα της Καστοριάς.

Ο μικρός Χριστός εικονίζε­ται ως τριετές παιδίο, να κάθε­ται στην αγκαλιά της μητέρας Του, να ευλογεί με το δεξί χέρι και να κρατάει τυλιγμένο ειλητάριο στ’ αριστερό. Το πρόσωπο Του είναι ωοειδές, το μέτωπο μεγάλο (ενδεικτικό της σοφίας Του), οι οφθαλμοί Του συμπονετικοί. Φοράει εσωτερικά λευκόχρωμο χιτώνα με ερυθρό «σημείον» κι εξωτερικά ερυθρόχρωμο ιμάτιο. Στην κεφαλή Του έχει, όπως και η Παναγία, φωτοστέφα­νο, που κατά το παρελθόν ήταν σταυροφόρο.

Ο ουρανός της εικόνας είναι χρυσός, ενώ ο κάμπος της γαλά­ζιος (;). Εκατέρωθεν της κεφαλής της Παναγίας αναγράφονται τα συμπιλήματα της ονομασίας της, Μ(ΗΤΗ)Ρ Θ(Ε)ΟΥ, ενώ στο ύψος του δεξιού της ώμου σημειώνεται το προσωνύμιο «Η ΠΟΡ­ΦΥΡΑ», που ορίζει την όλη παράσταση.

Αναμφίβολα, η υπόψη εικόνα είναι ένα έργο μεγάλης αρχαιο­λογικής, καλλιτεχνικής, θεολογικής, λατρευτικής και, για τους Καστοριανούς, συναισθηματικής αξίας.

Σχεδιαστικό αντίγραφο της Παναγίας Πορφύρας.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Ο  δάσκαλος Γιώργος Τ. Αλεξίου εξέδωσε το έτος 2000 ένα βιβλιδάριο 16 σελίδων, που είχε - έχει ως θέμα του την παρουσιαζόμενη εικόνα της Παναγίας Πορφύρας.

Ο Μητροπολιτικός ναός της Παναγίας στην Καστοριά.

Το βιβλιδάριο του Γ. Αλεξίου.

Η μεταφορά της "Παναγίας Πορφύρας"
στο μοναστήρι της Μαυριώτισσας.
(μεταφέρεται τον 15Αύγουστο κάθε χρόνου).

Η εικόνα της Παναγίας Πορφύρας στη Μαυριώτισσα.

Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Καστοριάς κ.κ. Σεραφείμ
ψάλλει τα Εγκώμια της Θεοτόκου
ενώπιον της "Παναγίας Πορφύρας".

Η εορτή των τοπικών αγίων της Καστοριάς. 17 και 18 Νοεμβρίου 2012.

Οι τοπικοί άγιοι της Καστοριάς.

Η τοπική εκκλησία της Καστοριάς καθόρισε να γίνει κατά το Σαββατοκύριακο 17 και 18 Νοεμβρίου 2012 η «Σύναξη πάντων των εν Καστορία γεννηθέντων και των εις αυτήν διαλαμψάντων αγίων», όρισε δηλαδή και πρότεινε να πραγματοποιηθεί κατά το διήμερο αυτό  η εορταστική σύναξη και ο εκκλησιασμός όλων των χριστιανών της Καστοριάς, προς τιμήν των αγίων που γεννήθηκαν, καθώς και αυτών που διέλαμψαν στην πόλη και την περιοχή της Καστοριάς. Στα πλαίσια της εν λόγω εορταστικής Σύναξης πραγματοποιήθηκαν απ’ την Ιερά μητρόπολη Καστοριάς οι παρακάτω αναφερόμενες ιερές Ακολουθίες κι εκκλησιαστικές τελετές: 

Η Παναγία, η πολιούχος της Καστοριάς.
Σχεδιαστική σύνθεση Γ. Αλεξίου.

Το απόγευμα του Σαββάτου 17 Νοεμβρίου, ώρα 6.00 μ.μ., έγινε στον μεγαλοπρεπή ιερό ναό του Αγίου Νικάνορος Χλόης Καστοριάς η υποδοχή Τιμίων Λειψάνων τοπικών αγίων. Ακολούθως τελέστηκε Μέγας Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός, στον οποίον χοροστάτησε ο οικείος Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κ.κ. Σεραφείμ.

Το πρωί της επόμενης ημέρας, Κυριακή(ς) 18 Νοεμβρίου, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Καστοριάς κ. κ. Σεραφείμ τέλεσε στον ίδιο ιερό ναό Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και κήρυξε το θείο λόγο στους πάμπολλους ευσεβείς κατοίκους της Καστοριάς που είχαν εκκλησιασθεί εκεί.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Το έτος 1991, ο Καστοριανός δάσκαλος Γιώργος Τ. Αλεξίου είχε εκδώσει ένα βιβλίο με τον τίτλο « Άγιοι της Καστοριάς». Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται ο Βίος, η Πολιτεία, τα Απολυτίκια και το Εορτολόγιο έξι τοπικών αγίων, που είναι οι εξής: Ο άγιος Θεοδόσιος ο εκ Κορησού (14^ος αιών), ο όσιος Διονύσιος ο Κορησιώτης (14^ος αιών), ο όσιος Νεκτάριος ο εν Μελισσοτόπω (15^ος αιών), ο άγιος Νήφων, φωτιστής της Άνω Μακεδονίας († 1508), ο οσιομάρτυρας Ιάκωβος ο Καστοριανός († 1520) και ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ευεργέτης της Καστοριάς († 1779). Το υπόψη βιβλίο έχει 60 σελίδες και είναι αφιερωμένο στον μακαριστό Μητροπολίτη Καστοριάς Νικηφόρο Παπασιδέρη. Σήμερα το  βιβλίο αυτό είναι εξαντλημένο.

Το βιβλίο "'Αγιοι της Καστοριάς".

Ο ναός του Αγίου Νικάνορα στην Καστοριά.

Εικόνα της Παναγίας (λεπτομέρεια). Αντίγραφο
απ' την εφέστια εικόνα του Γέρμα Καστοριάς.

Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Καστοριάς
κ.κ. Σεραφείμ.

Η «Κλίμαξ των Αρετών» σε τοιχογραφίες δύο ναών της Καστοριάς.

Ο ναός Αγίου Νικολάου Κρεπενής
(17ος αιών;)

Οι κάτοικοι του Νομού Καστοριάς και γενικότερα της Δυτικής Μακεδονίας, υπήρξαν κατά τους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους ευσεβέστατοι χριστιανοί, άριστοι πατριώτες, νομοταγείς πολίτες, απλοί, άδολοι, δίκαιοι, ειλικρινείς, φιλόπονοι και γενικώς άνθρωποι του πνεύματος και της αρετής. Οι σημερινοί Καστοριανοί, όντας άξιοι απόγονοί τους, τηρούν απόλυτα την ιερή παρακαταθήκη που έλαβαν απ’ αυτούς κι αγωνίζονται διαρκώς κι εντίμως στην παρούσα ζωή ν’ ανέβουν τη νοητή Κλίμακα (σκάλα) των αρετών. Διάγουν δηλαδή, οι τωρινοί κάτοικοι της εν λόγω ακριτικής περιοχής, βίο σώφρονα κι ενάρετο κι ένεκα τούτου πετυχαίνουν, οι περισσότεροι, τη σωτηρία της ψυχής τους και την είσοδό της στον παράδεισο.

Άριστος δάσκαλος και αλάθητος οδηγός των σημερινών Καστοριανών, στην αλληγορική ανάβαση τους στην κλίμακα των αρετών, είναι η Αγία Γραφή, τα σοφά συγγράμματα των Πατέρων και Μοναχών της Εκκλησίας μας και οι ανάλογες απεικονίσεις των ιερών ναών μας. Απ’ τ’ αναφερόμενα συγγράμματα των θεόπνευστων Μοναχών, το σημαντικότερο και γνωστότερο εγράφη απ’ τον όσιο Ιωάννη τον Σιναΐτη (525 – 600 μ. Χ.) και φέρει τον τίτλο «Κλίμαξ». Δύο τοιχογραφίες αυτής της νοητής «Κλίμακος», οι οποίες προβάλλουν – αποδίδουν απλά και κατανοητά στο ευρύ κοινό το υψηλό περιεχόμενό της, σώζονται στους καστοριανούς μεταβυζαντινούς ναούς, του Αγίου Νικολάου Κρεπενής (έτ. 1650) και της Παναγίας - Αγίου Μηνά ενορίας Μουζεβίκη (έτ. 1654). Φωτογραφίες αυτών των απεικονίσεων παρουσιάζονται εδώ, μαζί με το παρόν κείμενο.

(Γιώργος Αλεξίου)

Ο άγιος Ιωάννης Σιναΐτης (της Κλίμακος).
Τοιχογραφία σε ναό της Καστοριάς, έτ. 1663.

Ο ναός της Παναγίας και του Αγίου Μηνά,
ενορίας Μουζεβίκη.

Ο όσιος Ιωάννης οραματίζεται
και συγγράφει την Κλίμακα των αρετών.

Η παράσταση της Κλίμακος (έτ. 1650)
στον Άγιο Νικόλαο Κρεπενής

Η παράσταση της Κλίμακος (έτ. 1654)
στην Παναγία ενορίας Μουζεβίκη.



«Παραδοσιακοί χοροί Νεστορίου Καστοριάς». Λαογραφική Μελέτη του Μ. Κωστόπουλου.

Βιβλιοπαρουσίαση

Ο Μιχαήλ. Ι. Κωστόπουλος, τ. καθηγητής φιλόλογος του Λυκείου Νεστορίου, συνέγραψε κι εξέδωσε κατά το έτος 1986 ένα μικρό βιβλίο 50 σελίδων, που φέρει τον τίτλο «Παραδοσιακοί χοροί Νεστορίου Καστοριάς». Πρόκειται για μία αξιόλογη λαογραφική Μελέτη, για την οποία ο συγγραφέας της Μ. Κωστόπουλος αναφέρει στα Προλεγόμενα του βιβλίου τα εξής ενημερωτικά:

«Σκοπός της λαογραφικής τούτης εργασίας είναι η διάσωση των παραδοσιακών χορών που χορεύονταν και εξακολουθούν να χορεύονται στο ακριτικό Νεστόριο, αλλά και στην περιοχή γύρω απ’ αυτό, ΝΔ της Καστοριάς, από τη φθοροποιό δύναμη του χρόνου, τις καταλυτικές ξενικές επιδράσεις και την ξενομανία που τόσο έχουν επηρεάσει τις εκδηλώσεις της αγνής και ανεπανάληπτης Ελληνικής ψυχής…

Αφορμή για την ερευνητική τούτη εργασία στάθηκε το γεγονός ότι ο χορός στο Νεστόριο αποτελεί ακόμα και σήμερα κύτταρο ζωντανό στη ζωή των κατοίκων. Στη διαπίστωση τούτη βοήθησε σημαντικά η παραμονή μου αρκετά χρόνια στο όμορφο αυτό χωριό. Εδώ ζώντας ανάμεσα στους κατοίκους μπόρεσα να γνωρίσω στο βάθος τη Νεστορίτικη ψυχή. Οι κάτοικοι είναι όλοι λεβεντόκορμοι και χορευταράδες. Στο χωριό τους κάνουν ανύποπτοι κάθε δουλειά. Καλλιεργούν το χωράφι, επεξεργάζονται τις γούνες. Μα σε κάθε κοινωνική ατομική εκδήλωση, στις γιορτές, στα πανηγύρια, στα γλέντια χορεύουν. Συνήθως ο μεγάλος χορός στήνεται στην κεντρική πλατεία έξω από τις δύο εκκλησίες. Έτσι ο χορός έχει ένα συμβολικό ευτυχισμένο νόημα, γίνεται η έκφραση της διάρκειας, το αιώνιο πνεύμα του τόπου που μιλάει σε ξένους και δικούς με την προαιώνια γλώσσα του ρυθμού και της κινήσεως. Εκεί ανέμελα σέρνουν το χορό παρασυρμένοι απ’ τους ήχους της ζωηρής μουσικής του τόπου. Τα μουσικά όργανα που συνόδευαν παλιότερα τους χορούς ήταν το κλαρίνο, το λαγούτο, το βιολί και το ντέφι. Σήμερα έχουν προστεθεί η τρομπέτα και το ακορντεόν.

Ο οικισμός "Άνω Νεστόριο"

Σε συνάρτηση με το τραγούδι και το χορό βρίσκεται ζωντανή και μιαν άλλη γνησιότατη εκδήλωση της λαϊκής ψυχής, που με την ευαισθησία και τη δημιουργική φαντασία του ντόπιου τεχνίτη και τεχνίτρας έχει αποτυπωθεί στην κατασκευή και διακόσμηση της αντρικής και γυναικείας φορεσιάς, και που εξακολουθεί να παράγει ακόμα και σήμερα χωρίς καμιά φτηνή μίμηση και ίσως στο μοναδικό χωριό του Νομού και να προβάλλει έτσι με πλούτο και χάρη τον πολιτισμό των κατοίκων του…

Το περιεχόμενο των τραγουδιών και των χορών του Νεστορίου είναι πλούσιο και ποικίλο. Διακρίνεται σε ιστορικά, ερωτικά, της αγάπης, της ξενιτιάς, μοιρολόγια κλπ. από την ποικιλία των ρυθμών, των βημάτων, του ύφους και του νοήματος που περικλείνουν. Έτσι η φυσιογνωμία και η μορφή, το ήθος και το ύφος των παραδοσιακών Νεστορίτικων χορών καταδείχνουν με συγκλονιστική παραστατικότητα και συναρπαστική ευαισθησία την έκφραση ενός λαού, του ίδιου του Ελληνικού λαού!

Ο οικισμός "Κάτω Νεστόριο".

Στη συνέχεια παραθέτω στοιχεία ανάλυσης χορού καθώς και τον βασικό επεξηγηματικό πίνακα των βημάτων για να διαφανεί ο τρόπος της ερευνητικής αυτής λαογραφικής εργασίας και να βοηθηθούν όσοι θελήσουν να περπατήσουν στα βήματα αυτά που φτερώνονται από το ίδιο πανάρχαιο Ελληνικό πνεύμα, κρίκοι κι αυτά μιας αλυσίδας αόρατης, που συνδέουν τις γενιές και συνεχίζουν την Ελληνική παρουσία».

Ακολούθως παρατίθεται ο Πίνακας Περιεχομένων του εξεταζόμενου βιβλίου.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Α. Προλεγόμενα………………………………………………………………….Σελ. 9

Β. Στοιχεία ανάλυσης χορού.................................................. 13

Γ. Επεξηγηματικός πίνακας των βημάτων των χορών............. 14

Δ. Παρουσίαση και ανάλυση των Νεστορίτικων χορών.......... 15

1.   Αγγελική κόρη............................................................. 15

2.   Από της Αναστασίας.................................................... 18

3.   Αντικρυστός................................................................ 20

4.   Η Γεωργία.................................................................... 24

5.   Ήλιος και μαυρομάτα.................................................. 26

6.   Ο κυνηγός.................................................................... 28

7.   Στο Μεγάλο Δρόμο...................................................... 31

8.   Μπεράτι...................................................................... 34

9.   Νυφιάτικος................................................................. 36

10.Πεταχτός………………………………………………………………………..38

Ε. Βιβλιογραφία.................................................................... 45

ΣΤ. Περιεχόμενα................................................................... 47

Το θρυλικό Κάστρο (βράχος) του Νεστορίου.

Κλείνοντας τη σύντομη παρουσίαση του θεματικού βιβλίου σημειώνουμε, ότι πρόκειται για ένα ενδιαφέρον συγγραφικό έργο, που πρέπει να γίνει ευρύτερα γνωστό στην Καστοριά και που πρέπει να ωθήσει και άλλους ερευνητές και ανθρώπους των γραμμάτων ν’ ασχοληθούν με τους παραδοσιακούς χορούς της περιοχής μας και να εκδώσουν ανάλογα βιβλία.

Άποψη του Άνω Νεστορίου.

Το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδος στο Κάστρο Νεστορίου.

Το Νεστόριο.

Το σεπτό Στρατιωτικό Νεκροταφείο Νεστορίου.
Τάφοι ηρώων στρατιωτών μας, που έπεσαν για την ελευθερία
και τη δημοκρατία στον Γράμμο, έτη 1946 - 49.

Νεστόριο. Στο βάθος το Κάστρο του.

Ο Αλιάκμονας κάτω απ' το Νεστόριο.

Η περιοχή του River Party στο Νεστόριο.

Άλλη άποψη του Άνω Νεστορίου.