Η παγωμένη λίμνη της Καστοριάς και ο Χασάν – Κατής

Η λίμνη της Καστοριάς παγωμένη

Κείμενο του Λουκά Χ. Σιάνου

Εκείνο που προσθέτει αρκετά όμορφα στοιχεία στο γραφικό τοπίο της Καστοριάς είναι η λίμνη της, όπως παρουσιάζεται σε κάθε εποχή του χρόνου. Πότε γαλήνια, ήρεμη, «λάδι», αληθινός καθρέφτης που κατοπτρίζει το είδωλο της πόλης, τις παραλιακές δεντροστοιχίες, τα καράβια και τους γύρω λόφους. Πότε φουρτουνιασμένη, που αφήνει να ξεσπούν τ’ αφρισμένα κύματά της στις ακρολιμνιές και στα «καράβια» (καστοριανές βάρκες), που με απότομα και δυνατά «τρικλίσματα», αντιστέκονται σ’ αυτή τη μανία της φουρτούνας.

Μια αλλιώτικη μορφή παίρνει η λίμνη την εποχή της βαρυχειμωνιάς, του τσουχτερού κρύου που ξεπαγιάζουν οι μύτες, τότε που ολόκληρη η επιφάνειά της παγώνει σε αρκετό πάχος και γίνεται ένας απέραντος «δουξάτος» χωρίς καρφιά, όπως έλεγαν οι παλιοί Καστοριανοί, ή ένας γυαλοπάης όταν παγώσει χωρίς αγέρα και χιόνια.

Ο τούρκικος Μεντρεσές,
κοντά στο Τζαμί του Χασάν - Κατή

Αν συμπέσει μετά το πάγωμα της λίμνης να χιονίσει, τότε όλη η λίμνη φαίνεται σαν μια άδεντρη πεδιάδα. Τέτοια ήταν στον καιρό της Τουρκοκρατίας, όταν έφθασε στο Μαύροβο (παραλίμνιο χωριό) με την άμαξά του ένας Τούρκος Κατής (ειρηνοδίκης) της Καστοριάς, ο Χασάν. Θεωρώντας την παγωμένη λίμνη για ... πεδιάδα, συνέχισε το δρόμο του κι έφθασε στο μικρό όρμο στη βορειοδυτική πλευρά της πόλης (στο μέρος που βρίσκεται σήμερα το πάρκο της Ολυμπιακής Φλόγας). Εκεί, όπως συνεχίζει η παράδοση, του αποκάλυψαν πως βάδιζε πάνω σε παγωμένη λίμνη. Κι αυτός, για να ευχαριστήσει και δοξάσει τον Αλλάχ που τον προφύλαξε από πνιγμό, έκτισε στο ίδιο μέρος ένα τζαμί, που ονομάσθηκε Τζαμί του Χασάν - Κατή, όπως κι όλη η γύρω του περιοχή.

Άποψη της παγωμένης λίμνης

Στις παγερές νύχτες ακούγονταν σ’ όλη την πόλη ο υπόκωφος θόρυβος που έκαναν τα «ρουκάνια», δηλαδή οι ρωγμές που προκαλούνταν στον πάγο απ’ τη διαστολή του. Υπάρχει κι η παράδοση, πως κάποιος χαλβατζής, περπατώντας στην παγωμένη λίμνη, έτυχε να συναντήσει ένα «ρουκάνι» (ρωγμή πάγου) στο δρόμο του, με αποτέλεσμα να τον καταπιεί η λίμνη και να μείνει πάνω στον πάγο μόνο ο ταμπλάς με τον χαλβά.

Θα πρέπει να σημειώσουμε πως οι ψαράδες, με τσεκούρια και βαριές, απελευθέρωναν τα «καράβια» (βάρκες) τους από τον πάγο ή και άνοιγαν διαδρόμους για να «βολάσουν» τα δίχτυα τους και τις «σουρτινίτσες»…

Το Κουρσούμ Τζαμί της Καστοριάς