Η «σάνια» (μικρό έλκηθρο) στην παγωμένη λίμνη της παλιάς Καστοριάς.

Κείμενο του Αποστόλου Δ. Σαχίνη

Κύκνοι στην παγωμένη λίμνη της Καστοριάς

Η «σάνια» ήταν ένα απλό και ιδιότυπο παραδοσιακό έλκηθρο της καστοριανής λίμνης, της χειμερινής περιόδου, ψυχαγωγικού χαρακτήρα. Κατασκευαστές της ήταν οι ίδιοι οι παγοδρόμοι με τα σύνεργα του σπιτιού τους και με τα υλικά που εύκολα εύρισκαν, όπως η μικρή τετραγωνική μονοκόμματη σανίδα (0,35X0,35), που την κάρφωναν επάνω σε δύο παράλληλα κόκκαλα ζώου, κατάλληλα για το γλίστρημα στην παγωμένη επιφάνεια της λίμνης. Την κίνηση της "σάνιας" την επετύγχανε ο παγοδρόμος με τον έξης τρόπο: Καθόταν σταυροπόδι επάνω στην σανίδα και με δυο "σουπιά" (δύο μικρές ράβδους, που στα άκρα τους έφεραν σιδερένιες περόνες) χτυπούσαν την παγωμένη επιφάνεια της λίμνης και η "σάνια" ανέπτυσσε ιλιγγιώδη ταχύτητα. Από την πρωτογονική απλότητα της "σάνιας" μπορούμε να συμπεράνουμε, ότι η καταγωγή της θα ευρίσκεται σε πολύ απώτερους χρόνους ή και ότι μεταφέρθηκε στην Καστοριά από τις βορεινές χώρες και θα σχετίζεται με τα ταξίδια των Καστοριανών γουναράδων, που, παράλληλα με τις επαγγελματικές τους ασχολίες, γίνονταν οι φορείς στην πατρίδα τους πολλών συνηθειών των χωρών εκείνων.

Ένα είδος σάνιας των παλαιών Καστοριανών

Η "σάνια" ήταν το αγαπημένο χειμωνιάτικο παιχνίδι, όπως και οι χιονοπόλεμοι, όχι μονάχα των παιδιών και των έφηβων, αλλά όλων των ηλικιών και των δύο φύλων. Οι έφηβοι διέσχιζαν την λίμνη και έφθα­ναν στα παραλίμνια χωριά της. Η παράδοση διέσωσε πολλές περιπέτειες "σανιοδρόμων", που περιπλανήθηκαν χάνοντας τον προσανατολισμό τους, όταν σκέπαζε τα πάντα η πυκνή "αντάρα" (ομίχλη). Η "σάνια" δεν έλειπε από κανένα καστοριανό ελληνικό σπίτι. Οι Τούρκοι και οι εβραίοι φοβούνταν τον πάγο και δεν πατούσαν επάνω στην λίμνη.

Η "σάνια" πρόσφερε τις υπηρεσίες της και στην διάρκεια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, όταν η Καστοριά δυστυχούσε και στερούνταν μέσων να προμηθευθεί, έκτος από τα τρόφιμά της και τα καύσιμά της, στους βαρείς χειμώνες. Τότε οι Καστοριανοί κουβαλούσαν από το δάσος των Μανιακών (το θρυλικό ουρμάνι) τα ξύλα σε "δρασκελιές", που τις φορτώνονταν στην ράχη τους, ενώ στην παγωμένη λίμνη τις έδεναν στην "σάνια "τους και τις έφερναν στην πόλη. Αυτές οι εικόνες και οι σκηνές, δεν πρέπει να σβήσουν από την καστοριανή μνήμη.

Η λίμνη της Καστοριάς χιονισμένη και παγωμένη

 Σύγχρονο και τυποποιημένο έλκηθρο πάγου