“Σάββατο του Λαζάρου”, η μόνη ημέρα τέλεσης Πασχαλινής Θείας Λειτουργίας εκτός Κυριακής!

Η ανάστασις του αγίου Λαζάρου.

Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός με το μέγα θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου που εποίησε συμπραγμάτωσε και τ' ακόλουθα θαυμαστά:

1) Φανέρωσε στον κόσμο, ότι Αυτός είναι ο νικητής του θανάτου, ότι ο Ίδιος είναι η Ανάσταση και η Ζωή.

2) Προανήγγειλε στους μαθητές Του και τη δική Του ανάσταση κατά την Κυριακή του Πάσχα.

3) Ανήγγειλε στον κόσμο και την ανάσταση όλων των “χριστοποιημένων” ανθρώπων μαζί με το σώμα τους κατά την τελευταία κρίση.

Όλα τα προαναφερόμενα σωτήρια ενεργήματα του Ιησού Χριστού παρουσιάζονται επιτυχώς και συνοπτικά στα παρακάτω παρατιθέμενα τρία αντίστοιχά τους τροπάρια:

α) “Ζωή υπάρχων Κύριε και φως αληθινόν, Λάζαρον νεκρόν φωνήσας ανέστησας, ως δυνατός γαρ πάσιν έδειξας, ότι Θεός ζώντων, και των νεκρών υπάρχεις” (Τροπάριον ε' ωδής Αποδείπνου).

β) Κύριε, πιστώσαι θέλων τους μαθητάς σου, την εκ νεκρών σου έγερσιν, εν τω μνήματι Λαζάρου παραγέγοναςκαι φωνήσαντός σου τούτον, ο Άδης εσκυλεύθη και απέλυσε τον τετραήμερον”. (Στιχηρόν Ιδιόμελον Εσπερινού).

γ) Κύριε, η φωνή σου κατέλυσε του Άδου τα βασίλεια, και ο λόγος της εξουσίας σου ήγειρεν εκ του τάφου τετραήμερον, και γέγονεν ο Λάζαρος, της παλλιγγενεσίας προοίμιον σωτήριον” (Στιχηρόν Ιδιόμελον Εσπερινού).

Η Ανάστασις του Χριστού.
Η εις (τα βάθη του) Άδου κάθοδος.

Η Αγία Εκκλησία μας, έχοντας και λαμβάνοντας υπόψη τη θαυμαστή σχέση και την ανάλογη “σύμπτωση” που υπάρχει μεταξύ της Ανάστασης του Λαζάρου και της Ανάστασης του Χριστού, καθώς και τις προαναφερόμενες αλήθειες της πίστεώς μας, αναγνώρισε τη μεγάλη σημασία που έχει η εορτή της Ανάστασης του Λαζάρου στη λειτουργική ζωή του λογικού ποιμνίου της και γι' αυτό όρισε να τελείται η Πασχαλινή (Κυριακάτικη) Θεία Λειτουργία μόνο μία ημέρα εκτός Κυριακής, κατά το ευλογημένο Σάββατο του Λαζάρου!

Απολυτίκιον του Λαζάρου. Ήχος α΄.

Την κοινήν Ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον Χριστέ ο Θεός, όθεν και ημείς ως οι παίδες, τα της νίκης σύμβολα φέροντες, σοι τω νικητή του θανάτου βοώμεν, Ωσσανά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος, εν ονόμτι Κυρίου.

Ο περικαλλής ναός του Αγίου Λαζάρου
στο εκκλησιαστικό Γηροκομείο Καστοριάς.

Παράφραση του Απολυτίκιου.

Θέλοντας Χριστέ και Θεέ μας να δείξεις, προ της σταυρικής Σου Θυσίας, ότι είναι βέβαιο πράγμα η ανάσταση όλων των νεκρών, ανέστησες εκ νεκρών τον Λάζαρον. Για τούτο και εμείς, μιμούμενοι τα παιδιά που σε υποδέχτηκαν κατά την είσοδό Σου στην Ιερουσαλήμ, κρατούμε στα χέρια μας τα σύμβολα της νίκης, τα βάια και βοώμε προς Εσένα, τον νικητή του θανάτου: Βοήθησέ μας και σώσε μας, Συ που ως Θεός κατοικείς στα ύψιστα μέρη του ουρανού, ας είσαι ευλογημένος Συ, που έρχεσαι απεσταλμένος από τον Κύριο.

(Η απόδοση του Τροπαρίου στη Νεοελληνική ελήφθη απ' το διαδίκτυο).

Σημείωση.

Η Καστοριά τιμάει ιδιαίτερα τον άγιο Λάζαρο. Στην πόλη υπάρχει ένας περικαλλής ναός επ' ονόματί του, στον οποίον τελείται πολύ συχνά η Θεία Λειτουργία, παρουσία πολλών ευσεβών και φιλέορτων κατοίκων της.

Γιώργος Τ. Αλεξίου.

Ο Μητροπολίτης Καστοριάς κ.κ. Σεραφείμ
τελών τη Θεία Λειτουργία στο ναό του Αγίου Λαζάρου.

Έξοχη παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας
στο ναό Παναγίας Ελεούσας Καστοριάς.
(Προσκυνητάριο Αγίων Τόπων, έτ. 1835).

Τάφοι ηρώων στο Στρατιωτικό Νεκροταφείο Νεστορίου.
"Προσδοκώ Ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος".

Η Ανάσταση του Τετραήμερου Λαζάρου.
Παράσταση Δυτικής τέχνης.

Άποψη του ναού Αγίου Λαζάρου Καστοριάς.

Ο άγιος Λάζαρος. Εικόνα του
στον ομώνυμο ναό της Καστοριάς.

Η επιτυχία συνεχίζεται! 250.000 οι αναγνώστες του Ιστολογίου (blog) “Φως της Καστοριάς” έως την 12 Απριλίου 2019.

Το εκφραστικό σήμα του Ιστολογίου
 "Φως της Καστοριάς"

Το παρόν Ιστολόγιο (blog) που φέρει την ονομασία “Φως της Καστοριάς” (Δ/νση: http://fos-kastoria.blogspot.gr/) και που έχει ως χαρακτηριστικό του σήμα τον Δικέφαλο και σταφυλοφόρο αετό, είναι μία ηλεκτρονική πολιτιστική επιθεώρηση, που δημιουργήθηκε και “ανέβηκε” στο Διαδίκτυο από τον Καστοριανό δάσκαλο Γιώργο Τ. Αλεξίου την 1η Αυγούστου 2011. Από την ημερομηνία αυτή κι έως την 12 Απριλίου 2019, αναρτήθηκαν στον πίνακα καταχωρήσεων τού εν λόγω Ιστολογίου 487 σύντομα κείμενα ποικίλου περιεχομένου, μαζί με τις συνοδευτικές τους εικόνες και φωτογραφίες. Τα κείμενα αυτά τα ανέγνωσαν έως την 12η Απριλίου 2019 διακόσιες πενήντα χιλιάδες (250.000) “επισκέπτες” του υπόψη Ιστολογίου, καθώς και μεγάλος αριθμός άλλων ατόμων που τα είδαν αναδημοσιευμένα σε έτερα Ιστολόγια.

Κλείνοντας την αναφορά στο σημαντικό αριθμό των 250.000 επισκεπτών του εν λόγω Ιστολογίου σημειώνουμε, ότι αυτό διαδέχτηκε επιτυχώς την ομώνυμη και ομόσημή του ηλεκτρονική τηλεφημερίδα, η οποία “έτρεξε” στο διαδίκτυο από τον Μάιο του έτους 2009 έως και τον Ιούλιο του 2011. Σημειώνουμε επίσης, ότι ο επιλεγμένος Δικέφαλος και βοτρυοφόρος αετός του σήματος αυτών αποτελεί αντιγραφή και σχεδιαστική απόδοση των ξυλόγλυπτων αετών που διακοσμούν το επιχρυσωμένο τέμπλο (17^ος - 18^ος αιών) του βυζαντινού ναού Αγίου Νικολάου της Αρχόντισσας Θεολογίνας, Καστοριάς. Η επιλογή αυτή έγινε διότι, ο μεν Δικέφαλος αετός εκφράζει παραστατικά τη βυζαντινή πολιτιστική κληρονομιά της Καστοριάς, οι δε βότρυές του (: τσαμπιά σταφυλής) αποδίδουν συμβολικά τον οίνον της Θείας Ευχαριστίας και γενικότερα τη χριστιανική πίστη των ευσεβών κατοίκων της, δηλαδή σηματοδοτούν τα σημαντικά θέματα που πραγματεύεται κυρίως στα αναρτημένα κείμενά του και το Ιστολόγιο “Φως της Καστοριάς”.

Γιώργος Τ. Αλεξίου

Ο Δικέφαλος και βοτρυοφόρος αετός
σε τέμπλο ναού της Καστοριάς
 (17ος - 18ος αιών).

Ο συντάκτης του Ιστολογίου
δάσκαλος Γεώργιος Τ. Αλεξίου
δίπλα σε εικόνα τού Κυρίου μας
Ιησού Χριστού ευλογούντος.

Το σήμα των εκδόσεων βιβλίων
του Γιώργου Τ. Αλεξίου.

Το ομοιότιτλο Ιστολόγιο "Φως Φαναρίου"
του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως
(http://fanarion.blogspot.gr/).

Η Παναγία ως “κόχλος η τον θείον μαργαρίτην, προαγαγούσα”, σε δύο τοιχογραφίες βυζαντινών ναών της Καστοριάς.

Τοιχογραφία της Παναγίας με το συμβολικό κογχύλι
στο ναό Αγίου Νικολάου του Τζώτζα, Καστοριάς
(α' μισό του 14ου αι.). 

Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι μία μεγαλόπνοη ποιητική σύνθεση ενός θεόπνευστου υμνογράφου του 6ου αιώνα, που απαρτίζεται από ένα σύνολο εξαίσιων χαιρετισμών κι ευχαριστιών προς την Παναγία μας. Στο έμμετρο κείμενό του υπάρχουν πάμπολλα καλολογικά στοιχεία, όπως, παρομοιώσεις, μεταφορές, αντιθέσεις κ.ά. που δικαίως προκαλούν το ενδιαφέρον και το θαυμασμό όλων των Χριστιανών. Στις εν λόγω παρομοιώσεις περιλαμβάνεται και μία, η οποία παρουσιάζει συμβολικά την Παναγία ως ένα πολύτιμο κογχύλι πορφύρας, που περικλείει στο εσωτερικό του τον μόνο πνευματικό μαργαρίτη, δηλαδή τον Ιησού Χριστό.

Τα δύο τροπάρια του Ακαθίστου Ύμνου, τα οποία παρομοιάζουν τη Θεοτόκο με νοητό κογχύλι πορφύρας, που έχει εντός του τον πολύτιμο μαργαρίτη Χριστό, παρατίθενται ακολούθως μαζί με τη νεοελληνική απόδοσή τους:

1) Ωδή δ΄. Τροπάριον.

Ουρανών υψηλοτέρα, χαίρε, γης το θεμέλιον,

εν τη ση νηδύι, Άχραντε, ακόπως βαστάσασα,

χαίρε κογχύλη πορφύραν, θείαν βάψασα

εξ αιμάτων σου τω βασιλεί των Δυνάμεων.

Νεοελληνική απόδοση τροπαρίου.

Ουρανών υψηλοτέρα, χαίρε μέσα στη μήτρα σου,

της γης το θεμέλιο, βάσταξες χωρίς κόπο, Αμόλυντη,

χαίρε κογχύλι πορφύρας, θείας που έβαψες

στα αίματά σου, τον βασιλιά των Δυνάμεων.

2) Ωδή ε΄. Τροπάριον

Ευρύχωρον σκήνωμα του Λόγου, χαίρε, άχραντε,

κόχλος η τον θείον μαργαρίτην,

προαγαγούσα, χαίρε, Πανθαύμαστε,

πάντων προς Θεόν καταλλαγή των μακαριζόντων σε,

Θεοτόκε, εκάστοτε.

Νεοελληνική απόδοση τροπαρίου.

Ευρύχωρο μέγαρο Σοφίας, χαίρε, πάναγνη.

Όστρακο που θείον μαργαρίτην,

τον μεγαλώνεις, χαίρε Πανθαύμαστε.

Όλων η συμφιλίωση προς Θεόν, όσων Σε δοξάζουνε,

Θεοτόκε, συχνότατα.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου του Τζώτζα,
Καστοριάς, α' μισό του 14ου αιώνα.

   Η προαναφερόμενη ποιητική παρομοίωση της Παναγίας με το κογχύλι πορφύρα και η συναφής παρομοίωση του Χριστού με τον πολύτιμο μαργαρίτη, ενέπνευσαν τους θεολόγους αγιογράφους του Βυζαντίου να επινοήσουν και να ιστορήσουν ανάλογες παραστάσεις σε φορητές εικόνες και τοιχογραφίες. Δύο τέτοιες τοιχογραφίες, που χρονολογούνται στον 14ο αιώνα, βρίσκονται και κοσμούν την κεντρική κόγχη του Αγίου Βήματος δύο βυζαντινών ναών της Καστοριάς, του Αγίου Νικολάου του Τζώτζα και του Αγίου Αλυπίου ενορίας Οικονόμου. Στις τοιχογραφίες αυτές παρουσιάζεται η Θεοτόκος σε προτομή ως Πλατυτέρα των Ουρανών, έχουσα στο στέρνο της ένα συμβολικό ανοιχτό κογχύλι, εντός του οποίου εικονίζεται ο Ιησούς Χριστός ως τριετές παιδίον.

Κλείνοντας τη γενική παρουσίαση των δύο τοιχογραφιών της Παναγίας, που βρίσκονται σε ναούς της Καστοριάς κι έχουν στην όψη τους ζωγραφισμένο ένα συμβολικό κογχύλι, σημειώνουμε εμφαντικά, ότι πρόκειται για δύο υπέροχες και πολυσήμαντες απεικονίσεις, που ευλόγως συγκινούν τους πιστούς που τις βλέπουν και τις προσκυνούν.
Επίμετρον.

Θεοτοκίον. (ποίημα Ανδρέου Κρήτης.(650 – 720 μ. Χ.).

Ως εκ βαφής αλουργίδος, άχραντε, η νοητή πορφυρίς, του Εμμανουήλ, ένδον εν τη γαστρί σου, η σαρξ συνεξυφάνθη όθεν Θεοτόκον εν αληθεία σε τιμώμεν.

Σημειώσεις:

1. Η απόδοση στη Νεοελληνική των δύο παρατιθέμενων τροπαρίων του Ακαθίστου Ύμνου έγινε από τον Αρχιμανδρίτη π. Μελέτιο Ανετάκη.
2. Μερικοί μελετητές των βυζαντινών μνημείων της Καστοριάς έχουν την άποψη, ότι το αντικείμενο που είναι ζωγραφισμένο επί του στέρνου της Παναγίας, στις εν λόγω δύο τοιχογραφίες, και που περιγράφεται εδώ ως κογχύλι, είναι  μάλλον  ένα σχηματοποιημένο άνθος.

Γιώργος Τ. Αλεξίου. 

Η Πλατυτέρα με το κογχύλι, στο ναό
Αγίου Νικολάου του Τζώτζα (σχεδ. Γ.Τ.Α.)

Κογχύλι με μαργαριτάρι.
Η φωτογραφία ελήφθη απ' το διαδίκτυο.

Βιβλίο αναφερόμενο στο ναό
Αγίου Νικολάου του Τζώτζα.

Η Παναγία με το συμβολικό κογχύλι
στο ναό Αγίου Αλυπίου ενορίας Οικονόμου
Καστοριάς (β' μισό 14ου αιώνα).

Ο ναός του Αγίου Αλυπίου ενορίας Οικονόμου
Καστοριάς (β' μισό 14ου αιώνα).

Βιβλίο για το ναό αγίου Αλυπίου
ενορίας Οικονόμου Καστοριάς.