Η Παναγία ως «η σκάλα του Ιακώβ» σε ναό του Επταχωρίου Καστοριάς. 18ος αιών (;).

«Χαίρε κλίμαξ επουράνιε, δι’ ής κατέβη ο Θεός»

Η θεματική εικόνα της Παναγίας - "Σκάλας του Ιακώβ".
Η φωτογραφία ανήκει στον κ. Κώστα Χουλιαρά,
τον οποίον ευχαριστώ.

Η Παλαιά Διαθήκη περιγράφει ένα καταπληκτικό όνειρο, το οποίο είδε ο Προπάτορας Ιακώβ, όταν κάποτε κοιμήθηκε στον τόπο Βαιθήλ. Αναφέρει συγκεκριμένα, ότι ο Ιακώβ «ενυπνιάσθη, και ιδού κλίμαξ εστηριγμένη εν τή γή ής η κεφαλή αφικνείτο εις τον ουρανόν και οι άγγελοι του Θεού ανέβαινον και κατέβαινον επ’ αυτής, ο δέ Κύριος επεστήρικτο επ’ αυτής» δηλαδή, ο Ιακώβ «είδε στον ύπνο του μία σκάλα, που η βάση της ήταν στερεωμένη στη γη, ενώ η κορυφή της έφθανε στον ουρανό, και άγγελοι του Θεού ανέβαιναν και κατέβαιναν σ’ αυτήν, και ο Θεός βρισκόταν στο άνω μέρος της». (Γέν. κη' 12-13).

Το όνειρο του Ιακώβ.
Ο πίνακας ελήφθη απ' το Διαδίκτυο.

Το αναφερόμενο παράξενο όνειρο του Πατριάρχη Ιακώβ είχε οπωσδήποτε μυστική σημασία και έκρυβε κάποιον υψηλό συμβολισμό. Την εν λόγω σημασία και τον συμβολισμό του διερεύνησαν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας και κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι η υπόψη κλίμακα προεικόνιζε την Παναγία μας, καθόσον αυτή με την αρετή της και με τη γέννηση του υιού της Ιησού Χριστού έγινε η νοητή σκάλα που ένωσε τη γη με τον ουρανό.

Αυτήν την υψηλή και φιλάνθρωπη ιδιότητα της Θεοτόκου, την ενωτική γης και ουρανού, παρουσίασαν πολλοί εκκλησιαστικοί συγγραφείς σε αξιόλογα συγγράμματά τους, την ύμνησαν πολυάριθμοι θεόπνευστοι μελωδοί σε ανάλογα τροπάρια και την απεικόνισαν με έμπνευση κι επιτυχία σε φορητές εικόνες και τοιχογραφίες αρκετοί Ρώσοι αγιογράφοι (!) και λίγοι Έλληνες (;). Στους τους εν λόγω Έλληνες αγιογράφους περιλαμβάνεται και αυτός που την αποτύπωσε σε τοιχογραφία του κοιμητηριακού ναού Εισοδίων της Θεοτόκου, της ιεράς μονής Αγίου Γεωργίου (έτ. 1625) Επταχωρίου Καστοριάς. Η τοιχογραφία αυτή, που επιγράφεται «Η σκάλα του Ιακώβ» και που είναι η εδώ θεματική, αναγνωρίζεται ως λίαν πρωτότυπη και σπανιότατη (σ.σ. ο Γράφων δεν έχει υπόψη του άλλη όμοιά της), παρουσιάζει δε τη συμβολιζόμενη Παναγία μας σε προτομή, στον τύπο της Πλατυτέρας των Ουρανών και «στεκόμενη» στο μέσον του αντίστοιχου συμβόλου της, που είναι μία ξύλινη κινητή σκάλα, την οποίαν ανεβαίνουν Άγγελοι.
(Κείμενο Γιώργου Τ. Αλεξίου).

Η κλίμακα του Ιακώβ
και η συμβολιζόμενή της Θεοτόκος.

Το ιστορικό και όμορφο Επταχώρι Καστοριάς

Το μοναστήρι Αγίου Γεωργίου Επταχωρίου.
Η φωτογραφία ελήφθη από blog της κ. Ιωάννας Λουλάκη

Ο ναός Εισοδίων της Θεοτόκου Επταχωρίου.
Η φωτογραφία ανήκει στον κ. Κώστα Χουλιαρά.

Η παράσταση "Άπαντες οι Προφήται" σε αρχιερατικό σάκκο.
Ο Ιακώβ, επάνω αριστερά, δείχνει την κλίμακα στην Παναγία.

Η Παναγία κρατάει τη συμβολική κλίμακα. Ρωσική εικόνα.

Η κλίμακα του Ιακώβ.
Ξυλόγλυπτη παράσταση
στην ιερά μονή Βατοπαιδίου.

Το όνειρο του Ιακώβ.
Ο πίνακας ελήφθη απ' το Διαδίκτυο.

Ο πίνακας ελήφθη απ' το Διαδίκτυο.

Ο πίνακας ελήφθη απ' το Διαδίκτυο.

Το όνειρο του Ιακώβ.
Ο πίνακας ελήφθη απ' το Διαδίκτυο.

Η κλίμακα του Ιακώβ σε παιδική μπλούζα.

Η σκάλα του Ιακώβ.
Ο πίνακας ελήφθη απ' το Διαδίκτυο.

Η οσία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου († 28 Ιουλίου) και τα τρία θεόσταλτα μήλα. Η τοιχογραφία της στην Πολυκάρπη Καστοριάς.

Πίν. 1. Η οσία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου.
Τοιχογραφία της στην Αγία Βαρβάρα Πολυκάρπης,
20ος αιών.

Η Αγία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου γεννήθηκε σε μια κωμόπολη της Καππαδοκίας το 828 μ. Χ.. Σε ηλικία 20 ετών μετέβη στην Κωνσταντινούπολη κι εκάρη Μοναχή στη γυναικεία κοινοβιακή μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ του Χρυσοβαλάντου, η οποία βρισκόταν στα περίχωρα της Βασιλεύουσας. Έξι χρόνια αργότερα αναδείχτηκε Ηγουμένη της ίδιας Μονής και διατήρησε αυτό το αξίωμα επί 84 έτη, έως την οσιακή κοίμησή της. Κατά την πολύχρονη ηγουμενία της είχε ως οδηγό και συμπαραστάτη τον Αρχάγγελο Φιλάρετο, που ανήκει στην τάξη των Σεραφείμ.

Όταν η οσία Ειρήνη έγινε 104 ετών, ο Θεός της έστειλε με έναν γέρο ναυτικό τρία μήλα απ’ τα δέντρα του Παραδείσου. Η αγία Ειρήνη εννόησε ότι μ’ αυτό το δώρο ο Θεός την προσκαλούσε να μεταβεί στην άλλη ζωή, την επουράνια. Έτσι, όταν έφτασε η Μεγάλη Τεσσαρακοστή εκείνου του έτους έκοψε το ένα μήλο σε λεπτά κομματάκια και έτρωγε ένα κομμάτι κάθε μέρα, απέχοντας από οποιαδήποτε άλλη τροφή. Τη Μεγάλη Πέμπτη της ίδιας αγίας περιόδου έκοψε και το δεύτερο μήλο κι έδωσε από ένα κομμάτι του σε κάθε μία απ’ τις Μοναχές της. Τέλος, το τρίτο μήλο το φύλαξε και το έφαγε κατά την τελευταία ημέρα της επίγειας ζωής της, που ήταν μία Κυριακή του έτους 932 μ. Χ.

Στις Αγιογραφίες της, η οσία Ειρήνη απεικονίζεται με το ένδυμα της Ηγουμένης, και με τα τρία θεόσταλτα μήλα στο δεξί της χέρι. Μπροστά της εικονίζεται πάντα ο βοηθός και συμπαραστάτης της  Αρχάγγελος Φιλάρετος, με ένα ειλητάριο στο χέρι του (Πίν. 1).

Ο ναός της Αγίας Βαρβάρας Πολυκάρπης.
Μερική του άποψη.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη της αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στις 28 Ιουλίου.

Επίσκεψη στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, Φλαμουριάς Βοΐου. Τετάρτη 25 Ιουλίου 2012.

 

Ο ναός της Αγίας Παρασκευής, Φλαμουριάς.

Οι ευσεβείς Δυτικομακεδόνες αγαπούν και τιμούν ιδιαίτερα, απ’ τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους, την μεγαλομάρτυρα αγία Παρασκευή. Επ’ ονόματι αυτής έχουν κτίσει πολλούς ιερούς ναούς και στο σεπτό πρόσωπό της έχουν αφιερώσει αρκετά φημισμένα μοναστήρια. Ένα απ’ τα εν λόγω μοναστήρια βρίσκεται στο εγκαταλειμμένο χωριό Φλαμουριά (Δομαβίστι) Βοΐου Κοζάνης και πιο συγκεκριμένα, νοτίως του χωριού Νάματα, στη δυτική πλευρά του όρους Άσκιο ή Σινιάτσικο (υψ. 2.111 μ.).

Η αναφερόμενη ιερά μονή της Αγίας Παρασκευής Φλαμουριάς ιδρύθηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους, πριν το έτος 1362. Ο υπάρχων ωραίος ναός της οικοδομήθηκε περί το έτος 1600 και είναι ρυθμού μονόκλιτης θολωτής βασιλικής με τρούλο. Εντός του έχει ένα ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο του 17^ου αιώνα και υπέροχες τοιχογραφίες της ίδιας εποχής, οι οποίες είναι έργα αγιογράφων απ’ το Λινοτόπι του Γράμμου. Ο ναός και η Μονή πανηγυρίζουν κάθε χρόνο την 26^η Ιουλίου, ημέρα που εορτάζει η προστάτις τους οσιομάρτυς Παρασκευή.

Η μνημειακή είσοδος του μοναστηριού.

Ο γράφων Γιώργος Αλεξίου θαυμάζω κι αγαπώ ιδιαίτερα το εν λόγω παλαίφατο μοναστήρι, που βρίσκεται πλησίον του χωριού μου Γέρμα Καστοριάς, και το επισκέπτομαι συχνά. Το ίδιο έπραξα και χθες, Τετάρτη 25 Ιουλίου 2012. Το απόγευμα της αναφερόμενης ημέρας, παραμονή(ς) του εορτασμού της αγίας Παρασκευής, ώρα 5.00, έφυγα από την Καστοριά με κατεύθυνση προς το χωριό Σισάνι Κοζάνης. Αφού ταξίδεψα με το αυτοκίνητό μου περί τα 20 λεπτά της ώρας, έφτασα στη γέφυρα του Πελεκάνου κι έστριψα προς το Σισάνι. Σε απόσταση 2 χιλιομέτρων συνάντησα δεξιά και πήρα την οδό προς το υπόψη Μοναστήρι, όπου έφτασα στις 5.30 μ.μ.. Εκεί παρακολούθησα, μαζί με πολλούς χριστιανούς της γύρω περιοχής, τον προεόρτιο Εσπερινό της αγίας Παρασκευής, κι έβγαλα αρκετές φωτογραφίες της Μονής. Μερικές απ’ αυτές τις φωτογραφίες επισυνάπτω στο παρόν κείμενο.

Τοιχογραφία της αγίας Παρασκευής στο ναό της μονής.

Ο Γιώργος Αλεξίου στο καθολικό της Μονής.

Το τέμπλο του ναού (17ος αιών).

Η Πλατυτέρα στην κόγχη του Ιερού.

Ο Χριστός Παντοκράτορας, στον τρούλο του ναού.

Ο Χριστός ως ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος.

Ο Χριστός στον τύπο του Εμμανουήλ

Η γιαγιά Αντιγόνη
στο ναό της Αγίας Παρασκευής.

Το Ηγουμενείο, το Αρχονταρίκι
και τα κελιά των Μοναχών.

Άποψη της όμορφης περιοχής
όπου είναι κτισμένο το μοναστήρι.

Το υπέροχο Ενυδρείο της Καστοριάς

Μεγάλο ψάρι σε προθήκη του Ενυδρείου

   Το πρωί της Τρίτης 3 Ιουλίου 2012, ο οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος τέλεσε στην Καστοριά τα εγκαίνια  ενός νέου, σύγχρονου και καταπληκτικού ενυδρείου. Το εν λόγω ενυδρείο βρίσκεται στην είσοδο της πόλης Καστοριάς, στο Περιβαλλοντικό Πάρκο του Δήμου της  και συστεγάζεται με το «Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης». Στο ενημερωτικό φυλλάδιο που διανέμεται στους επισκέπτες του Ενυδρείου αναφέρονται τα εξής  περί αυτού:

«Με σεβασμό στην ακρίβεια της γνώσης, φιλοξενούμε στο παρόν Ενυδρείο της Καστοριάς αυτόχθονα και ενδημικά ψάρια και οργανισμούς των γλυκών νερών (ποταμών, λιμνών) της Ελλάδος. Υπόσχεση μας είναι να ακούσουμε τα ερωτήματα της νέας γενιάς και να δώσουμε τις ανάλογες απαντήσεις. Θεωρούμε υποχρέωση μας να μετατρέψουμε τα εν λόγω ερωτήματα σε μια νέα γνώση, με σκοπό την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου - λιμνών - ποταμών. Πρόκειται για ένα ενυδρείο, που αναπαριστώντας μεσογειακά λιμναία και ποτάμια οικοσυστήματα με σύγχρονο τρόπο, προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα για μικρούς και μεγάλους, με στόχο την ευαισθητοποίηση και την πληροφόρηση του κοινού, σχετικά με την ποικιλότητα των ειδών και των βιοτόπων τους. Αρπάξτε την ευκαιρία και περιηγηθείτε στις λίμνες και τα ποτάμια της Ελλάδας μαζί μας».

Η έμπρόσθια όψη του Ενυδρείου

Το ενυδρείο της Καστοριάς λειτουργεί και  δέχεται το κοινό καθημερινώς από την Τρίτη έως και την Κυριακή, και τις ημέρες των αργιών, από ώρα 09.00 έως ώρα 17.00.

Παιδιά παρατηρούν τα ψάρια

Καστοριανό "καράβι" (βάρκα) στο Ενυδρείο

Αναπαράσταση προϊστορικής λιμναίας κατοικίας του Δισπηλιού

Ο αββάς Σισσώης († 6 Ιουλίου) στον τάφο του Μεγαλέξανδρου.

Η θεματική παράσταση σε τοιχογραφία
στο ναό Θεολόγου, Μαυριώτισσας.(έτ. 1552)

 Ο αββάς Σισώης († 429 μ. Χ.)  είναι ένας μεγάλος ερημίτης Πατέρας της Εκκλησίας μας, ο οποίος γεννήθηκε στην Αίγυπτο, κατά το πρώτο μισό του Δ' αιώνα μ. Χ. Σε νεαρή ηλικία ο Όσιος εγκατέλειψε τον Κόσμο και κατέφυγε ως ασκητής στην έρημο, στο βουνό όπου είχε μονάσει και αποθάνει λίγο πριν (+355) ο Μέγας Αντώνιος. Εκεί παρέμεινε και ασκήτεψε 62 ολόκληρα έτη, μέχρι το 429, που παρέδωσε την αγία ψυχή του στον Κύριο. Κατά το διάστημα της άσκησής του ο αββάς Σισώης επισκέφθηκε μερικές φορές την Αλεξάν­δρεια και κήρυξε τον λόγο του Θεού στους Αιγυπτιώτες χριστιανούς. Στη διάρκεια μιας απ' αυτές τις επισκέψεις του μετέβη και στον τάφο του κοσμοκράτορα Μεγάλου Αλεξάνδρου, στάθηκε έν­τρομος μπροστά στο γυμνό σκέλεθρο του, συλλο­γίστηκε το φοβερό μυστήριο του θανάτου, αναλο­γίστηκε τη ματαιότητα των εγκόσμιων και περίλυ­πος αναφώνησε εις επήκοον όλων των εκεί πα­ρευρισκόμενων χριστιανών και ειδωλολατρών:

“Ορών σε τάφε, δειλιώ σου την θέαν

και καρδιοστάλακτον δάκρυ χέω,

χρέος το κοινόφλητον εις νουν λαμβάνων,

πώς ουν μέλλω διελθείν πέρας τοιούτον;

Αΐ, αΐ, θάνατε, τις δύναται φυγείν σε;”

Σχεδιαστική απόδοση της τοιχογραφίας
στο ναό του Θεολόγου Καστοριάς

Δηλαδή:

Σε βλέπω, τάφε, τρομάζω στη θέα σου

και χύνω δάκρυα μεσ'  απ' την καρδιά μου

φέρνοντας στο νου μου το θάνατο όλων.

Αλλοίμονο, πως θα υποστώ αυτή την τελευτή;

Ω θάνατε, ποιος μπορεί να σε αποφύγει;

Ο αββάς Σισσώης σε τοιχογραφία
του ναού Προδρόμου Καστοριάς, έτ,. 1728.

Σχέδιο της τοιχογραφίας στο ναό του Προδρόμου

 Η τοιχογραφία στο ναό Αγίου Νικολάου
Θεολογίνας, Καστοριάς, έτ. 1663.

Ο άρχάγγελος Μιχαήλ

με "το κοινόν του θανάτου ποτήριον" στο χέρι του.